یکی از فروع اصل علیت ، وجوب بالقیاس است ونفی آن مستلزم نفی اصل علیت است، بعضی ازمتکلمین پنداشته اند که این قاعده ، مخصوص علت های جبری وبی اختیار است واما در مورد فاعلهای مختار،بعد از تحقق جمیع اجزاء علت ،باز جای اختیار وانتخاب فاعل،محفوظ است. غافل از اینکه قاعده ی عقلیه ، قابل تخصیص نیست . ازنظر برخی متکلمان ضرورت علّی دربحث فاعل های مختار و نیز دراینکه عالم حادث است ونیاز خدای سبحان،مشکل ساز می...

چکیده مسئله­ی آگاهی از مهم‌ترین مسائل تاریخ فلسفه است. به دلیل دشواری تعریف آگاهی برخی فیلسوفان آن را به آگاهی پدیداری، آگاهی دسترسی، خودآگاهی و آگاهی نظارتی تقسیم کرده­اند. فیلسوفانی مانند ملاصدرا که آگاهی (علم) را به نفس نسبت می­دهند و بر این اساس ویژگی­های مربوط به آگاهی را تبیین می­کند، تمام اقسام آگاهی را به امری فراتر ماده نسبت می­دهد. از این­رو از دیدگاه وی نمی­توان آگا...

یکی از مباحث منطقی که با پذیرش اصالت وجود دستخوش تحول جدی می‌شود مسئلۀ «حمل» یا «هوهویت» است. ملاصدرا در این مسئله با بهره­گیری از اصالت وجود و فروع برآمده از آن، نظریۀ جمهور حکما را اصلاح و متناسب با مبانی وجودی خود بازسازی کرده است. در فلسفۀ ملاصدرا بر خلاف دیدگاه جمهور حکما، حقیقت هر حملی نوعی اتحاد در وجود است، همچنین علاوه بر وحدت و کثرت، رکن سومی در تحقق حمل دخالت دارد و آن رجوع وحدت به ک...

مسئله سرانجام انسان پس از مرگ بدن (با توجه به گرایش به جاودانگی) و بقای نفوس انسانی یا پذیرش فنا و بطلان آنها با فنای بدن، یکی از مسائل مورد توجه در فلسفه است. فلاسفه‌ای همچون ابن‌سینا، سهروردی و ملاصدرا در تبیین این مهم، مراتب و اقسام نفوس بعد از مرگ را ترسیم، و سرانجامِ هریک را تبیین نموده‌اند. شیخ‌الرئیس پس از فارابی و مقدم بر سایر حکیمان مسلمان به تقسیم نفوس انسانی پس از مرگ اهتمام ورزید. تح...

این پژوهش، ضمن تبیین مفهوم معجزه و ویژگی های آن، به بررسی ادله عقلی و نقلی اثبات معجزه می پردازد و منافات نداشتن آن را با قانون علیت و برهان نظم ثابت می کند. نویسنده در قالب چهار فصل به ابعاد و اقسام اعجاز اشاره کرده و دیدگاه های مختلف در این زمینه را مطرح کرده است. در فصل اول وی با بیان مفهوم لغوی و اصطلاحی اعجاز، معنای خرق عادت و رابطه خرق عادت با امور واقعی و توجیه این قید در تعریف معجزه و ه...

علم شناسی فلسفی، نگاهی وجودشناسانه به علم است که در آن، مباحث مربوط به علم، عالم و معلوم از آن حیث که وجود دارند، مورد بررسی قرار می گیرند. این نوع رویکرد به مسأله ی علم، در فلسفه ی ملاصدرا که مبتنی بر اصالت وجود است، جایگاه ویژه ای دارد و باعث شده که نظر صدرا در مسائل متعدد حوزه ی علم، متفاوت از فلاسفه ی پیش از او باشد. در این پایان نامه با بررسی تعریف علم و اقسام آن از نگاه ملاصدرا تلاش شده ا...

معاد یکی از اصول و پایه های بنیادین اعتقادات و باورهای انسان های معتقد به ادیان الهی به خصوص دین مبین اسلام می باشد. با بررسی مکاتب مختلف فکری و کتب آسمانی به خصوص قرآن کریم عقاید مختلف مطرح شده در ارتباط با معاد و اقسام آن فهمیده می شود. آنچه در این میان حائز اهمیت است توجه به این مسأله می باشد که برای پذیرش اقسام معاد باید آن را با استدلالات عقلی محکم مورد پذیرش قرار داد. این نوشتار در ...

پرسش اساسی این جستار ناظر به این مطلب است که چگونه می توان نظریه معناداری نزد ملاصدرا را طراحی کرد. جستار حاضر می کوشد تا پس از اشاره به نکات روشی هم چون بیان نسبت سمانتیک، متافیزیک، و معرفت شناسی بر اساس اصل «درستی تفکیک و نادرستی تقدیم» و نیز تفکیک های سه گانه میان زبان طبیعی و زبان منطقی، تعیین کوچک ترین واحد معناداری، و نقش فاعل شناسا در معناداری به نظریه معناداری نزد صدرالمتألهین نزدیک شود...

از جمله مباحثی که در طول تاریخ، ذهن بشر را به خود مشغول کرده است، بحث اختیار می باشد؛ به همین سبب از دیر باز تاکنون، بیشتر دانشمندان از هر دین و مذهب و جایگاهی که برخوردار بودند، درباره ی این بحث با روش های متفاوتی دیدگاهای مختلفی را بیان کرده اند؛ عقیده و دیدگاهای آن ها باعث شده که یا طرف جبر را گرفته اند و اختیار را برای انسان نادیده گرفته اند و یا مباحث آن ها به تفویض ختم شده است که در این ص...

ملاصدرا فرایندهای حصول معرفت را با توجه به قوای ادراکی مؤثر بر حصول معرفت به سه فرایند حسّ و خیال و عقل تقسیم می کند و فرایندهای عقلی را مشتمل بر دو فرایند کشف و برهان و فرایند کشفی را مشتمل بر دو فرایند وحی و الهام می داند و از نظر او درجۀ اعتمادپذیری هر یک از این فرایندها متفاوت از دیگری است و درجۀ اعتمادپذیری فرایند بر حصول باور صادق مؤثر است. استفاده از فرایندهای برهان و کشف و وحی و الهام وا...