این که شاعران برخی سروده­های خود را تکرار کنند، امری رایج است. در اشعار حافظ نیز، هفده مصراع و یک بیت تکراری در هم ریخته، وجود دارد. به نظر می­رسد تکرار این اشعار اتفاقی نبوده و حافظ اهدافی مشخص را پی می­گرفته­است. حال مسأله این است که حافظ از تکرار این اشعار چه اهداف فکری و اغراض بلاغی را در نظر داشته­ است؟ در این مقاله با روش تحلیلی توصیفی به این موضوع پرداخته شده­است. تاریخ دقیق سروده­های حا...

ابن عربی دربارة فنا دیدگاهی هستی‌شناسانه دارد که براساس آن همه چیز فانی است و حقیقتی جز حق تعالی وجود ندارد. از این رو، هر قولی دربارة فنای در حق تعالی ـ که لازمة آن اثبات وجودی در مقابل وجود خداوند است ـ شرک است؛ زیرا لازمة آن، قبول وجود برای سالک است که در انتهای سلوک، فانی می‌شود. از نظر وی، حدیث «مَنْ عَرَفَ نَفْسَهُ فَقَدْ عَرَفَ رَبَّهُ» بیانگر این است که حقیقت نفس آدمی چیزی جز خداوند تعالی نیست و اگر کسی ب...

پس از آنکه دولت‌های کمونیستی حاکمیت شهرهای قفقاز را در دست گرفتند فضاهای شهری دستخوش تحولات زیادی شدند. خیابان نیز به عنوان یکی از مؤلفه‌های منظر شهری که بخش عمده‌ای از ادراک شهر وابسته به آن است در استراتژی دولت‌های اقتدارگرا از جمله شوروی مورد توجه قرار گرفت؛ به‌طوری که تولید خیابان یک اصل عمده در معرفی چهره جدید شهرها با هدف نمایش قدرت حاکم محسوب می‌شد. نظم و هندسه در یک ساختار مستقیم همراه ...

در تاریخ ادبیات ایران، آثاری به مقتضیات فکری و فرهنگی زمانه آفریده شده‌اند که می‌تواند در رویکردی بازخوانشی ضمن اشاره به روانشناسی فردی و اجتماعی آن عصر، حلقه‌هایی از جریان‌شناسی ادبی در تکمیل خلأهای نگرش ساختاری باشند؛ منظومة «جمشید و خورشید» سلمان ساوجی(778ه.ق)، یکی از این آثار است که با وجود غفلت محققان؛ ظرفیتهایی قابل تأمل برای تأکید بر نگرش ساختاری و شبکه‌ای به آثار ادبی یک دوره دارد. این...

یکی از مباحث مهم در فلسفۀ دین معاصر غربی، مبحث ازلیت خداوند است. ازلیت خداوند در فلسفۀ یونان و قرون وسطی، عمدتاً تفسیری فرازمانی داشت که بر اساس آن خداوند موجودی غیر زمان‌مند است و برای او درنظرگرفتن آغاز و انجام زمانی بی‌معناست. در نظر پاره‌ای از فیلسوفان عصر جدید، صفت ازلیت خداوند رنگ و بویی زمان‌مند می‌یابد و به این معنا تفسیر می‌شود که خدا در همۀ زمان‌ها بوده است و خواهد بود. با تأثیرگرفتن ا...

سیستم پویای شهرها مدام در حال تغییر و تحول است. در این میان مشکلاتی مانند تغییرات فرهنگی و اجتماعی، فقر، آلودگی­های بهداشتی- زیست محیطی و ناپایداری­های کالبدی، برخی نقاط شهر را دگرگون ساخته و رنگ و بویی متفاوت از گذشته که نشانه­هایی از عدم توسعه پایدار شهری است، بر آنها می­نشاند. کیفیت توسعه و زیرساخت­های آن در اثر برنامه­ریزی­های نامطلوب گذشته مسائل عمده­ای را در روند توسعه شهرهای استان خراسان...

پس از آنکه دولت های کمونیستی حاکمیت شهرهای قفقاز را در دست گرفتند فضاهای شهری دستخوش تحولات زیادی شدند. خیابان نیز به عنوان یکی از مؤلفه های منظر شهری که بخش عمده ای از ادراک شهر وابسته به آن است در استراتژی دولت های اقتدارگرا از جمله شوروی مورد توجه قرار گرفت؛ به طوری که تولید خیابان یک اصل عمده در معرفی چهره جدید شهرها با هدف نمایش قدرت حاکم محسوب می شد. نظم و هندسه در یک ساختار مستقیم همراه ...

کشمکش­های سیاسی، اجتماعی و مذهبی بین کاتولیک­ها و پروتستان­ها پس از رنسانس، رنگ و بویی متفاوت به آثار دسته گسترده­ای از هنرمندان اروپا از جمله شکسپیر داده بود. منتقدین ادبی و هنری، این سبک و سیاق تازه را سال­ها بعد تشریح کردند و نام هنر باروک را برآن نهادند. از جمله عناصر اصلی این هنر به چالش کشاندن مفهوم حقیقت در ذهن مخاطب و ایجاد حس عدم قطعیت در اوست. هنرمند باروک همچنین سعی می­کند بین دنیای ...

مکتب‌های ادبی یکی از معیارهای مهم برای نقد و ارزیابی آثار ادبی در دوره‌های گوناگون به شمار می‌روند. به این اعتبار که هر مکتب ادبی، نشان دهندۀ ویژگی‌هایی است که در اوضاع فرهنگی، اجتماعی و سیاسی هر دوره می‌گذرد، با نقد و بررسی آثار نویسندگان می‌توان به بخش مهمّی از این خصیصه‌ها پی برد و تحلیل روشن‌تری از شرایط اجتماعی ارائه داد. از جملۀ این مکتب‌ها، ناتورالیسم است که نخستین بار از طریق ترجمۀ آثار ...

در این مقاله خلاصه ای از زندگی «ابوالقاسم حالت» به قلم خودش بیان شده است، لطف کلام و شیرینی سخنش، در همه ی دیوان های طنزش مشهود است، که نمونه هایی از آنها ذکر گردیده است، حتی در بعضی مسائل شخصی از جمله ازدواجش رنگ و بویی از بذله گویی وجود دارد. هنجارشکنی از ویژگی های طنز است و «حالت» این شیوه را به کار گرفته است؛ از جمله در واژگانی مانند: (لافیدن) و (گزافیدن و جمع مکسرهای نادرستی چون (شواعر) و ...