ادبیّات از هیچ زاده نشده است! هر متنی هنگام تولّد بر گسترة سفید کاغذ یا حتّی بر صفّة ذهن، از متون قبل از خود متأثّر شده است. این امر سبب شده تا مفاهیم بدیعی از قبیل بینامتنیّت و بیناخوانش در حوزة نقد نو جلوه گر شوند. در ادبیّات داستانی، آن دسته از منابع که استوارتر و جذّاب ترند، بنمایة خلق آثار دیگر می شوند. حماسة عاشورا از این زمره است. بر کسی پوشیده نیست که ذهن و اندیشة ایرانیان مسلمان با واقعة عاشور...

واقعۀ عاشورا حماسه ای بی نظیر در تاریخ بشری است که نام آن یادآور آزادگی و ظلم ستیزی امام حسین(ع) است. شخصیت امام حسین(ع) فراتر از مذهب تشیع و اسلام است. در ادوار مختلف شاعران شیعه در رثای امام حسین اشعار عربی فراوانی سروده­اند. شریف مرتضی فقیه والا مقام شیعی  از جمله افرادی است که بیشتر اشعار رثائی خود را به امام حسین(ع) اختصاص داده است. شعر شریف مرتضی در رثای امام(ع) خالی از تکلف و آکنده  از ع...

از جمله معضلاتی که دامان واقعۀ بزرگ عاشورا را گرفته، سخنان بی‌پایه و اساس دربارۀ آن است. توجه زیاد به واقعۀ عاشورا، ورود افراد غیرمتخصص در بیان وقایع، پر گفتن و پر نوشتن، صرفاً نگاه حزن‌آمیز داشتنِ بسیاری از ناقلان و... زمینۀ تحریفات فراوان در این عرصه را پدید آورده است. واقعۀ جان‌گداز شهادت حضرت علی اصغر(ع) به دلیل حزن‌زاتر بودن نسبت به بسیاری از حوادث عاشورا، ناراستی‌هایی را متوجه آن ساخت...

بیشتر اشعار حسن بن محمد دمستانی، درباره اهل بیت علیهم­السلام به ویژه امام حسین (ع) است. دمستانی درباره­ ایشان و واقعه­ی کربلا قصاید متعددی سروده اما مشهورترین اثر منظوم وی در این زمینه قصیده­ی«ملحمة الطف» یا قصیده­ی «المربعه»  است .  دراین مقاله، نخست جایگاه دمستانی در میان شاعران مرثیه سرا و موقعیت قصیده«ملحمة الطف» در شعر عاشورا تبیین شده و سپس محتوای ارزشی و اغراض و درون­مایه­های این قصیده ...

رثای امام حسین (ع) و عاشورا، بخش قابل توجّهی از ادبیّات عربی و فارسی را به خود اختصاص داده است. پژوهش حاضر، با تمرکز بر قصیدة «الدّم الثّائر» از وائلی و «نی‌نامه» از امین‌پور، سعی در بررسی جایگاه شخصیّت امام حسین (ع) و دلالت‌ها و معانی پنهان در متن این دو شعر دارد. روش پژوهش، توصیفی - تحلیلی و کتابخانه‌ای است که پس از جمع‌آوری داده‌ها، به تحلیل و بررسی آن‌ها و تطبیق بازتاب رثای امام حسین (ع) در شعر ...

هدف این پژوهش، بیان اهداف مشترک عاشورای حسینی و قیام مهدوی در رهیافت روایی است. مقصود از رابطه ی عاشورا و مهدویت، پیوندی است که میان این دو عنصر اساسی در هدف وجود دارد، که با عنصر «غدیر» هویت مکتب امامت را می سازند. روش این تحقیق، توصیفی تحلیلی است، که با بهره گیری از روایات و ادعیه(دعای ندبه، زیارت عاشورا و زیارت ناحیه ی مقدسه) در صدد پاسخ به سؤال اصلی تحقیق است. قیام جهانی مهدی موعود(عج)، مکم...

در این مقاله سعی شده است از منظری گفتمانی به تابلوی «عصر عاشورا» اثر استاد محمود فرشچیان نگریسته شود. بدین معنی که ایده و دیدگاه هنرمند که در بطن اثر مستتر است به‌عنوان معیاری برای واکاوی اثر در نظر گرفته شود. دو موضوع مهم در این مقاله بررسی شده است: نخست گفتمان‌های موجود در زمینة عاشورا و قیام امام‌حسین (ع) دسته‌بندی و سپس ارتباط تابلوی عصر عاشورا با این گفتمان‌ها مشخص شده است. سؤال آن است که ...

در قیام شکوهمند حسینی، به مدد معماری هوشمندانه و شجاعت دوراندیشانة آن یگانة دوران، تمامی ابعاد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی واقعة کربلا، چنان سنجیده و در آرایشی بی‌بدیل، در کنار هم قرار گرفتند که سیر زمان، دم به دم بر استحکام، عمق و اثرگذاری آن می‌افزاید. با این‌حال، یکی از مهم‌ترین دلایل این اثرگذاری، سیرة ائمه اطهار(ع) در زنده نگه‌داشتن یاد و راه سیدالشهدا(ع) است. این مقا...

این پژوهش با هدف بررسی بازتاب تلمیح و تشبیه به حضرت عباس(ع) در اشعار دفاع مقدس شعرای معاصر انجام گرفت. روش،کتابخانه‌ای است که به بیان نمونه‌هایی از جلوه‌های ادبی تلمیح و تشبیه نسبت به حضرت عباس(ع) در اشعار دفاع مقدس در موضوعات اعتقاد قلبی به حضرت عباس(ع)، غیرت، جانباز و جانبازی، سقای کربلا، عباس‌های جبهه، جامعۀ پس از جنگ، خون‌خواهی آب، عنایت حضرت و دشت عباس پرداخته است. یافته‌ها نشان می‌دهد نگا...