یکی از مهمترین حوزه‌های پژوهشیِ نوظهور در علوم انسانی و بویژه در پژوهش‌های فلسفی و کلامی، پژوهش‌های تطبیقی است. امروزه در بسیاری از کشورها فلسفه‌ی تطبیقی به عنوان حوزه‌ی پژوهشیِ مستقلی قلمداد شده و به مثابه رشته‌ای نظام‌مند و دارای روش، پژوهش‌گران خاص خود را دارد. در کشور ما نیز پس از انقلاب، اندیشمندان در حوزه‌ی فلسفه، بویژه در مباحث هستی‌شناسی، علاقه‌ی خاصی به پژوهش‌های تطبیقی از خود نشان داده ...

در سالیان اخیر با توجه به رشد فزاینده تحقیقات میان­فرهنگی در حوزه­های مختلف علوم انسانی به خصوص فلسفه در جامعه ایرانی و طرح مسائل جدی در روش این تحقیقات و اعتبار آن­ها دو مطلب بسیار ضروری می­نماید. مطلب نخست بررسی روش و اعتبار فلسفه تطبیقی به عنوان الگوی رایج در این تحقیقات، و مطلب دیگر ارائه الگویی متناسب جهت ارائه و انجام تحقیقات منطبق با اهداف این پژوهش­ها، یعنی تعامل و گفتگوی میان­فرهنگی اس...

از آغاز آفرینش، انسان همواره درتلاش برای شناخت عالم خارج و یافتن ارتباط پدیده-های موجود در آن بوده و این امر او را به سوی مسئله¬ی علیّت کشانده است. فلاسفه¬ی اسلامی اهمیت ویژه¬ای برای اصل علیّت قائل بوده¬اند، به طوری که این اصل شالوده¬ی تفکر فلسفی آن-ها را تشکیل داده است. از نظر آن¬ها، علت عبارت است از موجودی که تحقق موجودی دیگر (معلول) متوقفبرآن است.طبق نظریه¬ی امکان ماهوی ابن سینا، هر یک از علت ...

در دوره معاصر، وضعیتی در جهان غلبه یافته که یکی از مهم ترین اقتضائات تداوم زندگی بشر، تفاهم در سطح فلسفی است، چراکه در هیچ برهه ای از تاریخ بشر، نیاز برای تفاهم میان ملت ها به اندازه عصر حاضر این گونه شدید احساس نشده است. راه حل خروج از این وضعیت، به تنهایی، نه در شرق یافت می شود و نه در غرب، بلکه در گفت وگو و مفاهمهٔ میان این دو است. برای رسیدن به این مفاهمه باید دست به تطبیق و مقایسه زد. اما پ...

ماسون اُرسِل پدر فلسفه‌ی تطبیقی است. او با تأثر از دو جریان تاریخ‌گرایی و پوزیتیویسم سده‎ی نوزده، می‌کوشید تا فلسفه‌ها را در مقام پدیده‌هایی تاریخی، در درون سنّت پوزیتیویستی، به گفت‌وگو وادارد. موفقیت روش تطبیقی در دیگر حوزه‌های معرفت خصوصاً فیلولوژی (فقه‌اللغه)، الهام‌بخش او در اتخاذ این اندیشه بود که مطالعه‌ی تطبیقیِ الگوهای تفکر در تمدّن‌های مختلف می‌تواند دانش ما را در جهت آنچه فلسفه می‌خوانیم، و...

مقایسه های تطبیقی بین آموزه های مکاتب گوناگون همواره مهم و موردنیاز بوده است. خصوصاً اگر موضوع مورد مقایسه نیز دارای کاربرد و اهمیت خاصی باشد این ضرورت بیشتر جلوه می نماید. تحقیق حاضر به مقایسه تطبیقی فلسفه مراقبه در عرفان اسلامی با فلسفه یوگا و مدیتیشن در سنت عرفانی هند پرداخته است و نقاط اشتراک و افتراق را تا حد امکان روشن ساخته است. منظور از فلسفه در این تحقیق همانا معنای مضاف آن است که مبا...

باید از نویسندۀ محترم مقاله معرفی و نقد کتاب فلسفۀ تحول تاریخ  در شرق و غرب تمدن اسلامی، که این کتاب را برای بررسی و ارزیابی انتقادی انتخاب نموده­اند، تشکر، و از زحمتی که کشیده اند، قدردانی نمائیم. دلسوزی و دقت­نظر ناقد گرامی ـ چه با مطالب ایشان موافق و یا مخالف باشیم ـ بیش از هر چیز دیگری مهم و ارزشمند است؛ چرا که بذل توجه و موشکافی ها درباره یک اثر علمی، موجب غنای بیشتر و رفع کاستی­های آن اثر...