رستم یکی از پرآوازه ترین پهلوانان شاهنامه است. در شاهنامه، پدر او دستان، پدربزرگ او، سام و جدّ او نریمان است و اصل و نسب او از سوی مادر به ضحاک فرزند مرداس می رسد. با این اوصاف، روشن می شود که اسطورۀ رستم در شاهنامه به کلی دگرگون شده است؛ به این ترتیب که نه دستان پدر اوست و نه سام و نریمان، پدربزرگ و جد او هستند. از سوی دیگر، در اصل و نسب مادری او نیز، خلافِ آنچه در شاهنامه آمده است، ضحاک پسر مرد...

محمدعلی فروغی از نخستین شاهنامه پژوهان معاصر است که با آرای دقیق و اقدامات فرهنگی و اجرایی خود خدمات ارزنده ای به قلمرو فردوسی پژوهی انجام داده است. اقدام او در مورد ساختن آرامگاه فردوسی و برگزاری هزاره فردوسی اهمیت تاریخی پیدا کرده است. مقالات و سخنرانیهای او راهگشای پژوهندگان معاصر بوده است. وی در مقاله هایش به مسائل مهمی، نظیر اهمیت شاهنامه، مقام فردوسی، عدم انتساب یوسف و زلیخا به فردوسی، تع...

راوندی مورخ و ادیب نامدار قرن ششم و اوایل قرن هفتم با نقل 594 بیت از شاهنامه در راحه­الصدور که همگی در حکمت عملی است و با سرودن ابیات بسیاری بر وزن و لحن شاهنامه علاوه بر اثبات ارادت و علاقه­مندی­اش به حماسه بزرگ فردوسی، به دلیل نزدیک بودن زمان تدوین شاهنامه و راحه الصدور که از تمام نسخ موجود شاهنامه به وی نزدیکتر است، غیر مستقیم خدمت شایانی به تصحیح شاهنامه نموده است. چنان­که می­دانیم یکی از ش...

الگوی تصویر شدة پوشش زنان در دورة تیموری و صفوی از دیدگاه هنرمند آن زمان در تصاویر برجای مانده از شاهنامة بایسنقری و شاه طهماسبی انعکاس یافته است. مطالعة منابع مکتوب تاریخی و مقایسة تطبیقی نگاره‏های دو شاهنامة یاد شده، نوشتاری به شیوة تحلیلی ـ تطبیقی را ارائه می‏دهد که در مسیر خویش به ابهامات زیر پاسخ می‏گوید؛ پوشش زنان تصویر شده در دو شاهنامة یاد شده از چه وجوهی قابلیت انطباق دارند؟ تزیین در پ...

محمدعلی فروغی از نخستین شاهنامه پژوهان معاصر است که با آرای دقیق و اقدامات فرهنگی و اجرایی خود خدمات ارزنده‌ای به قلمرو فردوسی پژوهی انجام داده است. اقدام او در مورد ساختن آرامگاه فردوسی و برگزاری هزاره فردوسی اهمیت تاریخی پیدا کرده است. مقالات و سخنرانیهای او راهگشای پژوهندگان معاصر بوده است. وی در مقاله‌هایش به مسائل مهمی، نظیر اهمیت شاهنامه، مقام فردوسی، عدم انتساب یوسف و زلیخا به فردوسی، تع...

شاهنامه فردوسی یکی از برجسته ترین شاهکارهای ادب فارسی است که نگاه سرایندگان و نویسندگان بسیاری را به سمت و سوی خود کشانده و آنان را از ظرفیّت های بی شمار خود بهره مند ساخته است. در کنار تقلیدهای نه چندان موفّق از این اثر، تضمین ابیات و بهره گیری از حال و هوا و فضای حماسی آن در غالب آثار ادب فارسی به چشم می خورد. یکی از آثاری که شاهنامه در آن نمود بارزی دارد، تاریخ وصّاف است. وصّاف در عصری به شاهنام...

شاهنامه فردوسی را باید تاریخ ایران از کهن ترین روزگار تاریخ آریایی، در قالب نماد و رمز دانست که با دقتی بسیار، توجه ایرانیان به تاریخ کهنشان و اهمیتی که بر حفظ آن می دادند را ثبت کرده است. به گونه ای که با مطالعه دقیق شاهنامه می توان بسیاری از اسرار چگونگی شکل گیری فرهنگ و تمدن آریائیان را تشخیص داد. از جمله این اسرار می توان به مسئله چگونگی تمایل آریائیان به یکجا نشیتنی و سپس تشکیل شهرها اشاره...

در دوره ی قاجار و پس از ورود چاپ سنگی به ایران شاهنامه از جمله آثاری بوده است که هنر و خوشنویسی در آن متجلی شده است. تصویرسازی شاهنامه، شامل مجالس و صحنه های نبرد، توسط نقاشان و مصوران طراحی می شده و در کتاب به چاپ می رسیده است. بنا به مستندات، نخستین شاهنامه ی چاپ سنگی در سال 1262 ه.ق در بمبئی چاپ شده است. تصویرساز این نسخه که به خط رضا حسینی شیرازی است مشخص نیست. اما نخستین شاهنامه ی چاپ سنگی...

چکیده: در دوره معاصر فرهنگستان هنر به مناسبت بزرگداشت مقام فردوسی، اقدام به تصویرسازی 30 مضمون از مضامین و داستانهای شاهنامه شاه طهماسب نموده است. که 20 عدد از این نگاره ها از لحاظ مضمون با 20 عدد از نگاره های شاهنامه شاه تهماسب مشترک می باشند. در این رساله، به مقایسه تحلیلی این 20 جفت نگاره با یکدیگر پرداخته شده است . هدف این پایان نامه، بررسی تحولات جدید در نگارگری معاصر با مضامین حماسی در ن...

منظور از تلقّیات عامیانه درباره فردوسی و شاهنامه، روایات، باورها و دانسته های عامّه مردم ایران  - به غیر از طبقه اهل قلم و فرهیختگان- است که هم خاستگاه و شیوه حفظ و انتقال آنها شفاهی بوده و هم برخلاف آگاهی ها و خواسته های دسته دیگر (ادبا و مورّخان) مجال کتابت نیافته است. بخشی از این روایاتِ شفاهی/ مردمی در جلد نخستِ مجموعه فردوسی نامه استاد انجوی شیرازی گردآوری شده است و بررسی تحلیلی و طبقه بندی آنه...