از بررسی گفتمان های هویتی یا نظریه های هویتی غرب (که با معنای بسط داده شده در این مقاله، متفاوت از نظریه های هویت است) به دست می آید که تا کنون در تجدد، حداقل دو گفتمان حول مسأله هویت شکل گرفته است: 1. گفتمان هویت ملی، که فرآیند شکل گیری آن از فروپاشی گفتمان هویت مسیحی در پایان قرون وسطا و آغاز دوران نوزایی تا اوایل قرن بیستم را دربر می گیرد. این گفتمان بیان کامل و جامع خود را در ایدئولوژی ملی ...

چکیده غلبه قدرت گفتمان سنتی در دوران قاجار باعث ایجاد گفتمان ها و خرده گفتمان هایی شد که در پاسخ به گفتمان سنتی و درواقع به عنوان مقاومتی دربرابر آن به وجود آمد. یکی از این خرده گفتمان ها، خرده گفتمان های زنان است که در سایه برخی گفتمان ها پدید آمد. مقاله حاضر با بررسی خواسته ها و اهدافِ زنان در اولین ورود آن ها به عرصه های اجتماعی و سیاسی- یعنی دوره ای که مصادف است با شکل گیری انقلاب مشروطیت- ب...

دوران تیموری زمانۀ تقابل گفتمان دو نهاد امارت و وزارت است. این دو نهاد و دیدگاه های وابسته به آن ها، رویکرد وزارت محور به نمایندگی از وزرا و طرف داران آن ها و رویکرد امارت محور با محوریت امرا و حامیان شان، هدایت گر جریان های سیاسی و اجتماعی عصر تیموری بوده اند. در این میان نقش مؤلفان دوران تیموری در توصیف، تفسیر، و تبیین دو گفتمان مذکور حائز اهمیت است. از جملة این افراد، در جبهۀ گفتمان امارت مح...

نامه های رهبران، زمینۀ مناسبی برای تحلیل گفتمان انتقادی است. از جملۀ این مکاتبات ارزشمند، نامۀ شمارۀ 28 نهج البلاغه به معاویه است که در میان نامه های علی(ع) جایگاه ویژه ای دارد. این نامه در اصل  گفتمان مشروعیت حضرت است. حال پرسش اصلی این مقاله این است که رابطۀ لایه های مختلف زبانی با این گفتمان چگونه است؟ و چگونه گفتمان مشروعیت حضرت از طریق گزینش های زبانی شکل می گیرد و چگونه با گفتمان مخالف(مع...

شیوه های کنترل جرم در قالب قانونگذاری معنای محدودی از کنترل اجتماعی است که موجب ایجاد گفتمان هایی در دوره های مختلف مجلس شورای اسلامی شده است. این گفتمان ها متأثر از تغییرات اجتماعی و سیاسی هستند؛ هر چند حرکت کلی گفتمان های کنترل اجتماعی به تدریج از دوره های اولیه مجلس از مفصل بندی عنصر مجازات به توان بخشی و سپس پیشگیری است با این همه رجعت و حرکت های عکسی نیز بنا به شرایط اجتماعی وجود دارد. در ...

انقلاب اسلامی باعث شکل­ گیری گفتمان و نظام معنایی جدیدی در ایران شد. یکی از گونه­ های  بررسی ومطالعه پدیده­ های سیاسی، تحلیل آن­ها بر اساس روش تحلیل گفتمانی است. نظریه تحلیل گفتمان لاکلا وموفه یکی از غنی­ ترین نظریه­ ها در حوزه تحلیل گفتمان می­ باشد. پرسش اصلی این مقاله آن است که بر اساس نظریه یاد شده، مفصل­ بندی مفاهیم، فرایند هویت­ یابی و استقرار گفتمان انقلاب اسلامی ایران چگونه بوده است. در ...

تاریخ عکاسی در ایران تافته‏ای جدابافته از تاریخ این سرزمین نیست. از این رو، توجه به زمینة‏ سیاسی و اجتماعی می‏تواند منظر مناسبی برای بازخوانی آن فراهم آورد. به منظور درک بهتر شرایط عکاسی در ایران در دورة قاجار (پیش و پس از مشروطه) و نقش این رسانة‏ نوپا در فضای آن دوران، نگارندگان دریچة «گفتمان» را به روی تاریخ عکاسی در ایران می‏گشایند تا به این سؤال پاسخ دهند که چه گفتمانی و چگونه در این دوره ص...

گفتمان (discourse) به­طورکلی به بافت زبان در مراحل بالاتر از جمله اطلاق می­شود. تحلیل گفتمان، یکی از ابزارها­ی تحلیل متون ادبی است که ارتباط بین ساختارها­ی­ گفتمان­مدار و دیدگاه­ها­ی اجتماعی حاکم بر تولید گفتمان را بررسی می­کند، تحلیل گفتمان ادبی به عنوان یکی از فروع تحلیل گفتمان به بررسی و نقد متون ادبی از جنبه ساختارها­ی زبانی و بافت متنی و هماهنگی آن­ها با بافت موقعیتی می­پردازد.     نهج­الب...

تحقیقاتی که دربارة تعیین مرجع ضمایر انجام شده اند، دو نوع وضعیت ارجاعی وابسته به گفتمان و ناوابسته به گفتمان را معرفی می کنند؛ برای بیان اینکه اطلاعات مربوط به مرجع، از پیش در گفتمان وجود داشته اند یا نه. در این مقاله می کوشیم با ارائة شواهد و نمونه هایی از زبان فارسی و با استفاده از مدل نحوی- گفتمانی مشخص کنیم که ضمایر انعکاسی و ضمایر متصل شخصی زبان فارسی در مقاطعی بسته به نوع گزاره، وابسته به...