ابن مقفع با ترجمه کلیله و دمنه از زبان پهلوی به عربی، در سبک ادبی و شیوه های آن، طرحی نو در انداخت. به این سبب، کلیه و دمنه جایگاهی بس والا در ادب عربی یافت و در آثار پس از خود سخت مؤثر افتاد. در این پژوهش، بی آنکه قصد انکار ریشه های ایرانی و هندی کلیله را داشته باشیم بر آنیم که نشان دهیم حکمت­های نهج البلاغه بر ترجمه ی ابن مقفع تأثیر گذاشته است. این تأثیر، قوی و غیر قابل تردید است؛ زیرا در این...

یکی از زمینه­های پژوهش­های ادبیّات تطبیقی، بررسی ترجمه­ها از یک منبع به زبان­های گوناگون است. این مقاله در زمینۀ تطبیق کلّی و جزئی کلیلۀ عربی ابن مقفّع، با ترجمه­های فارسی منشی و محمّد بخاری است و نگارندگان تلاش نموده­اند تا دیدگاهی تحلیلی دربارۀ منشأ و موضوع ابواب و نیز راز تفاوت ترجمه­ها ارائه دهند. حکایات هندی که برای آموزش درس سیاست و مسائل جهانی بوده­اند، به نسبت تفکّر و فرهنگ مترجمین جنبۀ اخلا...

این مقاله ابیات تضمین‌شده را در کتاب کلیله ‌و ‌دمنه با روشی توصیفی-تحلیلی بررسی کرده است. تضمین شعر یکی از ویژگی‌های متون منثور است و نثر فنی و مصنوع، بیشترین بهره را از این صنعت برده‌ است. در میان کتاب‌های نثر فنی و مصنوع در ادب فارسی، کلیله و دمنه یکی از بهترین نمونه-های موجود در زمینه تضمین و بهره‌گیری از شعر فارسی و عربی است؛ به همین دلیل ابیات فارسی تضمین‌شده در این کتاب در شیوه‌ای توصیفی-...

ساختارگرایان که بیش از هر چیز به قوانین کلّی حاکم بر ساختارها می پردازند، در برخورد با روایت، به جای توجّه به زبان موجود در متنی خاص، دغدغة قیاس های زبان شناختی دارند و در نتیجه، برای بررسی طرح هر داستان به دنبال انطباق ساختار یک روایت و نحو یک جمله هستند، تا از این طریق بتوانند به الگویی کلّی برای همة داستان ها دست یابند. در همین راستا، بسیاری از روایت شناسان ساختارگرا، از جمله کلود برمون، سعی کر...

ساختارگرایان که بیش از هر چیز به قوانین کلّی حاکم بر ساختارها می پردازند، در برخورد با روایت، به جای توجّه به زبان موجود در متنی خاص، دغدغه قیاس های زبان شناختی دارند و در نتیجه، برای بررسی طرح هر داستان به دنبال انطباق ساختار یک روایت و نحو یک جمله هستند، تا از این طریق بتوانند به الگویی کلّی برای همه داستان ها دست یابند. در همین راستا، بسیاری از روایت شناسان ساختارگرا، از جمله کلود برمون، سعی کر...

کلیله و دمنه یکی از کتاب­های ارزش­مند ادب فارسی و نمونه­ای برای اندرزنامه نویسی در تاریخ ایران است. برخی از بخش­های این کتاب را به دستور انوشیروان از هندوستان به ایران آوردند و با افزوده­هایی به پهلوی ترجمه کردند. در سدۀ دوم هجری، ابن مقفع آن را به عربی ترجمه کرد و رودکی در زمان سامانیان آن را به شعر فارسی در آورد. اصل آن از بین رفته و ابیات پراکنده­ای از آن به جا مانده است. در سال 536 هجری، اب...

ادﺑﻴﺎت فارسی به ﺷﻜﻠﻲ اﻧﻜﺎرﻧﺎﭘﺬﻳﺮ، با حکایت‌های اﺧﻼﻗﻲ ﮔﺮه ﺧﻮرده ‌است. در این ﻣﻴﺎن، برخی ﭘﺪﻳﺪآورﻧﺪﮔﺎن آثار ﻣﻨﺜﻮر برای رﻫﺎﻳﻲ از ﻗﻴﺪ ﮔﺮاﻳﺶهای ﺷﻌﺮی، به اﺑﺪاع روش‌های ﺑﻴﺎﻧﻲ و ﻫﻨﺮی ﺧﻼﻗﻪای روی آورده‌اند که ﺳﺎﺧﺖ بیان آن‌ها را ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻌﺮ که در ﺑﺮاﺑﺮ سایر آثار ﻣﺸﺎبه، ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ میﺳﺎزد. کتاب کلیله ‌و دمنه، انشای نصرالله ‌منشی، ﻧﻤﻮﻧﻪای بارز از این‌گونه ﻫﻨﺮورزیﻫﺎ به ﺷﻤﺎر می‌رود. در این کتاب، اﻓﺰون ﺑﺮ ﺑ...

اثر پذیری ساختاری کلیله و دمنه از اشعار ابوالفرج رونی*   ابوالفرج رونی از پیشگامان تغییر سبک شعر فارسی از خراسانی به عراقی است. او با روحیة مبتکرانة خود دست به ابداع و نوآوری­های بسیاری زده است که سبک شعری او را از دیگر معاصرانش متمایز کرده است. ابوالمعالی نصرالله منشی نیز آفریدگار نثر فنّی و آراستة فارسی و خالق کلیله­ و دمنةبهرامشاه است که آن­چنان که خود او گفته، «تا زبان پارسی میان مردمان متدا...

عیار دانش ابوالفضل ابن مبارک دکنی دومین اثر بازنویسی شده از مجموعه داستان­های کلیله و دمنه است که مؤلف بر اساس انوار سهیلی کاشفی و کلیله و دمنه نصرالله منشی گردآوردی کرده است . این اثر در هندوستان به وسیله شخصی غیر ایرانی نوشته شده است اما یکی از نمونه های پیشتاز ساده نویسی در قرن یازدهم به شمار می­رود. عیار دانش تا کنون به شکل انتقادی در ایران تصحیح و چاپ نشده است تنها یک چاپ بازاری از آن موجو...

کلیله و دمنه یکی از مهمترین و برجسته ترین و دلاویزترین نثرهای سنگین و رنگین و آراسته ادبیّات دری است که نصرالله منشی ـ یکی از بزرگان و پیرامونیان بهرام شاه غزنوی ـ آن را در نیمه اوّل سده ششم از تازی به فارسی برگردانید. البتّه اصل کتاب به زبان دیرین هندوان ـ سانسکریت ـ بود که پزشکی برزویه نام آن را در روزگار انوشیروان ساسانی به پهلوی برگردانده بود و سه سده بعد از آن، عبدالله بن مقفّع ـ مترجم دانشمند...