تفسیرپژوهی حوزه جدیدی از مطالعات قرآنی است که مطالعات تفسیرپژوهان را مورد مطالعه قرار می دهد. از جمله مباحث مهم این حوزه، طبقه بندی تفاسیر در نظامی روشمند و تدوین الگویی مطلوب و علمی است که دستیابی به آن به دلیل وجود آسیب ها و چالش هایی دشوار می نماید. این مقاله در گام نخست، این چالش ها را شناسانیده و در گام دوم، بعد از ارائه شاخصه های لازم، الگوی نسبتاً جامع و روشمندی را ارائه کرده است. این الگ...

از سده های نخستین تاریخ اسلام تا کنون تفاسیر فراوانی برای قرآن نگاشته شده است و برای شناخت بیشتر آن ها بررسی مبانی و روش آن ها ضروری است. در این میان تفسیر «من وحی القرآن» از تفاسیر معاصر شیعه است که فضل الله‏ در آن کوشیده است روح قرآنی را در همه زمینه‏های زندگی مادی و معنوی احیا کند. این تفسیر با رویکردی نواندیشانه و انتقادی نگاشته شده و ازاین جهت که بیشتر انتقادات او متوجه مفسران شیعه همچون ع...

احادیث موجود در جوامع حدیثی نماینگر نگرش امامان و صحابه ایشان به مولفه های دانش تفسیر قرآن است. از آنجا که انتقال این احادیث از امامان به نسل های بعدی توسط روایان صورت گرفته لازم است حال رجالی این روایان مورد بررسی قرار گیرد. در این پژوهش علاوه بر بازشناسی و عحلیل روایات تفسیری معلی حال رجالی این راوی را مورد بازبینی قرار دادیم. هرچند در کتب رجالی ایشان فردی ضعیف خوانده شده اما ما با ارائه ادل...

تفسیر روایی، کهن ترین نظریه تفسیری قرآن به شمار می آید و پیشینه آن به عهد نبوی می رسد. از جمله مؤلفه های متمایز کننده این نظریه از سایر نظریه های تفسیری، مؤلفه منبع (روایت تفسیری)است. در این نظریه، سنّت یا حدیث، به عنوان منبع اصلی، به دو نوع «قرآن شناسی» و «تبیینی»قابل تقسیم است. احادیث تبیینیویژه تر از قرآن شناسی بوده و به روایاتی اطلاق می شود که حاوی آگاهی های متناسب و مؤثر در تبیین مدلول ها و...

چکیده این رساله که با عنوان «تفسیر روایی سوره غافر بر پای? روایات اهل بیت ?» عرضه شده، پژوهشی است برای بازشناسی و بررسی احادیث تفسیری، و هدف آن دست یابی به صحیح ترین تفسیر سوره بر مبنای روایات اهل بیت ? است. این پژوهش دارای دو دامنه قرآنی و روایی است. دامنه قرآنی آن آیات سوره غافر است که خود به چند دسته از آیات طبقه بندی شده است. دامنه روایی آن نیز مجموعه روایات تفسیری أهل بیت ? برگرفته از تف...

در این مقاله، هدف فهم استراتژی های شهروندان تهرانی در مواجهه با ارزش های سنتی خانواده است. منظور از استراتژی، راهبردها و رویکردهای کلان است که می توان در مجموع از رفتارهای شخص در موقعیت های مختلف کشف کرد. به این منظور با رویکردی تفسیری و با کمک مفاهیم حساسی چون بازاندیشی، برخورد انتخابی ، به چارچوب مفهومی خود دست یافتیم. برای یافتن پاسخ سؤالات تحقیق با 23 نفر از شهروندان تهرانی بین 30 تا 53 سال...

ونزبرو در کتاب مطالعات قرآنی، دو معیار سبک و کارکرد را برای گونه شناسی متون کهن تفسیری قبل از طبری ارائه کرد. او با شناسایی دوازده ابزار تفسیری و وام گیری اصطلاحاتی از آثار تفسیری یهود، تفاسیر کهن قرآن را به پنج گون? داستانی، فقهی، متنی، بلاغی و تمثیلی تقسیم کرد. وی براساس تحلیل ادبی زمان پیدایش این گونه ها، جز گون? اخیر را با همین توالی تاریخی می داند. در این مقاله ضمن مروری بر گونه شناسی و تح...

گونه ‏شناسی تفاسیر قرآن کریم با توجه به حجم انبوه متون تفسیریِ تولیدگشته در طول تاریخ اسلام، به یکی از مهمترین دغدغه‏ های پژوهشگران قرآنی در سده اخیر تبدیل شده است. طبقه‏ بندی تفاسیر بر اساس «روش‏ها و گرایش‏ها»ی تفسیری و نیز «ادوار تاریخی» که از سوی اندیشمندان مسلمان و همچنین مستشرقان پیشنهاد شده، به رغم نقاط مثبتی که دارد، از نقاط ضعفی رنج می‏برد و در نتیجه نیازمند ارائه گونه‏شناسی‏های تکمیلی ا...

تحلیل روند تطور دانش تفسیر قرآن حاکی از میزان تحول اندیشه بشری در دوران معاصر است. به گونه ای که پیشرفت علمی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مغرب زمین و تحول در دانش تجربی بشر در دوران مدرنیسم باعث گردید که دانش تفسیر با روندی رو به رشد و با تأثیرپذیری از دانش های نوین به سوی گسترش و شکوفایی گام بردارد. این مقاله با بازخوانی روش ها و گرایش های تفسیری دوران معاصر، گرایش های نوین تفسیری را در چهار نوع گ...