این مقاله در پی آن است که مفهوم تصویر را از منظر ناقدان قدیم مورد بررسی قرار دهد و نشان دهد که چگونه بلاغت قدیم در چارچوب درک جزئی از مفهوم تصویر و تمرکز بر جانب شکل، بدون پرداختن جدی به محتوا در نتیجة عواملی چند متوقف ماند. هر چند در این راستا عبدالقاهر جرجانی سرآمد قدماست و تلاش هایی گسترده تر داشت. اما پس از وی، دانش بلاغت تحولی شایسته نیافت. افزون بر این در این مقاله تلاش بر آن است که نشان ...

زبان در جوامع ساده اولیه، همچون هم? وجوه زندگی، وابسته به عادات و سنّت هایی است که در نظر مردمان تقدس یافته است. با تحولات جامعه و خروج آن از وضع طبیعی، نوعی خاص از زبان متناسب با تحولات اجتماعی شکل می گیرد. جامعة اسلامی از قرن سوم شاهد تحولاتی مهم همچون افزایش ثروت، انتقال قدرت، ظهور گروه های جدید اجتماعی، مشارکت ایرانیان و تسلط فرهنگی آنان بود. این شرایط سبب شد صاحبان قدرت به زبان نوشتاری توجه...

اسلوب شیوه خلق اندیشه و بیان آن در قالب الفاظ مناسب است. در کتاب های علوم بلاغی به موضوع اسلوب اهتمام شایسته نشده است هر چند در آثار گروهی از دانشمندان به بعضی از ویژگی های لفظی اسلوب اشاره شده است؛ اما این اطلاعات در بخش های مختلف آثارشان پراکنده است و بابی به آن اختصاص داده اند اسلوب و بلاغت با هم چه ارتباطی دارند ؟ و فرق بین آن دو چیست؟ شکی نیست که اسلوب و بلاغت هر دو به لفظ و معنی و مطابقت ...

کتاب حاضر مشتمل بر سه بخش است: 1-خطبه ها، 2- نامه ها و سخنان طولانی حضرت، 3-کلمات قصار و حکم حضرت. این کتاب که اصل عربی آن بنام بلاغت الحسین است که به سبک نهج البلاغه امیر المومنین (ع) گردآوری شده توسط اینجانب ترجمه و تحقیق شده است. که در مرکز علوم جهانی اسلامی به عنوان پایان نامه قبول شده است.

با نگاهی به تاریخچه علوم بلاغی، فصلی در انتهای این تاریخچه به چشم می خورد که از رکود و جمود علم بلاغت از حدود قرن ششم تا کنون حکایت می کند؛ مقطعی درازدامن از تاریخ این علم که در آن جز شرح و تلخیص هایی که بر آثار گذشتگان نوشته شده است، تقریباً چیز دیگری مشاهده نمی شود. چنین می نماید که این پدیده یک علت اصلی داشت و آن اینکه در این دوره، بلاغت که پیش از آن به عنوان یک «فن» شناخته می شد و بر پایه ذو...

ساختار و محتوای هر اثر ادبی به میزان رشد فکری و علمی عصر مؤلف بستگی دارد. بسیاری از آثار به‌جای‌مانده از سده‌های آغازین اسلامی حکایت از فقدان نظریه و مبانی اصولی علوم متداول آن عصر دارند که البته این، دلیل بر ناتوانی مصنّفان و مؤلفان آن آثار نیست، بلکه به نبودِ ثبات و استقرار در مفاهیم و اصطلاحات بلاغت میان علمای بلاغت­‌نگار مربوط است. این مقاله به بررسی انتقادی تطور علم بدیع در کتب بلاغت ع...

این نوشتار در پی واکاوی روش تفسیری علامه فضل الله در تفسیر «من وحی القرآن» است. نویسنده بر این باور است که مهم ترین ویژگی «من وحی القرآن» از نظر روش بلاغت محوری است. مفسر می کوشد قواعد بلاغت و لوازم و پیامدهای سخن بلاغی را مبنای فهم آیات قرار بدهد. در این نوشتار نخست به پیشینه روش بلاغی در تفسیر پرداخته شده است، سپس معیارهای شناخت ابعاد بلاغی از دیدگاه علامه فضل الله مورد بحث قرار گرفته است، آن...

علم معانی - به عنوان یکی از شاخه‌های بلاغت اسلامی- علاوه بر پیشینه مشترک، در بسیاری از زمینه‌ها و مباحث دیگر نیز با دانش زبان‌شناسی و به تبع آن نظریه‌های نقد ادبی معاصر مشابهت‌های فراوانی دارد. یاکوبسن  یکی از نظریه‌پردازان حوزه زبان و زبان‌شناسی است که دیدگاه‌های وی در بررسی نقش‌های شش‌گانه زبان بسیار شبیه به نکات مطرح شده در مبحث «مقتضای حال و مقام» و «خبر» و «انشاء» در علم معانی است. وی شش ج...

بلاغت سنتی، زیبایی شناسی آثار ادبی را تنها در سه حوزه ی علم بدیع، بیان و معانی بررسی می کند. این دیدگاه سنتی، ارزش زیبایی شناختی هر سروده یا نوشته ادبی را تنها آراسته بودن آن به آرایه ها و هنرهایی می داند که در سه قلمرو بدیع، بیان و معانی از آن ها سخن می رود. اما بلاغت جدید، معیار زیبایی اثر ادبی را علاوه بر این سه علم، در شاخص ها و مؤلفه های دیگری جست وجو می کند که موجب تمامیت و کلیت اثر و شال...

1. تطور دیدگاهها در اصل بلاغت باعث آن شده که تلقی ها از عناوین مندرج در بلاغت هم دستخوش تغییر شود. 2. در بلاغتی که جرجانی تعریف میکند ‘ وقف و ابتدا از جایگاهی اصولی برخوردار نیست ‘ زیرا بحث فصل و وصل در آن منحصر است به آوردن یا نیاوردن واو عاطفه. 3. در بلاغت به تعریف و تلقی اسلاف جرجانی ‘ وقف و ابتدا از جایگاه مهمی برخوردار بوده ‘ زیرا وقف و ابتداکاملأ منطبق بر فصل و وصل از دیدگاه آنهاست واین...