مسئلۀ اصلی این پژوهش، مبانی، شرایط حجیت ظواهر قرآن و گسترۀ استناد به آن در نظریۀ اصولی شیخ مرتضی انصاری (ره) است. این تحقیق به روش تحلیلی - انتقادی نظریۀ شیخ را تقریر و ارزیابی می‌کند. ایشان ضمن پذیرش حجیت ظواهر قرآن در مبانی اصولی خود، از آن در استنباط احکام شرعی از گزاره‌های قرآنی و روایی و نقد فتاوای فقیهان به‌ویژه اخباریان بهره برده است. عرفی بودن معنای ظاهری، عدم مخالفت معنای ظاهری آیه با ...

 این نوشتار به انواع و چگونگی بهره گیری از مبانی کلامی در قرآن می پردازد. نویسنده بهره گیری از مبانی کلامی را در سه محور: ۱- اثبات منبع بودن قرآن ۲- تعیین قلمرو آیات الاحکام ۳- تعیین متدولوژی استنباط از قرآن بررسی می کند و در جریان بحث از دیدگاه اخباریان نسبت به قرآن، بهره گیری از شیوه های عرفی و سنتی در استنباط از قرآن سخن می گوید، و در پایان از تعیین روش دریافت مبانی کلامی از قرآن یاد می کند.

چکیده ندارد.

برخی عالمان شیعی - که به اخباریان معروف‏اند - عقاید مختلفی درباره آیات و روایات دارند. یکی از باورهای‏شان این است که منکر حجیت همه آیات‏اند و استدلال به قرآن را مشروط به در دست داشتن تأییدی از سوی اهل بیت: می‏دانند و تفسیر قرآن را مخصوص اهل بیت: می‏دانند. در رد باور آن‏ها، استدلال‏ها و کتب زیادی نوشته شده است، اما برآیند این مقاله، یکی از بهترین نقدهای این عقیده اخباریان محسوب می‏شود. در این م...

شیخ حرّ عاملی از جمله عالمان اخباری است که می توان آگاهی های مفیدی در باب معرفت شناسی و منابع شناخت از میان آثار وی به دست آورد. بحث از منابع شناخت آن گونه که بتواند جهت گیری ها و منطق عملی افراد را در مواجهه با مسائل کلامی بنمایاند، شامل سه مسئله خواهد بود: اول حیطه کارکرد هر یک از منابع و ترسیم حدود قابلیت آنها برای استخراج معارف دینی؛ دوم رابطه آنها با یکدیگر و پاسخ به این پرسش که امکان رسیدن...

به رغم افزایش مطالعات در زمینۀ تاریخ و تاریخ‌نگاری محلی در ایران در قرون وسطی، تواریخ نایافته همچنان مغفول مانده‌اند. مقالۀ حاضر به بررسی تواریخ محلی مفقود خوارزم و گونۀ آن­‌ها در سده‌های 4ـ5 هجری اختصاص دارد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که ظهور تواریخ محلی در خوارزم با تأخیر نسبی در سدۀ سوم هجری آغاز گردید و به‌زودی رشد کمی و کیفی را تجربه کرد. پیشگام نگارش تاریخ محلی برای خوارزم از اصحاب ...

با تشکیل دولت صفویه و رسمی شدن مذهب تشیع و به دنبال آن، درخواست از علمای شیعه جهت نشر معارف شیعه، و از همه مهم‌تر تغییر نگرش نسبت به حدیث و رشد اخباری‌گری، بستر مناسبی در سده‌های دهم تا دوازدهم، به ویژه یازدهم جهت فعالیت‌های متن‌پژوهانه شکل گرفت. بیشترین فعّالیت‌های متن‌پژوهانه شیعه در این زمان صورت پذیرفته است. بیش از هشتاد درصد شروح کتب اربعه از جهت کمی و کیفی در این زمان نگاشته شد. الکافی بیش...

عقل از منابع مهم احکام فقهى به شمار مى رود که علماى شیعه اعم از اصولى و اخبارى در حدود و ابعاد حجیت آن اختلاف نظر دارند. این مقاله چهار قول مهم درباره ابعاد حجیت عقل را تحلیل مى کند و سپس به این سوال مى پردازد که چرا با وجود حضور بسیار کم رنگ عقل در فقه و اصول, اخباریان به اصولیان خرده هاى فراوان گرفته و فقه آنان را به عقلانى بودن متهم ساخته اند؟ در ادامه دو جهت مهم به عنوان عامل هاى اصلى معرفى...

فیض کاشانی از دانشمندان بزرگ شیعۀ امامی است که آثار بسیاری در زمینههای گوناگون اسلامی از خود به یادگار گذارده است. وی به هر دو گرایش عرفان و اخباری‌گری تمایل داشته است. در دوران میان‌سالی از عرفا دفاع میکند و به مخالفان جواب میدهد. در عین حال، گرایش‌های اخباری را به کلی کنار نمیگذارد. در واقع، این دوران را در جدالی نهانی میان این دو گرایش طی میکند. سرانجام این جدال تا حدی به سوی گرایش اخباری جه...

کتاب «المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام» نوشته دکتر جواد علی مفصل ترین اثری است که تاکنون درباره مردمان شبه جزیره عرب پیش از اسلام نوشته شده است. تا پیش از او، مفسران به گزارش روایات اخباریان بسنده کرده و نقد و تحلیلی شایسته از آن ارائه نداده اند. به علاوه، همین اندازه نیز ناقص و بدون جست و جوی کامل صورت گرفته است. مولف در این کتاب افزون بر گزارش و تحلیل روایات اخباریان در کتاب های مختلف تاریخی...