مدلول آیة 106 سورة بقره «ما ننسخ من ایه او ننسها نات بخیر منها او مثلها الم تعلم ان الله علی کل شی قدیر» که به آیة نسخ مشهور است میان مفسّران محل خلاف است. سبب بروز این اختلاف و ظهور آرای گوناگون در این زمینه در واقع معانی محتملی است که برای سه تعبیر «نسخ»، «آیة» و «انساء» در آیه مورد بحث بر شمرده اند. بیشتر معانی مورد نظر مفسّران به دلیل عدم توجه به سیاق آیه و هماهنگی میان بخش های مختلف آن، نادر...

طی چند دهة اخیر، «عفاف و حجاب» همواره یکی از مسائل بحثبرانگیز در محافل اسلامی بوده است. دراین‌میان جریانهای نواندیش دیدگاههای متفاوتی نسبت به اندیشه‌وران پیشین داشته و نظرهای جدیدی دربارة چیستی و حدود حجاب ارائه کردهاند. نمونة بارز این جریانهای نواندیش، جریان موسوم به فمینیسم اسلامی است. اندیشه‌وران منسوب به این جریان با میزان حجاب کنونی مخالف‌اند و تفسیری متفاوت از چیستی حجاب دارند. در مقالة پ...

موضوع تحقیق حاضر بررسی حکم فقهی نفقۀ زن بیوه است. این پژوهش - با هدف تعیین محل تأمین نفقۀ زن بیوه تا یک سال پس از درگذشت شوهر و تبیین نوع حمایت قرآن از زنان بیوه - می‌کوشد با طرح آیۀ 240 سورۀ بقره به عنوان تنها آیه‌ای که به این دو نکتۀ اشاره دارد، دلالت آن بر دو نکتۀ پیش‌گفته را روشن کند. در این راستا با ارائۀ برداشت‌های متفاوت از آیة شریفه و عوامل اختلاف آن، دلایل دیدگاه مشهور اندیشمندان اسلام...

آیة هفتم سورة مبارکة حمد یا فاتحةالکتاب از جمله آیاتی است که در معنای آن، میان مفسّران و مترجمان قرآن کریم اختلاف است. در این جستار، قسمت پایانی این آیة کریمه، یعنی «غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَ لاَ الضَّالِّین» مورد توجّه می‌باشد که هم در اِعراب و نقش کلمات و هم در تفسیر و ترجمة آنها تفاوت قابل توجّه میان عالمان قرآنی مشاهده می‌شود. پرسش مقالة حاضر این است که آیا «غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَ لَا الضَّالِّین» نقش وصفی برای «...

نوشتار حاضر با جستاری گسترده در کتب معتبر نحوی و تفسیری و با استناد به آیات قرآن و ویژگی های بافتی کلام، قائل به تردید در وجود «واو ثمانیه» در ادب عربی است. دانستنی است که برخی از نحویان و به دنبال آنان برخی از مفسران قرآن حرف واو در این سخن خداوند متعال «التَّائِبُونَ الْعَابدُونَ الْحَامِدُونَ السَّائِحُونَ الرَّاکِعُونَ السَّاجِدونَ الآمِرُونَ بالْمَعْرُوفِ وَالنَّاهُونَ عَنِ الْمُنکَرِ وَالْحَافِظُونَ لِحُدُود اللّهِ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِینَ» (توبه/112) و آی...

آیات 224-226 سورة شعراء به شاعرانی پرداخته که پیروی گمراهان از آنان، سرگردانی در هر کوی و برزن و سخن بدون عمل را از ویژگی­های آنان برشمرده است. این آیات شریفه برای برخی، این شبهه را به وجود آورده است که در قرآن شاعران نکوهش شده­اند و با شعر و شاعری مخالفت شده است. این پژوهش، به بررسی و نقد این شبهه و پاسخ به این سؤال می­پردازد که نظر صحیح قرآن در مورد شاعران چیست؟ توجه به تخصیص آیة پایانی سورة ...

وحدت موضوعی و به دنبال آن، تناسب و ارتباط میان آیات و سوره¬های قرآن کریم از جمله مباحثی است که در سال های اخیر، توجّه قرآن پژوهان را به خود جلب کرده است. یکی از مفسّرانی که در بحث¬های تفسیری خویش، این نظریه را با نگاه ویژه ای دنبال کرده، سعید حوّی، مؤلّف کتاب «الاساس فی التفسیر» است. وی در جانبداری از نظریة وحدت موضوعی قرآن، معتقد به یگانگی مفهومی تمام سوره¬ها در مجموع سورة بقره است. در این مقاله، ...

این نوشتار با رهیافتی تاریخی به بازشناسی مفهوم «انفسنا» در آیة مباهله )فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نساءَنا وَ نساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَةََ اللَّهِ عَلَی الْکاذِبینَ( (آل عمران:61) پرداخته و با کمک قراین تاریخی، مفاهیمی را که در تحوّلات سیاسی از سوی پیامبر گرامیˆ به کار گرفته شده، دست‌مایة اثبات معنای سیاسی و معنوی مفهوم «انفسنا» قرار داده است. غزوة تبوک، وفد ثقیف، و...