فرهنگ لغت از جمله منابعی است که در طول روزگاران نگاه دارندة زبان، فرهنگ و دانش یک ملت به شمار می‌آید. روابط دینی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی ملت‌ها با یکدیگر، همواره تأثیر بسزایی در به وجود آمدن این گونه آثار داشته است. به همین دلیل می‌بینیم که از یک سو ایرانیان، پس از ظهور اسلام، رفته رفته به تألیف کتاب‌های لغت عربی همت گماشتند و از سوی دیگر، مردمی که در دیار هندوستان به‌سر می‌بردند، به تألیف فره...

از جمله مسائلی که در بحث اثرگذاری قرآن بر پیدایش علوم ادبی مطرح است، بحث تأثیر قرآن در پیدایش علم لغت است. در این خصوص، دو دیدگاه مشخص بیان شده است؛ دیدگاه اول آن است که مایه‌ی همه مطالعات واژه شناختی، بی‌تردید قرآن است، و دیدگاه دوم، قائل است که به هیچ وجه نمی توان پذیرفت که آن همه قواعد دقیق و تعریفات روشن و سنجیده که در مباحث لغوی آثار خلیل و مانند او وجود دارد، بدون داشتن هیچ‌گونه سابقه و س...

لب­‌اللغه اثر شیخ محمودبن محمدامین لاهیجی، از نویسندگان سده­‌های یازدهم و دوازدهم هجری است. از زندگانی مؤلف اطلاع دقیقی در دست نیست. از تنها اثر بازمانده­‌اش چنین برمی‌­آید که وی مطالعه و بررسی کتاب­‌های معتبر لغات عربی و فارسی را از سال 1077 ق آغاز کرد و پس از 21 سال کار و تلاش، این اثر را به سال 1098 ق که مطابق با حساب جمل «لب‌­ا‌للغه» است، به پایان رساند. این کتاب شامل حدود 5200 لغت...

قواعد زبان فارسی که در منابع گوناگون با نام های قواعد لغت فرس، قواعد فارسی، دستورالعمل، دستور القدسی، گرامر فارسی، مختصر القواعد و دستور زبان ذکر شده، از اوّلین کتاب¬های دستور زبان فارسی است که به زبان فارسی، در کشور هند نوشته شده است. مولف این اثر عبدالواسع هانسوی است که آن را در نیمه دوم سده یازده یا در نیمه یکم سده دوازده هجری در یک مقدّمه مشتمل بر هفت مقدمّه و سه باب و خاتمه تألیف کرده است. مو...

این پژوهش تاثیر واژه های الحاقی، به طور خاص واژه نامه های انگلیسی الحاقی و واژه نامه های انگلیسی الحاقی چند گزینه ای را بر درک مطلب و یادگیری لغات زبان آموزان مورد بررسی قرار داده است. از میان 134 دانشجوی مهندسی عمران دانشگاه آزاد مشهد، 98 دانشجو که از نظر سطح دانش زبانی همسطح بودند انتخاب شدند. شرکت کنندگان به سه گروه تقسیم شدند. گروه اول متن انگلیسی را با واژه نامه های انگلیسی الحاقی مطالعه ک...

واژگان آجرهای ساختمان زبان هستند از آنجایی که اشیاء، اعمال و ایده هایی که مردم بدون استفاده از آنها نمی توانند معنای مورد نظر را منتقل کنند نامگذاری میکنند. صرف نظر از این اهمیت، سالهای زیادی بود که توجه کمی یا اصلا هیچ توجه و تاکیدی بر تدریس واژگان نمی شد. به تازگی، محققان به تعدادی از تکنیک ها و روش های تدریس واژگان توجه بیشتری می کنند. در این راستا، هدف از این پژوهش بررسی تاثیر استفاده شعر ا...

حدیقة‌الحقیقه نخستین منظومۀ عرفانی زبان فارسی‌ است که راه را برای سروده‌شدن منظومه‌هایی مانند تحفة‌العراقین، مخزن‌الأسرار و مثنوی معنوی هموارتر کرد. اهمیّت این منظومه در ادب فارسی موجب آن شد که استنساخ‌های فراوانی از آن انجام گیرد و در اغلب این کتابت‌ها، اشتباهات تازه‌تری به متن اصلی راه یابد. ازطرف‌دیگر، برخی روایت‌ها حاکی از آن است که دست‌کم دو تحریر اصلی از...

میرزا ابوالقاسم شیرازی متخلّص به «فرهنگ»، خوشنویس و شاعر قرن سیزدهم ه. ق، فرزند وصال شیرازی است. وی آثار ارزنده‌ای را چون دیوان شعر، فرهنگِ فرهنگ، رساله طب‌البله، شرح حدائق‌السحر و شرح و ترجمه کتاب بارع از خود به یادگار گذاشته است. یکی از ارزنده‌ترین آثار او فرهنگ لغتی با نام فرهنگِ فرهنگ است که به صورت نسخه خطی و به خط مؤلف در کتابخانه ملی نگهداری می‌شود و تصحیح و تحشیه آن حاصل پایان‌نامه کارشناس...

وام‌واژه‌های مختلف زبان ترکی در کهن‌ترین متون و نمونه‌های نظم و نثر فارسی راه یافته است. دربارۀ لغات و ترکیب‌های عربی در مفصل‌ترین و مهم‌ترین منظومۀ بازمانده از سدۀ چهارم، شاهنامة فردوسی، پژوهش‌های بسیاری انجام شده است؛ اما هیچ پژوهش مستقلی دربارۀ واژه‌های ترکی این متن وجود ندارد. در این مقاله برای نخستین‌بار لغات و نام‌های ترکی حماسۀ ملی ایران بر اساس جدیدترین و منقّح‌ترین تصحیح آن، ویرایش دوم ...