به کاربردهای متفاوت یک فعل یا ساخت واحد از حیث ظرفیت آن فعل یا ساخت، تناوب اطلاق می­شود. تناوب­ها به سه شکل واژگانی و صرفی و نحوی در زبان­ها ظاهر می­شوند (comrie 1992). کاربرد ناگذرای فعل «شکستن» (مانند: مداد شکست) در مقابل کابرد گذرای آن (مانند: علی مداد را شکست) مثالی از یک تناوب واژگانی است؛ کاربرد فعل غیرسببی (علی غذا را خورد) در مقابل ساخت سببی آن (من غذا را به علی خوراندم) مثالی از یک تنا...

  در این مقاله ساخت مجهول در زبان فارسی از دیدگاهی جدید یعنی در چارچوب دستور نقش و ارجاع مورد بررسی قرار گرفته است. پس از بیان اجمالی نظرات زبان‌شناسان و دستورنویسان مختلف در مورد چند و چون این ساخت به معرفی کوتاهی از دستور نقش و ارجاع و مبانی نظری آن خواهیم پرداخت. در ادامه با ارائه تحلیلی بر اساس صورت‌بندی این نظریه در مورد فرایند نحوی مجهول نشان داده خواهد شد که در زبان فارسی دو نوع ساخت مجه...

بررسی ساخت بند زبان فارسی بر اساس دستور نقش و ارجاع*والی رضایی**مژگان نیسانیچکیدهاین جستار در پی آن است که ساخت بند در زبان فارسی را در چهارچوب دستور نقش و ارجاع مورد بررسی قرار دهدنظریه دستوری به تعامل نحو، معناشناسی و کاربردشناسی در نظام های دستوری توجه ویژه ای داردنظریه بر پایه دو تقابل، شامل تقابل میان محمول و موضوع و تقابل میان موضوع و غیر موضوع استوار استتوجه به مفاهیم طبقه فعلی، بازنمایی...

نظریۀ ظرفیت، واژگان، از جمله افعال، را بر اساس نوع وابسته های همراهِ آنها در جمله، دارای ظرفیت می پندارد. در هر زبان فرایندهای مشخصی، از طریق تعداد متمم های نحوی در یک بند و یا به وسیلۀ تغییر نقش های معنایی موضوع های یک محمول، باعث تغییر در ظرفیت فعل می شوند. در این مقاله سعی شده است تا با اتخاذ چارچوب نظریۀ ظرفیت، به تجزیه و تحلیل ساخت های سببی در زبان کردیِ سورانی پرداخته شود. جمله ها و داده ها...

قرآن کریم، به موضوع تفکر و تدبر اهمیت ویژه ای داده است به گونه ای که واژگان مرتبط با این مفهوم از بسامد بالایی در واژگان قرآنی برخوردار می باشند. پرداختن به واژگان قرآنی نیز همواره مورد توجه زبان شناسان بوده است و یکی از مهمترین مسائلی که درباره آن به کنکاش پرداخته اند، پاسخ به این سؤال است که آیا به ترادف واژگان قرآنی می توان معتقد بود؟ یا اینکه به جای ترادف واژه، باید مفهوم تقارب را انتخاب کر...

پژوهش حاضر در 5 فصل و در قالب زبان شناسی نقش گرا به مساله ساخت اطلاع در چکیده های متون علمی می پردازد. چهار حرکت نحوی مجهول سازی قلب نحوی اسنادی سازی و حرکت بند موصولی و متممی در 50 چکیده زیست شناسی و 50 چکیده زبان شناسی مورد بررسی قرار گرفت. از چارچوب نظری لمبرکت 1994 استفاده شد. شیوه آماری بسامد گیری و درصدگیری بود . از مجهول سازی و حرکت بند در متون علمی زیاد استفاده شده است و اسنادی سازی و ق...

یکی از مباحث مطرح در زبان شناسی فرایند قلب نحوی است. فرایندی که سازه های جمله را بی آن که تغییری در معنای کلی جمله ایجاد کند، آزادانه جابه جا می کند. در این پژوهش به بررسی این فرایند و رابطه آن با عواملی چون وزن دستوری، معرفگی، جانداری و ساخت اطلاعی پرداخته ایم. در طی این بررسی نوع خاصی از این فرایند در فارسی که سازه های پیش از فعل را به جایگاهی پس از فعل حرکت می دهد، یعنی پسایندسازی را نیز برر...

ساختهای مصدری در زبان فارسی شامل حاصل مصدر، اسم مصدر و مصدر است. حاصل مصدر از الحاق وند به ستاک های غیر فعلی و اسم مصدر و مصدر از الحاق وند به ستاک های فعلی ساخته می شوند. حاصل مصدر ساختی است که از تنوع ساختاری زیادی برخوردار است و فرآیند ساخت آن دارای ویژگی های منحصربفردی است که نمی توان آنها را به دقت پیش بینی کرد. اسم مصدر نیز در زبان فارسی دارای بسامد و کاربرد زیادی است و حاصل یک نوع وند اف...

ضمایر منفی و مبهم به لحاظ ویژگی های ساخت واژی، معنایی و کاربرد آن ها در ساختار های نحوی روسی و فارسی را می توان به نوبة خود یک تفاوت زبانی به شمار آورد. همواره یکی از مشکلات زبانی برای فراگیران زبان روسی و مترجمین آن، درک و کاربرد این ضمایر در کلام می باشد. فراگیران زبان روسی عموماً حتی پس از پایان تحصیلات دانشگاهی، در استفاده یا ترجمة ساختارهای نحوی با ضمایر مذکور دچار نوعی سردرگمی هستند. این م...

در فصل اول، اهداف تحقیق بیان می شوند: 1)توصیف کاملی از ‘خود اصلاحی’ و انواع آن، 2)بررسی ‘قلمرو بازیابی’ در زبان فارسی و بسامد نسبی بازیابی انواع سازه های متفاوت، 3)بررسی ‘بازیابی’ و ‘جایگزینی’ در صرف مقید، 4)بررسی الگوهای نحوی خود اصلاحی جایگزینی، 5)بررسی الگوهای نحوی خود اصلاحی ‘افزایش’ و ‘حذف’، 6)بررسی روابط بین الگوهای خود اصلاحی و ویژگیهای رده شناختی. با توجه به این اهداف سه سوال اصلی مطرح ...