هدف پژوهش: نشان دادن نقش شاعران در معرّفی اشخاص و روشن گری حوادث عصر غزنوی. روش تحقیق: تطبیق و مقایسه ی شخصیّت ها و حوادث مشترک تاریخ بیهقی با دیوان های (فرّخی، عنصری و منوچهری). در فصل اوّل این رساله به تحلیل صفات بیست و سه تن از شخصیّت های مشترک تاریخ بیهقی با ممدوحان شاعران پرداخته شده است. حوادث نظامی و مسائل تاریخی عصر محمود و مسعود غزنوی در فصل دوّم، سیاست دربار غزنوی و کشمکش های سیاسی آنان در ...

در این رساله سعی شده تا روابط سیاسی-اجتماعی غزنویان و سلجوقیان از نبرد دندانقان تا پایان سلطنت بهرامشاه غزنوی (552-431 ه.ق) مورد بررسی قرار گیرد. به عنوان پیش درآمد، نخست روابط طرفین پیش از نبرد دندانقان بررسی شده است این دوره غزنویان در اوج قدرت، به دلیل استبداد بیش از حد سلطان محمود و به ویژه سلطان مسعود، مجال قدرت یابی را به سلجوقیان دادند. روابط سیاسی غزنویان و سلجوقیان از سال 431 تا 552 ه....

ابوالحسن علی بن عثمان بن ابی علی جلابی هجویری غزنوی (متوفی 465 هجری قمری) در خانواده ای از حنفیان متعصب غزنین به دنیا آمد. از زندگی خصوصی وی اطلاع دقیقی در دست نیست و تنها در برخی تذکره ها مطالب مبهمی از سالهای اخیر زندگی وی در هندوستان آمده است . هجویری چندی از ابوالعباس شقانی کسب طریقت کرد. و این شقانی از مشایخ نامدار خراسان بود که با منصور حلاج همدلی داشت ، سپس هجویری حلقه مریدان ابوالفضل مح...

کتاب ارزشمند تاریخ بیهقی به این دلیل که بر نکات و اشارات فرهنگی و اجتماعی پراکنده در خلال روایاتش اشتمال دارد، از نظر مطالعات فرهنگی و جامعه شناسی اهمیت بسیار دارد. زیرا این نکات، بازتاب دهندۀ جزئیّات زندگی اجتماعی در ایران قرن پنجم هجری است. یکی از وجوه ارزشمند تاریخ بیهقی، تبیین و توصیف شیوۀ مدیریت و مملکت داری سلاطین غزنوی، خصوصاً سلطان مسعود، با نگرشی تحلیلی و نقّادانه است. این ویژگی از نظر مط...

حکومت محمود موجب رفاه و آسایش توده مردم نشد، جز علما و شیوخ و درباریان و متعلقانی که آلت بی اراده سیاست بودند و نظامیانی که در اثر غارتگریها و کشتار در هندوستان، ثروت هنگفتی بدست آوردند. اخذ مالیاتهای گزاف که به قول عتبی مردم را "همچون گوسفند پوست می کندند" موجب شد که اقتصاد مملکت سقوط کند و کشاورزان تقریبا از زراعت و تلاش دست بکشند و نبودن تامین اجتماعی و آسایش فکری باعث شد که کمترین تن به کار...

شعر مدحی از نخستین موضوعات مورد توجّه شاعران از آغاز پیدایش شعر فارسی به شمار می-رود. بر مبنای خصایص تاریخی ایران و بازتاب مسائل اجتماعی- سیاسی آن در ادبیات فارسی، مدیحه-گویی از موضوعات و شاخصه های ادبی مورد نظرو علاق? شاعران پارسی گوی بوده است. به طوری که تا مدّت ها مهم ترین موضوع شعر پارسی و عرصه ای مناسب برای رقابت شاعران درباری به شمار می آمد. نگاهی به ادوار شعر مدحی بیانگر عصری روشن در شعر...

با وجود آنکه در کارنامه­ دوران فرمانروایی سلطان محمود غزنوی (389 – 421 ه.ق.) افتخارات سیاسی و نظامی چشمگیری وجود دارد؛ اما او بیشتر به دلیل فتوحات خویش در هندوستان از شهرتی ویژه برخوردار است. پیروزی­های پی در پی سلطان محمود در لشکرکشی­های گوناگون، ولع او را برای تصرف سرزمین های جدید، بیشتر بر می انگیخت. سلطان محمود که با لشکرکشی های مکرر، بر سرزمینی بسیار گسترده سلطه یافته بود، در سال 420 ه.ق. ...

لزوم پرداختن به جنبه های نمایشی آثار ادبیِ غنی فارسی برای استفاده در تولید فیلم های اقتباسی جذاب و پُرمحتوا، با عنایت به پیش رفت تکنیکی سینما از یک سو، و کمبود سوژه های جذاب و بکر از سوی دیگر، بر کسی پوشیده نیست. در این مقاله سعی شده است با تکیه بر جایگاه و اهمّیّت اقتباس از آثار ادبی در سینمای جهان و سابقۀ آن در ایران، سیرالعباد الی المعاد سنایی غزنوی به عنوان اثری واجد شرایط اقتباس بررسی و با توج...

غزل دوره های نخستین ادب فارسی با مضمون عاشقانه و به زبان ساده و روان سروده می شد و این غزلیات ساده همراه با تجربیات ناب و اصیل از زمان رودکی آغاز شد و در دوره های بعد شاعران با تقلید از همدیگر و مطالعه دیوان، شعر می سرودند. سنایی در غزلیاتش روش های نوین را ابداع کرد و اصل تجربه مداری در غزل را احیا نمود. موضوع تحقیق، بررسی انواع تجربه در غزلیات سنایی است که شامل غزلیات عاشقانه، عارفانه، زاهدانه...

واقعیت این است که حکایات و داستان های مربوط به محمود سلطان غزنوی و ایاز غلام ترک او، در گذر زمان دچار تغییر و تحول شده اند و به صورتی درآمده اند که کمتر شباهتی با واقعیت‎های تاریخی مربوط به محمود و ایاز دارند، یکی از عواملی که سبب دگردیسی سیمای محمود و ایاز شده‎است، وجود آثاری بوده است که به این ماجرا دامن زده‎اند. نقل شدن‎های مداوم و افتادن حکایت‏های مربوط به این دو شخصیت در زبان داستان نویسان...