همانگونه که ذکر شد، سعی این رساله بر این است تا پدیده تحزب ایران را در بستر زمانی خاصی مورد مطالعه قرار دهد، به این منظور در بخش اول، شرایط سیاسی - اجتماعی و اقتصادی ایران در دهه 1320، بررسی می گردد و به منظور درک بهتر این شرایط، نگاهی نیز به دوره های قبل از آن یعنی مقطع بین انقلاب مشروطه تا ظهور رضاخان و عصر رضاخان افکنده می شود. در طی این بخش سعی شده است تا بیان اوضاع و احوال اجتماعی با دیدی ...

در حوزة مطالعات تاریخی، سفرنامه‌ها به دلیل محتوای اجتماعی و فرهنگی خود از اهمیت بسیاری برخوردار هستند، لذا مقالة حاضر در پی تبیین چگونگی و چرایی نگاه سفرنامه‌نویسان و سیاحان اروپایی به فرهنگ عامة مردم خراسان و وضعیت اجتماعی آنان در عصر قاجار میباشد. این مقاله با استفاده از شیوة کتابخانه‌ای و با مراجعه به سفرنامه‌های سیاحان اروپائی و با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی و نقد آراء این سیاحان دربارة ان...

جریان روشنفکری ایران در عصر ناصرالدین شاه به عنوان یک مجموعه فرهنگی، سیاسی حول محور زمینه سازی برای سیطر? فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی غرب زدگی شبه مدرن و تحکیم بنیان های نفوذ و پشتوانه های تئوریک گسترش یافته است. در این جریان گروه های مختلف اجتماعی با منشاءهای طبقاتی متفاوت و پیشینه های تاریخی متنوع وجود دارند،در جمع اعضای این جریان می توان از طیفی از درباریان و دولتمردان قاجاری و سرمایه د...

جامعه شناسی ادبیات دانشی نوین ومیان رشته ای است که در آن تأثیر جامعه بر ادبیات و برعکس، تأثیر ادبیات بر جامعه مورد بررسی قرار می گیرد. آثار ادبی بازتاب شفاف شرایط فکری و فرهنگی هر عصر ی هستند. از آنجایی که تاریخ نگاران، نمی توانسته اند به روشنی از فضای سیاسی و اجتماعی عصر خویش سخن بگویند، تحلیل جامعه شناختی آثار ادبی می تواند، تصویر روشن و واضحی از اوضاع اجتماعی عصر پدیدآورندگان اثر را به ما ار...

درباره محمدعلی حزین لاهیجی و آثارش پژوهش هایی صورت گرفته است. اما، هنوز جای تحقیق دربارۀ زوایای ناشناختۀ حیات وی وجود دارد. در مقاله حاضر به مسایلی چون چگونگی اوضاع زمانه او، وضع اجتماعی و اقتصادیش، تأثیر آن بر زندگانی و مهاجرتش، و نیز افکارش درباره هند (1180- 1146 ق) پرداخته شده است. یافته های اساسی این تحقیق که به روش تاریخی صورت گرفته است، مدلل می دارد که حزین از چهره های فرهنگی عصر خود بوده...

در عصر ناصری، گسترش روابط با غرب نه تنها راهی برای ورود افکار و فنّاوری های تازه به ایران گشود، که فرایند چالش های سیاسی ـ اقتصادی این دوره در انقلاب مشروطه نمود یافت. در این میان، گذشته از تلاش روشن فکران غیر حکومتی در اصلاح ساختار سیاسی، در طیف حکومتی نیز ضرورت اصلاحات دل مشغولی گروهی از دولت مردان به شمار می رفت. بر این اساس، نقش مرتضی قلی  خان صنیع الدوله از دو رویکرد اهمیت داشت: وجاهت فرهنگ...

در عصر ناصری قحطی های مکرری در ایران رخ داد که هر بار فجایع ناگواری به همراه داشت.با بروز قحطی ها، اوضاع جامعه دچار آشفتگی، بی نظمی و هرج ومرج می شد و پدیده هایی مانند تقلب و دزدی و راهزنی گسترش می یافت؛ گاه شدت گرسنگی، فقر، فلاکت و فشار روانی ناشی از غم از دست دادن عزیزان به حدی می رسید که عده ای خودکشی می کردند.از دیگر پدیده های شومی که در این دوران به چشم می خورد، مسئله آدم خواری است که گرسن...

  یکی از سفرنامه­های ناشناختة اواخر دورة ناصری سفرنامه­ای موسوم به سفرنامة کرمان است که در سال 1309 ه.ق. نوشته شده­است. این سفرنامه حاصل سفری مأموریتی است که نویسندة آن شرح سفرش را از تبریز تا کرمان به رشتة تحریر درآورده­است. نویسندة سفرنامه که تاکنون ناشناخته مانده­بود، در مقالة حاضر شناسایی شده­است. این مقاله در پیِ معرفی این نسخة یکتا، شناساییِ نویسندة آن و مقوله­بندی داده­های آن جهت شناسایی ا...

قرن نوزدهم بدلیل رویارویی جدّی ایران با غرب که منجر به انجام اصلاحات گردید ،از اهمیتی مضاعف برخوردار است اصلاحات در زمان قاجار در دو دوره انجام می شود:ابتدا توسط دولتمردان تا پایان عصر ناصری (اصلاح از بالا)وسپس در مرحله ی بعد وبدنبال نارضایتی از وضعیت موجودکه نتیجه ی ناکامی در انجام اصلاحات یاد شده بود با مشارکت گسترده ی توده ی مردم به انقلاب مشروطه منجر شد وتغییراتی در نظام سیاسی ،اقتصادی ،وحتی...