همان­طور که می­دانیم پادشاهان ساسانی القابی همچون «čihr az yazdān»، «چهر از یزدان»، «rē»، «آزاده، نجیب»، «rān ud AnērānĒ»، «ایران و انیران» را در کتیبه­ها، سکه­ها و مُهرها به کار برده اند. لقب ایران و انیران توسط اردشیر اول، شاهپور اول، شاهپور دوم، نرسی، و کردیر موبدان موبد دوره ساسانی به کار برده شده است که در کتیبه­های آن­ها آمده است. بدیهی است که مفهوم واژه ایران در عرصه مذهبی نیز کاربرد داشت...

لرد چانسلر (و یا لرد چانسلر اعظم در بریتانیای بزرگ)، بالاترین و مهمترین مأمور در دولت بریتانیا می باشد. ایشان دارای دومین مقام، در بین مقامات عالی رتبهی دولت می باشد. لرد چانسلر بالاترین مقام پس از لرد مباشر اعظم می باشد و به وسیله پادشاه (ملکه) و با پیشنهاد نخست وزیر منصوب می شود. قبل از اتحاد انگلیس، انگلستان (که شامل ولز نیز بود) و اسکاتلند هرکدام، لرد چانسلر جداگانه ای داشتند. لرد چانسلر ه...

در نوشتۀ پیش رو به تلاش شیخ عبدالعلی موبد بیدگلی، از نویسندگان و آزادی‌خوهان دوران مشروطه، در تصحیح چاپ شاهنامۀ معروف به شاهنامۀ امیربهادری پرداخته شده است. پس از توضیحاتی کوتاه دربارۀ ویژگی‌های این چاپ شاهنامه و مقایسۀ آن با دیگر چاپ‌های پیشین، به شیفتگی موبد به فرهنگ ایران باستان و کتاب شاهنامۀ فردوسی اشاره شده است. نقش موبد را در چاپ این شاهنامه می‌توان در نظارت بر کار چاپ، تنظیم بخش ملحقات،...

شارع مقدس تأکید ویژه ای بر حفظ و صیانت حریم خانواده و روابط بین افراد دارد. روابط نامشروع درون خانواده یکی از معضلات اجتماعی است که سبب فروپاشی این نهاد مقدس می شود. رابطه نامشروع زن شوهردار که از آن به خیانت زن تعبیر می شود، شامل هر گونه ارتباط حرام میان مرد و زن نامحرم است که از نگاه از روی شهوت شروع شده، به لمس و زنا منتهی می گردد. برخی از ارتباطات نامشروع، به اعتبار نکاح خدشه وارد کرده و حت...

تلاش حاکمان ساسانی برای استقرار حکومت، ایجاد تحوّلی عمده در نظام حکومتی پیشین و پایه ریزی نظمی نوین بود. بانیان این حکومت، میراث حکومت اشکانی و حکومت های پیش از آن را پیش رو داشتند؛ آنان از یک سو با معنای شاهنشاهی که مرده ریگی از اشکانیان و حکومت های پیش از آن بود و از سوی دیگر با اندیشه های دینی زرتشتی که میراث دودمان های برجای مانده در پارس پس از هخامنشیان بود آشنایی داشتند. کار اصلی فرمانروای...

از میان پژوهندگان شاهنامه، علی حصوری و به پیروی از او احمد شاملو بر آن است که ضحّاک در پی بازسازیِ جامعه ی اشتراکی و بی طبقه، جمشید را که مطابق با اوستا، داراییِ دیوان (به گمان حصوری توده ی مردم) را ستانده و جامعه ای طبقاتی را طرح ریخته، از پای در می آورد؛ امّا فریدون به یاری کاوه، با از میان بُردنِ ضحّاک، دوباره جامعه ی طبقاتی را بنیان می نهد. مطابق با گاهان، دیوان کسانی اند که کِشت نمی کنند و دام نمی...

سلسله ساسانی یکی از مقتدرترین حکومت های شاهنشاهی دوره ی پیش از اسلام است که تفکر سیاسی (تمرکز قدرت و یک پادشاهی) و تفکر دینی (دین دولتی) بنیان گذار آن، اردشیر بابکان و جانشینان وی، همواره مورد توجه پژوهشگران تاریخ قرار داشته است. اردشیریکم و همچنین شاپور یکم، پسر، جانشین و شریک پادشاهی او، در جهت تحکیم و تثبت این سلسله، قدم های ارزنده ای برداشتند. شخصیت فردی و حکومتی آن دو، به گونه ای بود که عل...

افسانة مشهور مرگ یزدگرد یکم (399-420 م) آشکارا ساخته‌ و پرداختۀ بزرگان و موبدان زردشتیِ دورۀ ساسانیان بود که با ترجمة خدای‌نامه و با کمک تاریخ‌نویسان عرب و ایرانی روزگار اسلامی بر آن آگاهی یافتند. طبق اجزای داستان مزبور مردم مرگ یزدگرد را خواست خداوند و اسب را فرشتة خداوند برای کشتن یزدگرد و برای رهانیدن آن‌ها از بیدادگری‌های وی دانستند. پرسش این است که چرا در دورۀ ساسانیان چنین داستانی دربارۀ م...

یکی از کیش­های باستانی ایران که روزگاری قلمروِ خود را در بیرون از ایران نیز گستراند، کیش مانیست. مانی در پایان حکومت اشکانی، در مردینویِ بابل دیده به جهان گشود و در آن­جا مدّعیِ پیام­بری شد؛ امّا مطابق با شاهنامه، او نقّاشی است چرب دست، که از چین در دورۀ شاپور ذوالاکتاف به ایران آمده است. نه تنها این اطّلاعات شاهنامه دربارۀ مانی نادرست است؛ بلکه آن­چه موبد مناظره­کننده با او نیز، بدو نسبت می­دهد و فرد...

شکل یا طرح باغ موضوعی است که برخی از مهم ترین ویژگی های فضایی باغ را در بر دارد. علاوه بر آثار باقی مانده یا مدارک تصویری و متون تاریخی، شعر فارسی نیز منبعی برای شناخت باغ محسوب می شود و تصویری از آن فراروی ما قرار می دهد. تصویر یادشده که ممکن است حاصل مشاهدۀ توصیفگر یا حتی تصویر ذهنی او دربارۀ فضایی خاص باشد، اهمیت دارد و ما را با موضوعی آشنا می کند که اطلاعات دیگری از آن در دست نداریم یا اطلا...