تعادل‌بخشی به ساختار فضایی و تعیین شبکۀ شهری آینده، مأموریت بنیادین آمایش سرزمین تلقی می‌شود. شهرها به‌عنوان عناصر اصلی سازمان‌یابی فضا در قالب شبکۀ شهری سازمان می‌یابند. شبکۀ شهری درانطباق دو بعد فرم و کارکرد سنجیده می‌شود که از طریق تحلیل روابط آن‌ها می‌توان کارایی الگوهای مختلف را بررسی کرد. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف تحلیل ریخت‌شناسی شهری به منظور انطباق ابعاد ریخت‌شناسی و کارکردی شبکۀ...

در برنامه‌ریزی‌های منطقه‌ای و توسعه سرزمین، یکی از مسائل اساسی که برنامه‌ریزان با آن مواجه هستند، شناسایی مناطق مناسب به‌منظور استقرار و توسعه انواع فعالیت‌ها است. مدل‌ها و روش‌های گوناگونی در این زمینه وجود دارد و پیشرفت‌های تحقق‌یافته در سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی (GIS)، امکان مدل‌سازی و تحلیل اطلاعات را به‌طور فضایی فراهم کرده است. پژوهش حاضر به تحلیل تناسب اراضی به‌منظور استقرار مراکز خدما...

سازمان فضایی شهرهای ایران در طول ادوار تاریخ تحت تأثیر عوامل گوناگون و به ویژه قدرت سیاسی متمرکز در حاکمیت قرار گرفته است. دولتخانه به عنوان محل استقرار دولت همواره مبین گفتمان سیاسی – اجتماعی  دولت بوده است، این گفتمان به تبع شرایط سیاسی اجتماعی ایران دچار تحول گردیده است. فلذا ساختار کالبدی دولتخانه را نیز تغییر داده است. بررسی سیر تحولات فضایی دولتخانه در ایران تا دوره صفوی نشانگر سیر تحول د...

با نگاهی فضایی به استقرار و پیدایش سکونتگاههای روستایی در ایران، میتوان دریافت که الگوی غالب همواره به صورت مکانی و نقطهای بوده است. نتایج پژوهشهای اخیر در این امر مشخص میسازند که این توزیع مکانی سکونتگاهی ریشه در توزیع فضایی منابع پایه به صورت نقطهای و پهنهای دارد. این مقاله با بهرهگیری از الگوهای تحلیل فضایی جمعیت، از جمله ضرایب جینی، آنتروپی و مدلهای تحلیلگر فضایی و خوشهای (cluster)، در پی آ...

رشد جمعیت، استقرار مراکز خدماتی جدید مختلف از جمله مراکز آموزشی را ضروری میسازد. یکی از گامهای اساسی در استقرار این مراکز، انتخاب مکان بهینه برای آن­ها با توجه به اهداف و معیارهای مختلف است؛ به­گونهای که ضمن برخورداری مراکز از توزیع فضایی مناسب و تخصیص متعادل، ناسازگاری بین کاربریها نیز در سطح منطقه تا حد ممکن کاهش یابد. افزایش تعداد معیارها و عوامل مؤثر، منجر به پیچیدهتر شدن مسأله میشود و استف...

پیدایش سکونتگاه­های بشری همواره بر پایه­ی عوامل طبیعی مانند آب و خاک مناسب استوار بوده است و روستاها به عنوان اولین شکل از حیات جمعی انسان در یک عرصه طبیعی از ویژگی­های متعدد طبیعی، اقتصادی و ... تأثیر می­پذیرند. عواملی همچون ارتفاع از سطح دریا، شیب، دما و بارش بسترهای طبیعی مؤثر در پراکنش و توزیع سکونتگاه­های روستایی می­باشند که برخی از آنها نقش موثرتری در این زمینه ایفا می­کنند. این پژوهش با ...

از میان کاربری­ها و خدمات موجود در شهر، استقرار بهینه­ی فضا - مکانی ایستگاه­های آتش­نشانی به دلیل اهمیت و توجه روز افزون به ارائه­ی خدمات­ ایمنی و تمهیدات پیش­گیری و مقابله با حوادث آتش­سوزی و مدیریت بحران در شهرها از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. بی­شک خدمات­رسانی به­موقع ایستگاه­های آتش­نشانی بیش از هر چیز مستلزم استقرار آنها در مکان­های مناسب بوده، تا بتوانند در اسرع وقت و بدون مواجهه با مو...

منطقه کلانشهری، پهنه­ای جغرافیایی است که از یک شهر مرکزی و مراکز جمعیتی، تولیدی، خدماتی و گردشگری پیرامون آن تشکیل شده است. این مراکز همواره در تعامل محیطی، اقتصادی، اجتماعی و فضایی با یکدیگر قرار دارند. از این رو، چالش اصلی مدیریتی در این مناطق، یافتن راهی برای سازماندهی «ارتباط و پیوند» میان این حوزه های مختلف عملکردی است. به عبارتی اگر مدیریتهای مستقلِ مستقر در منطقه کلانشهری به سمت یکپارچگی ...

در پژوهش حاضر، با توجه به فرایند جهانی‌شدن اقتصاد و ضرورت‌های فضایی- کالبدی شهرها در این فرایند، در گام نخست ادبیات موجود در زمینة منطق استقرار فضایی کارکردهای شهری در عصر اقتصاد دانش‌بنیان و ساختارهای شهر چندهسته‌ای بررسی شده است و در گام دوم، با شناختی دربارة ضرورت‌های پیکربندی مجدد کارکردهای شهری به‌عنوان بخشی از افزایش توان در عرصة رقابت جهانی، شاخص‌ها درمورد شهر تهران به‌کار گرفته و بررسی ...