یکی از مسائلی که در ادیان آسمانی و بخصوص دین مقدس اسلام در زمینه خداشناسی مطرح شده و متکلمین و فلاسفه الهی به تبیین عقلانی و فلسفی آن پرداخته‌‌اند، مسأله «قضا و قدر» است که یکی از پیچیده‌ترین مسائل الهیات به شمار می‌رود و محور اصلی غموض آن را رابطه آن با اختیار انسان در فعالیت‌های اختیاریش تشکیل می‌دهد؛ یعنی، چگونه می توان از یک سوی به قضا و قدر الهی معتقد شد و از سوی دیگر اراده آزاد انسان و نق...

مسأله فعل اختیاری انسان از یک سو با برخی از صفات الهی مانند: توحید- افعالی- ، علم، اراده، قدرت و از سوی دیگر با بعضی از آموزه های دینی مانند: بهشت، جهنم، تکلیف و ... کاملاً مرتبط است. در تبیین این مسأله برخی جانب جبر رفته اند و برخی قائل به تفویض شده اند. از اهداف پژوهش حاضر آن است که تحلیل فعل اختیاری انسان  به گونه ای صورت پذیرد که هماهنگ با صفات الهی و مؤید آموزه های دینی باشد. از این رو در ا...

نظریه عدل الهی در اسلام با فرقه کلامی معتزله شناخته می‌شود. این گروه به همراه فرقه کلامی امامیه به عدلیه نیز معروفند. مهم‌ترین نظریات این گروه دفاع از اراده آزاد در خدا و انسان، حسن و قبح ذاتی افعال، نفی شر و ظلم از ساحت الهی، نفی اراده گزافی از خداوند، وجوب نظام اصلح و موارد دیگری است که مقدمه اثبات عدل الهی قرار می‌گیرند. بر طبق نظر معتزله اعلام اینکه خدا عادل است مرادف با این است که بگوئیم ا...

چکیده فلسفه به تفسیر خدا، انسان و جهان می پردازد و اراده الهی با هر سه مسألچکیده فلسفه به تفسیر خدا، انسان و جهان می پردازد و اراده الهی با هر سه مسأله ارتباط وثیق و تنگاتنگ دارد. از آن جا که « اراده » صفتی از صفات خداوند متعال است، تحلیل و بررسی آن، به شناخت دقیق تری از خداوند متعال، صفات او و چگونگی فاعلیتش می انجامد. از آن جهت که اراده الهی منشأ پیدایش عالم خلقت و ماندگاری آن است، شناخت آن...

مساله معلل بودن افعال به اغراض، از مسائل اختلافی در میان علمای اسلام است. مشهور است که شیعه و معتزله قائل به وجود غرض در افعال خداوند هستند و اشاعره، عقیده به نفی غرض در افعال الهی دارند. در این پژوهش ضمن تعریف و کلیاتی در مورد انسان، آفرینش او و هدف، به بیان دیدگاه قرآن کریم از منظر دو مفسّر معاصر و مشهور شیعه و سنی، علامه محمدحسین طباطبایی و محمد طاهر ابن عاشور پرداخته شده. هدف؛ امری است که ...

از میان سه طریق سنتی مورد ادعای استیور در باب زبان دینی، رویکرد فخر رازی به زبان دینی را می توان در حیطة طریق سلبی جای داد؛ زیرا دیدگاه وی در زمینة اثبات و شناخت ذات خداوند و معناشناسی برخی از اسما، اوصاف و افعال الهی بر روش سلبی متکی است. از آن جا که یکی از لوازم رویکرد سلبی به زبان دینی، بیان ناپذیری آن است این مسئله در رویکرد رازی آن جا نمایان می شود که در حیطة خداشناسی و معناشناسی برخی اسما...

هویت هستی شناختی و معرفت شناختی مقوله شرّ و پاسخ گویی به شبهات مربوط به آن در حوزه ذات، صفات و افعال الهی همواره مورد توجه اندیشمندان بوده است.بدین رو فیلسوفان و متکلمان برای دفاع از اصل بنیادین عدل الهی، پیوسته در مقام پاسخ به ایرادات بوده اند. استاد متأله، آیت الله جوادی آملی با نگاهی جامع و مبتنی بر قرآن، برهان و عرفان ، ضمن تبیین ماهیت شرّ و تفکیک میان راهکارها و فلسفه شرور ؛دو راهکار اساسی ...

چکیده: پژوهش حاضر به بررسی و تبیین ماهیت و ویژگی های افعال بشری، وپیامدهای کلامی تصرفات بشر در خلقت می پردازد. تصرفات کنونی بشر به طور قطع دارای لوازم وپیامدهای گوناگون فلسفی وکلامی است واز آن جهت که این تصرفات بشری در مخلوقات الهی صورت می گیرد که بر اساس مبانی کلامی وفلسفی و اصول اعتقادی افعال الهی بوده وخلق الهی کامل واحسن ،حکیمانه وغایتمند وتابع علم ومشیت وتدبیر ربوبی است ولذا با توجه با ای...

به روش ها و قوانینی که در افعال الهی وجود دارد و بر اساس آن، امور عالم و آدم تدبیر میشود، سنتهای الهی میگویند. پدیدههای جهان، محکوم همین قوانین ثابت و سنتهای تغییرناپذیر الهی هستند؛ به تعبیر دیگر خداوند شیوههای معینی دارد که گردش امور هستی هرگز بیرون از آن شیوهها انجام نمیشود. در جایجای قرآن به مطالعه سنتهای الهی و سرگذشت ملتهای قبل تأکید شده است، که خود ناظر بر جاریبودن آن سنتها در طی همه اعصا...

به روش ها و قوانینی که در افعال الهی وجود دارد و بر اساس آن، امور عالم و آدم تدبیر میشود، سنتهای الهی میگویند. پدیدههای جهان، محکوم همین قوانین ثابت و سنتهای تغییرناپذیر الهی هستند؛ به تعبیر دیگر خداوند شیوههای معینی دارد که گردش امور هستی هرگز بیرون از آن شیوهها انجام نمیشود. در جایجای قرآن به مطالعه سنتهای الهی و سرگذشت ملتهای قبل تأکید شده است، که خود ناظر بر جاریبودن آن سنتها در طی همه اعصا...