وارج یکی از جریان های موثر در تحرکات دنیای اسلام در قرون اولیه محسوب می شوند که به دلایل مختلف سیاسی, مذهبی, در نخستین نیمه قرن اول ظهور کردند و با پراکنده شدن شعب گوناگون آنان در نقاط مختلف قلمرو اسلامی, هوادارانی از میان غیر عرب یافتند. به پشتوانه این نیروهای جدید بود که حدود سه قرن چهره نظامی خود را حفظ نمودند و قیام های گسترده ای را علیه خلفای اموی - عباسی ترتیب دادند. با این حال, خوارج به ...

تفسیر اجتماعی به عنوان یکی از گرایش‏های تفسیری در سده اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته‏است. یکی از زیرشاخه‏های این گرایش تفسیری که در چند دهه گذشته ظهور و بروز چشمگیری در جهان اسلام داشته، گرایش فمینیستی در تفسیر قرآن کریم است. در این مقاله، در گام نخست پس از معرفی اجمالی جریان فکری فمینیسم اسلامی در جهان اسلام، مهمترین اصول این گرایش تفسیری در مقابل تفاسیر سنتی یعنی پرهیز از تحمیل عقیده مردسالا...

تأثیر فرقه خوارج بر تحولات خوزستان در عصر امویان[1] مسعود مرادی* مریم شجیراوی** چکیده موقعیت اقلیمی و نزدیکی خوزستان به مراکز قدرت در پایتخت‌های اسلامی کوفه و شام، سبب شد قبایل عربی ـ که به دلیل ایدئولوژیک با خلافت اسلامی سر ستیز داشتند ـ در این ناحیه ساکن شوند. خوارج فراری در دوره خلافت علی بن ابی‌طالب7 زمینه‌ساز شورش‌هایی در خوزستان شدند. در دوره بنی‌امیه بنابر دلایل سیاسی و اقتصادی و نیز انح...

امامت یکی از اصول اعتقادی شیعیان و از ارکان دین می باشد. قرآن کریم منبع مناسبی برای شناخت مقام امام بوده و ائمه اطهار(ع) در موارد بسیاری با استفاده از آیات قرآن به اثبات کمالات خویش پرداخته اند. در روایات تأویلی، آیات فراوانی بر مقامات ایشان تطبیق شده است .غالب فرازهایی از قرآن که بر اساس روایات تأویلی به مقام امام اشاره دارد حاوی کلماتی می باشند که با مفهوم هدایت ارتباط مستقیم دارند. هدایتی که...

حضور و زندگی گروهی از خوارج پس از جنگ نهروان در بصره و تحت تأثیر قرار گرفتن ایشان از بافت جمعیتی بصره، مانند صحابه صاحب نام حاضر در این شهر هم چون عبدالله بن عباس، ایرانیان و موالی ایرانی، فقها و تابعان و حضور برخی از بزرگان خوارج مانند مرداس بن ادیة و برادرش عروة که با در پیش گرفتن روش اعتدالی مورد توجه سایرین بودند سبب شد اباضیان تحت تأثیر آنان، به مرور راه اعتدال در پیش گیرند. این پژوهش با ا...

نظریه تحلیل گفتمان انتقادی از روش‌های نو و کیفی در بررسی متون است و به جای چیستی توصیف گفتمان، از چگونگی و چرایی تولید آن سخن می‌گوید. بر پایه­ این نظریه، میان متن و زمینه­ متن رابطه­ تعاملی وجود دارد. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و بر پایه­ تئوری فرکلاف، سعی دارد چگونگی تعامل گفتمان علوی با گفتمان خوارج را در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین بررسی کند. امام علی (ع) به منظور اقناع مخاطبان، نخست سر...

علمای رجال، غالباً، عکرمه محدث و مفسر مشهور تابعی (م/ 105 ه ق) را به فرقة خوارج منتسب کرده‌اند. مقالة حاضر‌، ‌با هدف بررسی صحت و سقم این مسأله و یافتن میزان دلبستگی عکرمه به خوارج با بهره‌گیری از شیوة استخراج مطالب از متون و تحلیل آنها فراهم شده تا پژوهندگان علوم قرآنی و حدیث را در شناخت دقیق‌تر این راوی کثیرالنقل یاری کند. آنچه از رهگذر تطبیق اندیشه‌های بنیادین مورد اتفاق فرقه‌های خوارج، یعنی ...

چکیده واکاوی ریشه‌ها و علل پیدایش جریان‌های فکری در زمان ائمه(ع) به‌ویژه عصر امام باقر(ع) از اهمیت خاصی برخورداراست. در این نوشتار با تکیه‌ بر اسناد تاریخی و تحلیل برخی از دیدگاه‌ها می‌توان دریافت که زمینه‌ی به وجود آمدن این‌گونه افکار چگونه نشأت‌گرفته است؟ مسائلی چون اباحه گری، ناآگاهی، دنیاطلبی، اختلافات فرقه‌ای، تأثیر فراوان ادیان خارجی و افراط در محبت و... ازجمله زمینه‌ه...

چکیده از دیر باز تفسیر قرآن کریم نیازمند اصول و مقدماتی ضروری بوده که بی¬مدد آن مراد واقعی آیات حاصل نمی¬شود. لذا نیاز به تبویب، تنظیم، اتقان و استقصاء گزاره¬ها مربوط به اصول و قواعد تفسیری در مجموعه¬های مستقل، برای سامان دادن به فعالیت¬های تفسیری و به نظم کشیدن دستاوردهای چند رشته¬ای سده¬های گذشته در قالب ساختاری یکپارچه و هماهنگ، احساس شد. تا قبل از استقلال تألیفات در زمینه¬ی اصول و قواعد تف...

چکیده: ارائه تفسیر صحیح از قرآن کریم با حاکم بودن مبنا، اصول و قواعد متقن و به کار گیری روش مناسب، مرتبط است و استفاده از الگویی کامل، فرد را برای رسیدن به مقصد در این راه یاری می دهد. ائمه اطهار: به واسطه اتصال به وحی و داشتن علم لدنّی، به تمام معارف قرآن کریم آشنا هستند و می توان آن ها را به عنوان مناسب ترین الگو معرفی نمود. پژوهش حاضر سعی کرده تا اولاً، با نمایاندن جوّ علمی و تفسیری عصر امام...