ادبیّات داستانی را از منظرهای گوناگونی ازجمله از دیدگاه مکاتب ادبی، می‌توان نقد و تحلیل کرد. در این میان، رئالیسم که گویی هماره از دغدغه‌های فکریِ بسیاری از نویسندگان بوده، از اقبال بیشتری برخوردار بوده است. ادبیّات داستانی نوین ایران از همان نخستین تجربه‌های خود، دلبستگی خود را به رئالیسم نشان داده است و غالب نویسندگان کوشیدند با نگاهی نقادانه، تصویرگر شرایط سیاسی - اجتماعیِ روزگار خود باشند؛ هرچن...

برای نگارش تاریخ هنر معاصر نمی­توان به زندگی­نامه­نگاری هنرمندان و تاریخ­نگاری رویدادهای هنر و مطالعة نوع‌شناسانه و سبک‌شناسانة آثار هنری اکتفا کرد، بلکه باید پرسید چگونه تاریخِ رویدادها شکل می­گیرد و سبک­ها پدید می­آیند؟ چگونه نظام­های قدرت فراز و فرود جریان­های هنری را جهت می‌دهند؟ در مقالة حاضر این پرسش دنبال می­‌شود که تقابل ایدئالیسم صاحبان قدرت و رئالیسم حاشیه­نشینان قدرت به‌عنوان تقابل سا...

هدف پژوهش حاضر، ترسیم پیشنهادهایی برای اهداف دانش‌پژوهی در علوم اجتماعی بر مبنای رئالیسم انتقادی و با نگاهی میان‌رشته‌ای است که با روش توصیفی‌ـ‌استنتاجی انجام شده است. رئالیسم انتقادی با بینشی شناخت‌شناسانه به‌عنوان مبنایی درنظر گرفته می‌شود که پیشنهادهایی برای دانش‌پژوهی (آموزش، پژوهش، تلفیق و کاربرد) در علوم اجتماعی خواهد داشت. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که رئالیسم انتقادی با تأکیدی که بر واقعیت...

رئالیسم ایده ای است شهودی که عموم انسان ها آن را به طور صریح یا ضمنی پذیرفته اند. کم تر کسی هست که وجود اشیای مستقل از ذهن یا ارتباط میان صدق و اوضاع جهان را نپذیرد، اما چگونگی ارتباط زبان با واقعیت محل بحث های زیادی است. یکی از نظریاتی که با شهود ما سازگاری بیش تری دارد انطباق میان اجزای زبان با عناصر عالم خارج است؛ اما مانند بسیاری دیگر از ایده های شهودی با تدقیق در این مسئله، ایرادات مهمی به...

چکیده رئالیسم علمی هدف تحقیق علمی را کشف حقیقت می داند؛ در مقابل، ابزارگرایینظریه ها را صرفاً ابزارهایی مفید می داند که برای نظم بخشیدن به داده ها و پیش بینی ساخته شده اند. مهم ترین چالش این دو، نزاع بر سر هویت های مشاهده ناپذیری است که نظریه ها جعل کرده اند. به نظر رئالیست های علمی، این هویت ها واقعاً وجود دارند و همان گونه عمل می کنند که نظریه های جعل کننده ی آنها می گویند؛ اما از نظر ابزارگرا...

جبران خلیل جبران شاعر و نویسنده نامدار عرب است که گرایش رئالیسم سوسیالیستی در آثارش دیده می شود، گرایشی که (پس از مسئله ی فلسطین) به منظور انعکاس پیامدهای ناگوار تحولات سیاسی و اجتماعی در ادبیات عرب بوجود آمد. ادبیات رئالیسم سوسیالیستی، ادبیاتی است که می خواهد مسائل و مشکلاتی را که بر سر راه انسان ها وجود دارد از بین ببرد و جبران رئالیست در واقع نگران جامعه و مردم جامعه ی خود است و با هدف اصلا...

استقرای بدبینانه استدلالی است که آنتی رئالیست ها درصددند تا از طریق آن رئالیسم علمی را، که موفقیت شگفت‍انگیز نظریه های علمی امروزی را نشانه ای از صدق (تقریبی) آنها قلمداد می کند، با تکیه بر تاریخ علم به چالش بکشند. این استدلال با مقالۀ لری لاودَن با عنوان «ردی بر رئالیسم همگرا» (1981) به طور جدی وارد گفتمان و مناقشه میان رئالیسم و آنتی رئالیسم علمی شده است. رئالیست های علمی، که با این اتفاق مواض...

جامعه­شناسی ادبیات به عنوان یکی از زیرشاخه­های جامعه­شناسی هنر به بررسی رابطه ی جامعه و ادبیات می پردازد و جوهر اجتماعی آثار ادبی را مورد مطالعه قرار می­دهد. این علم در سده­های اخیر توجه بسیاری از جامعه­شناسان و منتقدان را به خود معطوف کرد و آن ها را برای نظریه پردازی درباره ی آن ترغیب نمود. جورج لوکاچ منتقد مجارستانی از جمله نظریه پردازانی است که با ارائه ی نظریه ای نقدی جهت نقد رمان، سهم بسزا...

رئالیسم سیاه یکی از انواع رئالیسم است که در ملتقی رئالیسم و ناتورالیسم قرار می گیرد.مبدّع این شیوه ی نگارش کامیلو خوسه سلا، داستان نویس اسپانیایی(11می 1916-17ژانویه ی 2002میلادی)است.او به سال 1989برنده ی جایزه ی ادبی نوبل شد. این نوع رئالیسم با نگرش ژرف و غنی با دل سوزی مهارشده نسبت به آسیب پذیری انسان ، به توصیف سیه بختی ها و ناکامی های افراد مظلوم و تهی دست می پردازد. در نتیجه در نهان این نوع ...

مفهوم صدق یکی از مفاهیم اصلی فلسفه است که در منطق، معناشناسی و متافیزیک نقشی محوری دارد. رابطة  صدق و رئالیسم  یکی از مباحث مهمی است که در فلسفة تحلیلی معاصر مورد توجه قرار دارد و در این ارتباط پرسش اصلی این است که آیا با تحلیل مفهوم صدق می توان پاسخی برای مسئلة رئالیسم یافت. در این نوشتار با بررسی دو دسته از نظریه‌های صدق معاصر لوازم این دیدگاه ها در بحث از رئالیسم با یکدیگر مقایسه شده است.