تقریباً از صد و هشتاد و پنج عنوان شعر در کلّیّات اشعار نیما، دو سوم آنها مستقیماً از طبیعت الهام گرفته شده است. بنابراین طبیعت را باید آیینه تمام نمای روحیّات و ذهنیّات و تفکّرات او دانست. از میان سه نوع طبیعت گرایی توصیفی، تقلیدی و تألیفی (تأویلی) ، رویکرد نیما به طبیعت از نوع تألیفی می باشد. در این نوع از طبیعت گرایی، شاعر با طبیعت همراه است؛ خواه به صورت تألیفی، یعنی دوست بودن و الفت داشتن با طبیعت...

موضوع ابلیس و نقش آن در دستگاه آفرینش، از جمله موضوعات مهم دینی و قرآنی است که در متون عرفانی فارسی نیز انعکاس وسیع دارد. اما نکته مهم در این امر، تعارض به ظاهر آشکاری است که در این دو نگاه متفاوت به ابلیس به چشم می‌خورد؛ در حالی که در وحی تنزیلی- قرآنی از ابلیس به عنوان موجودی مطرود و رانده شده از رحمت خدا یاد می‌شود؛ در نگاه تأویلی- عرفانی وی مورد تقدیس برخی از بزرگان قرار می‌گیرد و به شدت از...

مطالعات زبان‌شناسیِ شناختی می‌‌گوید بشر بدون استعارة مفهومی توانایی اندیشیدن ندارد. به کمکِ استعارة مفهومی، می‌توان با افکار اهل زبان بیشترآشنا شد. باتوجه‌به شیوة تفکر بشر، انسان برای بیان امور معنوی و انتزاعی، به مصداق‌های مادی نیازمندست. ادبیات فارسی که دوره‌ای گزارشگر حالات عرفانی بوده، برای مفهومی‌کردنِ بسیاری از این حالات، از حوزه‌های مادی استفاده‌کرده است. یکی از این امورِ معنوی «فنا» است که ...

روایات پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت(ع) از مهم ترین منابع تفسیر قرآن است. در مجامع و تفاسیر روایی ما هیچ تفکیکی بین انواع روایات تفسیری صورت نگرفته است و همین باعث بروز مشکلاتی گردیده است. در این تحقیق ضمن بررسی اقوال دانشمندان و مفسران در رابطه با تفسیر، تأویل و تطبیق و ارائه دیدگاه برگزیده، شاخص هایی از هر سه حوزه معرفی می شوند تا به کمک آنها بتوان روایات تفسیری، تأویلی و تطبیقی را تفکیک کرد. روا...

تمثیل از مادة «مثل» تشبیه کردن چیزی را به چیزی گویند. در تمثیل، شاعران با آوردن مثالی گسترده­تر به وضوحِ سخن و گفتة خود می­افزایند. اما در ارسال المثل گوینده به سخنی مشهور و آوردن آن در کلام بسنده می­کند؛ ضرب المثل یا مثل، چاشنی اصلی ارسال المثل است. اما در تمثیل چنین نیست. باید گفت در اقسام سه گانة تمثیل اعم از تشبیه تمثیل، استعارة تمثیلیه و داستان تمثیلی، نوع تمثیل­های جهان ملک خاتون شاعر سدة ...

هرمنوتیک دانشی است که از قدیم‌الایام مورد توجه اندیشمندان مختلف در تمدن‌های گوناگون بوده است. در جهان اسلام نیز همانند ملت‌های دیگر این دانش مورد توجه بوده است. اگرچه مسلمین کتاب مستقلی با این نام تالیف نکرده‌اند اما به‌طور خاص در تفاسیر مختلفی که برای قرآن به‌رشته‌ی تحریر درآمده است مباحث دانش هرمنوتیک را ذکر کرده‌اند. از جمله متفکران بزرگ اسلامی که به این مسئله پرداخته است ملاصدرا می‌باشد. او...

نظریۀ استعارة شناختی از دیدگاه های قابل توجه در زمینة تحقیقات زبان شناسی شناختی است که با توجه به نگاشت های متشکل از دو قلمرو منبع و هدف، به بررسی و تحلیل مفاهیم انتزاعی مطرح شده در زبان می پردازد. هدف نگارندگان در این مقاله بررسی مفهوم «عشق» برپایة بازیابی عناصر واژگانی در قلمروهای حسی این مفهوم در رسالة سوانح العشّاق خواجه احمد غزّالی (520 ق) به منظور مشخص کردن شبکه های استعاری و کشف استعاره ها...

گل‌ در طول تاریخ بشر اهمیت بسیاری در زندگی فردی و اجتماعی انسان‌ها داشته است. گل تجلی زیبایی است و در باور تأویلی عارفان و صوفیان، مظهر خداشناسی و توحید است؛ همچنین نمادی از معارف باطنی اهل معرفت و حقایق مکشوف روحانی آنان است. در این مقاله معانی تأویلی گل از دیدگاه عارفان و صوفیان بررسی می‌شود. مبانی معناگرایانه و تأویلی عارفان با عنصر خیال و رویکرد زیباآفرینی می‌آمیزد و همواره در آیینۀ ادبیات...

مسأله تأویل در منظومه اندیشه ابن­رشد جایگاه ویژه‌ای دارد، این مسأله کلید حل تعارض دین و فلسفه، نشان دهنده نادرستی نسبت کفر به فلاسفه و عامل فهم و تبیین نصوص دینی است. از نظر ابن­رشد تأویل گذر از معنای ظاهری و پی بردن به مقصود باطنی متن است. روش تأویلی ابن­رشد، براساس مذهب جمع است وی تلاش درجمع میان عقل و وحی و دین و فلسفه دارد. بر این اساس برای تأویل ضوابطی ارائه می­دهد و تصریح می­کند، فلاسفه ک...

احساس، یکی از محوری ترین و نافذترین جنبه های تجربة بشر است. مطالعة احساسات نمی تواند بدون توجه به تحقیقات میان رشته ای انجام شود. یکی از این رویکردهایی که می توان بر اساس آن تحلیلی از احساسات ارائه داد، زبان شناسی شناختی است و یکی از مفاهیم مطرح در این رویکرد، استعارة مفهومی است. براین اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسی چگونگی مفهوم سازی غم در اشعار مسعود سعد سلمان انجام شده است. براساس یافته ها، 14...