در اوایل دورة سلطنت قباد پادشاه ساسانی (486- 531 م) جنبشی مهم به رهبری مزدک، با دلایل گوناگون اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، رخ داد؛ که پادشاه نیز، برای تضعیف موقعیت بزرگان و روحانیان، از آن حمایت کرد. طبیعتاً بزرگان با جنبش مخالفت کردند و قباد را از سلطنت خلع کردند و او فقط با حمایت هیاطله توانست دوباره به تخت سلطنت بازگردد. سالیان بعد، اتحاد دوبارة بزرگان و روحانیان با خسرو- پسر سوم قباد- منجر به ا...

با رسمیت‌یافتن دین زرتشت در عصر ساسانی، آتشگاه‌ها به‌عنوان جلوه بارز تشریفات و آداب دینی، در جامعه نمایان شدند. چهارطاقی‌ها نیز نقش اصلی را در معماری مذهبی ساسانیان ایفا کردند. از این نظر، مطالعه این اماکن برای دریافتی درست از وضعیت مذهب زرتشت در این دوره، بسیار اهمیت دارد. اماکن مذهبی معمولاً مجموعه‌ای عظیم را دربر می‌گرفت و چهارطاق هسته اصلی آن به‌شمار می‌رفت که تمام اجزای ساختمانی این مجموعه...

ارمنستان سرزمینی است که از دیرباز سرنوشتش با حوادثی که در ایران روی می داده گره خورده است. این نقش ارمنستان از دوران ماد آغاز می شود و در زمان هخامنشی یکی از ساتراپی های ایران می شود. اما نقش حیاتی این سرزمین برای ایران از دوران اشکانی شروع می شود در این زمان میان دولت اشکانی و امپراتوری روم برای دست یابی به این منطقه استراتژیکی درگیری آغاز می شود که هر دو قدرت تلاش می کند با سیاست یا با قدرت ن...

هنرِ ایران همواره در حفظ تداوم و پیوستگی اش در طول تاریخ موفّق بوده است. هنگامی که با ظهور اسلام، در کم تر از یک قرن، بخش قابل توجّهی از جهانِ امپراتوریِ آن زمان تحت حکومت تازیان قرار گرفت؛ هنرِ ساسانی در روزگاری متفاوت با دوران اوجِ خود در قرن های چهارم و پنجم میلادی به سر می برد. در قرونِ شش و هفت میلادی، توجّه به مضامینِ سرگرم کننده و لذّت طلبانه، جایگاهِ ویژه ای در سلیقه ی حاکم بر هنرِ ساسانی داشت. در ا...

هرمزان یکی از سرداران نامی یزدگرد سوم بود که در دولت ساسانی از پایگاه رفیعی برخوردار بود. خاندان وی از دودمان‌های ممتاز عصر ساسانی به‌شمار می‌رفتند. در ایران باستان هفت خاندان وجود داشت که به علت داشتن املاک و رعایای فراوان و همچنین لیاقت و شجاعت در فن جنگاوری و سوارکاری،در موفقیت‌ها و ناکامی‌های سلسله‌های ایران باستان تأثیر مستقیم داشته‌اند. خاندان هرمزان نیز یکی از اعضای همین خاندان‌...

آمفورا به خمره های اژدری شکلی اطلاق می گردد که در سرتاسر مدیترانه دیده می شود و دارای پایه ای نوک تیز و دهانه ای نسبتا باز بوده و ظرفی مناسب برای حمل مایعات در تجارت دریایی بوده است. سفال معادل آمفورا در خلیج فارس ، خمره های اژدری شکل است که دارای فرم قابل مقایسه با آمفورا بوده اما از ویژگیهای محلی نیز برخوردار است. این خمره ها که در ابعاد مختلف ساخته شده اند بصورت قیر اندود در داخل ظرف دیده می...

روابط تجاری ایران و چین از طریق مسیر­های دریایی در دورۀ ساسانی از جمله مباحث مورد اختلاف در میان پژوهشگران این حوزه از مطالعات است، تا جائی‌که برخی ادعا می­کنند که هیچ گونه شواهدی از تماس مستقیم دریانوردان و بازرگانان چینی و ایرانی در دورۀ باستان وجود ندارد و تجارت مستقیم بین این دو کشور در قرون نخستین بعد از اسلام آغاز شده است. مقالۀ حاضر بر آن است تا براساس  شواهد تاریخی، باستان­شناختی و مدار...

شهر دره‌شهر از گذشته‌های دور به‌خصوص در دوره‌ی ساسانیان از رونق و اهمیت بالای برخوردار بوده است. میزان اهمیت این منطقه زمانی روشن‌تر می‌شود، که در متون اوایل دوره‌ی اسلامی با گزارش‌های فراوانی از مورخین  صدر اسلام در رابطه با شهر سیمره روبه‌رو می‌شویم. از طرف دیگر وجود آثار فراوان از دوره‌ی ساسانی در این دیار، و وجود راه‌های مهم و استراتژیک که از این منطقه عبور می‌کند، نشان از اهمیت بسزای شهر س...

شهر دره­شهر از گذشته­های دور به خصوص در دوره­ی ساسانیان از رونق و اهمیت بالای برخوردار بوده است. میزان اهمیت این منطقه زمانی روشن­تر می­شود، که در متون اوایل دوره­ی اسلامی با گزارش های فراوانی از مورخین  صدر اسلام در رابطه با شهر سیمره روبه­رو می­شویم. از طرف دیگر وجود آثار فراوان از دوره­ی ساسانی در این دیار، و وجود راه­های مهم و استراتژیک که از این منطقه عبور می­کند، نشان از اهمیت بسزای شهر س...

بر اساس شواهد تاریخی در دوران ساسانی به کشاورزی بسیار اهمیت میدادند چرا که بخش اعظم درآمد کشور فلاحتی ایران ، میبایست از مالیاتی که بر اراضی(خراج) مقرر شده بود ،تأمین گردد مالیات بر اراضی که سابقه کهنی داشت یکی از اقلام درآمدی دولت و ملت بود سنگینی بار این نوع مالیات ها را بیشترکشاورزان و روستاییان بر دوش می کشیدند. باج شخصی یا «جزیه» یکی دیگر از مالیات هایی بود که در عصر ساسانی آن را از صنعت گ...