تمثیل از مباحث علم بیان و حکایت و روایتی است که به عنوان مشبهٌ­به برای مطلبی در کلام  می­آورند و هرچند که معنای ظاهری دارد امّا مراد گوینده، معنای کلّی­تر دیگری است. در تمثیل معمولاً سمبل هم به کار می­رود. این مقاله در پی پاسخ­گویی به سوالاتی از این قبیل بوده است که کاربرد صنعت ادبی تمثیل در غزل حافظ چیست؟ حافظ چگونه از این شیوه در حصول اهداف خود استفاده کرده است؟ چه رابطه­ای بین تمثیل و نمادهای حا...

آن­گاه که بخش­های پهلوانی و اساطیری شاهنامه، با برخی واقعیّت­های تاریخی و همچنین با حوادث ازلی و بندهشی مقایسه شود، تطابقی معنادار آشکار می­شود. یکی از مواردی که در بررسی­های مربوط به شاهنامه مغفول مانده، تحلیل چگونگی انطباق میان رویدادهای ازلی و مینویِ توصیف شده در کتاب بندهش با حوادث پهلوانی و چگونگی تأثّر فردوسی از آن بن‌مایه‌های اسطوره‌ای و تبلور آن در زبان استعاری یا مجازی شاهنامه است. بنا بر...

علوم شناختی به برررسی ماهیت فعالیت‌های ذهنی می‌پردازند. از دیدگاه شناختی، «استعاره» درک یک حوزۀ مفهومی بر اساس حوزۀ مفهومی دیگر است. در زبان‌شناسی شناختی، استفاده از اعضا و فیزیک بدن به عنوان منبعی برای مفهوم‌پردازی فرهنگی مفاهیم روزمره بسیار مورد توجه است. در این پژوهش، به بررسی مفهوم‌سازی‌های عضو «چشم» در غزلیات حافظ در چارچوب زبان‌شناسی شناختی پرداخته شده‌است. این تحقیق در پی دستیابی به دو پ...

برای پی بردن به ظرفیت ها و زیبایی های زبانی و بیانی آثار ادبی نظم و نثر، لازم است که قبل از هرچیز با علوم بلاغی از جمله علم بیان آشنا باشیم. علم بیان از صورتهای متمایز خیال بحث می کند و تشبیه و استعاره که موضوع این پژوهش است، از جملهی این صورتهای خیال هستند. شاعران و نویسندگان برای بیان اندیشه های خود و تجسم بخشیدن به صور ذهنی خویش به تشبیه و استعاره متوسل می شوند. ناصر خسرو قبادیانی شاعر و قص...

فصل اول این رساله نگاهی کوتاه است به زندگی و آثار خواجو؛ نیز از ویژگی‏های شعری و تأثیر و تأثرات وی به صورت گذرا مطالبی ذکر شده است. در فصل دوم تعاریف و کلیاتی در خصوص تشبیه و استعاره و انواع آن‏ها به همراه نمونه‏هایی از اشعار خواجو و دیگر شاعران آمده است. فصل سوم به ذکر تشبیهات دیوان خواجو به ترتیب الفبایی اختصاص دارد. نگارنده در این فصل پس از استخراج تشبیهات دیوان خواجو و حذف موارد تکراری ه...

پس از قرائت دقیق دیوان فرخی سیستانی ابیاتی که دارای تشبیه و استعاره بودند را تفکیک نموده و سپس مشبه هایی که به مشبه به های مختلف تشبیه شده اند را در کنار هم آورده و از تکرار آنها پرهیز کرده ام ابیاتی که به عنوان شاهد مثال آورده شده به همراه آدرس دقیق آنها یعنی شماره ی بیت و قصیده یا قطعه و ... ذکر شده است. عنوان تشبیه مضمر و تفضیل در ابیاتی که دارای چنین تشبیهاتی هستند نوشته شده و در استعاره نو...

یکی از ویژگی‌ها و اختصاصات مهم شعری سبک شاعران آذربایجانی و ارّان کاربرد اصطلاحات و مضامین علمی و کمک‌گرفتن از آن‌ها برای مضمون‌سازی است؛ چنان‌که بیشترین مضامین و اصطلاحات علومی، مانند نجوم، طبّ، گیاه‌شناسی، داروشناسی، در آثار شاعران این سبک دیده می‌شود. در این مقاله، اصطلاحات، تشبیهات، استعارات و مضامین ساخته‌شده با برخی احجار کریمه (شامل الماس، پیروزه، درّ، عقیق، لعل، و یاقوت) بررسی شده و مسائل ...

امروزه، استعارات نقش مهمی را در محیطهای آموزشی برای مفهوم سازی و تأمل در ماهیت تدریس و یادگیری ایفا کرده و به طور فزآینده ای به عنوان روشی برای تحقیق در زمینه ساختارهای زیرین نظام باورهای معلمان به کار رفته است. همچنین استعارات به عنوان ابزاری شناختی، دربالا بردن آگاهی معلمان از خود، نقش قابل توجهی را ایفا کرده اند. از اینرو، مطالعه کیفی حاضر به بررسی و طبقه بندی استعارات بیست و هفت نفر از معلم...

یکی از ویژگی ها و اختصاصات مهم شعری سبک شاعران آذربایجانی و ارّان کاربرد اصطلاحات و مضامین علمی و کمک گرفتن از آن ها برای مضمون سازی است؛ چنان که بیشترین مضامین و اصطلاحات علومی، مانند نجوم، طبّ، گیاه شناسی، داروشناسی، در آثار شاعران این سبک دیده می شود. در این مقاله، اصطلاحات، تشبیهات، استعارات و مضامین ساخته شده با برخی احجار کریمه (شامل الماس، پیروزه، درّ، عقیق، لعل، و یاقوت) بررسی شده و مسائل ...

تشبیه از مهم¬ترین ابزارهای تصویرگری در آثار ادبی به ویژه شعر به شمار می¬رود. تشبیه و استعاره همواره کاربرد گسترده¬ای نسبت به انواع دیگر صور خیال در شعر شاعران داشته¬اند. با بررسی دقیق تشبیه¬ها و استعاره¬های ادوار مختلف شعری، می¬توان اطلاعات سودمندی در مورد خصوصیات و ویژگی-های سبکی و روحیات و دیدگاه¬های حاکم بر هر دوره به دست آورد. در مثنوی حدیقه¬¬الحقیقه با حجم بالایی از تشبیهات مواجه می¬شویم....