گویش‌های ایرانی با فراوانی بسیار، در پهنه جغرافیایی وسیعی گسترده‌اند و در طول زمان، همچون زبان فارسی تحول بسیار داشته‌اند. بررسی این گویش‌ها، علاوه بر شناخت  پیوندهای فرهنگی جوامع زبانی ایران ، برای درک ناشناخته‌های زبانی نیز، راهگشایند. این مقاله به دو بخش تقسیم می‌گردد. هدف از بخش نخست،  مقایسه شیوه تقسیم بندی موضوعات زبانشناسی، در سه کتاب زبان فارسی متوسطه قدیم، با کتاب های نگارش متوسطه دوره...

هورامی یک گویش گورانی و زیر مجموعه ی شاخه ی زبانی گورانی- زازا است و یکی از گویش های ایرانی شمال غربی به شمار می آید. هورامی گویشی محافظه کار است و ویژگی های آوایی و صرفی کهن را حفظ کرده است، از این رو بررسی ریشه-شناختی این گویش مارا به نکات مهمی در شناخت دقیق تر زبان های ایرانی رهنمون می شود. در این رساله دستگاه فعلی گویش هورامی مورد بررسی قرار گرفته است؛ این بررسی عبارت است از توصیف همزمانی و...

در این پژوهش، ویژگی­ های صوت­ شناختی- آواشناختی ر- آواهای گویش مینابی بررسی شده­ است. گویش مینابی زیرشاخۀ گویش بَشکَردی است و گویش بشکردی نیز در گروه گویش­ های جنوب شرقی از دسته گویش های ایرانی نو غربی است. ر- آوا در زبان­ های مختلف در بافت های آواییِ متفاوت بسیار تغییرپذیر است و تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد. داده­ های جمع­ آوری شده از گویش مینابی حاکی از آن است که در این گویش دو واج ر- آوای ل...

رودباری از گویش های ایرانی جنوب غربی است که در جنوب استان کرمان در شهرستان های رودبار، کهنوج، منوجان، قلعه گنج، جیرفت، عنبرآباد و همچنین برخی از مناطق استان هرمزگان رایج است و گونه های مختلفی دارد. در این مقاله به معرفی وندهای فعال گونة کهنوجی و توصیف و طبقه بندی آنها در دو زیرگروه اشتقاقی و تصریفی، به مقایسة آنها با زبان فارسی معیار پرداخته ایم. براساس داده های این پژوهش، هرچند بسیاری از وندها...

لری بویراحمدی از گویش های جنوب غربی ایران است که در منطقۀ بویراحمد استان کهگیلویه و بویراحمد رواج دارد. این گویش در کنار دیگر گویش های لری (مانند بختیاری و لری لرستانی) و فارسی، بازماندۀ فارسی میانه است که خود بازماندۀ فارسی باستان است. در این مقاله چند واژه از این گویش ریشه شناسی شده است. درمورد هر واژه نخست برپایۀ شواهد موجود در خود گویش، ساخت اشتقاقی و دگرگونی های آوایی آن توضیح داده شده و س...

ساخت ارگتیو و فروپاشی آن در گویش کرمانجی خراسان   علی علیزاده[1] محمد تقوی گلیان[2] تاریخ دریافت: 7/11/91                                                                           تاریخ تصویب: 26/9/92       چکیده گویش کرمانجی که دربخش هایی از خراسان نیز به آن تکلم می شود در واقع یکی از گویش های ایرانی شمال غربی است که به رغم هم جواری با بسیاری از زبان ها مانند فارسی، ترکی، عربی، روسی، و ارمنی و...

بررسی ریشه‌شناختی واژه‌هایی از گویش فیروزآبادی   تاریخ دریافت: 1/3/91 تاریخ تصویب: 15/7/91 چکیده گویش فیروزآبادی یکی از گویش‌های جنوب غربی ایران است که در شهرستان فیروزآباد در جنوب غربی استان فارس و روستاهای پیرامون آن رواج دارد. این گویش همانندی بسیاری با دیگر گویش‌های رایج در استان فارس و نیز با گویش‌های لری مناطق جنوبی دارد. از نظر تاریخی، فیروزآبادی تحول‌یافته از فارسی میانه است که خود...

قلعه­گنج و رودبارِ جنوب از شهرستان­های جنوبیِ استان کرمان، خاستگاه و گسترۀ رواج گونه­های منطقه­ایِ گویش کُرْتَه، از گروه گویش­های بَشاگَردی و وابسته به خانوادۀ گویش­های ایرانی جنوب غربی هستند. این گویش به لحاظ جغرافیایی در نقطۀ مرزیِ رواج خانوادۀ زبانی خود و محل برخورد آن با گروه گویش­های بلوچیِ مکرانی، از اعضای خانوادۀ زبان­های ایرانی شمال غربی واقع گردیده و علی­القاعده، از حیث مختصات زبان‌شناختی نیز حل...

ساخت ارگتیو و فروپاشی آن در گویش کرمانجی خراسان   علی علیزاده[1] محمد تقوی گلیان[2] تاریخ دریافت: 7/11/91                                                                           تاریخ تصویب: 26/9/92       چکیده گویش کرمانجی که دربخش هایی از خراسان نیز به آن تکلم می شود در واقع یکی از گویش‌های ایرانی شمال غربی است که به‌رغم هم‌جواری با بسیاری از زبان‌ها مانند فارسی، ترکی، عربی، روسی، و ...

گویش «راجی» از گویشهای مرکزی ایران از دسته شمال غربی است که در حال حاضر تعداد زیادی از ساکنین شهرهای کاشان، نطنز، دلیجان و روستاهای مجاور این شهرها بدان سخن می گویند. این گویش مانند بسیاری از گویشهای مرکزی مورد مطالعه زبان شناختی قرار نگرفته است. این در حالی است که جنبه های مختلف آن همچون ساختِ صرفی، ساختِ نحوی و نظامِ آوایی، دارای ویژگی های منحصر به فرد و قابل مطالعه ای است که با زبان فارسی معیار...