«تکرار» در زیبایی­شناسی شعر معاصر نقش بسزایی دارد و این آرایه بلاغی موجب پیوند نا­گسستنی شعر معاصر با موسیقی و اندیشه شده‌است. هدف این مقاله بررسی نقش تکرار و کارکردهای آن در تبیین و تعلیم اندیشه­های اخلاقی شعر شفیعی کدکنی در دو مجموعه «شبخوانی» و «در کوچه­باغ­های نشابور» است و این که عنصر تکرار و کارکردهای آن تا چه اندازه در القای مضامین تعلیمی کلام شفیعی کدکنی نقش دارد. تکرار در این اشعار بیش...

هر گونه تغییر در زبان به عنوان یکی از کانون‌های معناساز در متن، منجر به خلق سبک و معنایی جدید خواهد شد. یکی از شگردهای فُرمی و معنایی زبان، کارکرد فرازبانی آن است. در فرازبان، توجه متن به خود زبان معطوف، و در نتیجه، بر عینیت و مادیت زبان تأکید می‌شود و در ساحت معنایی متن نیز تغییراتی رخ می‌دهد. فرازبان در متون تعلیمی که قصد القای معنی خاصی را دارند، از اهمیتی مضاعف برخوردار است. بر اساس این تمهی...

بازی افزون بر نقش و کارکرد مهمی که در زندگی کودک دارد، به تکامل و رشد او نیز کمک می کند. ازجمله کارکردهای مهم بازی رشد و درمان جسم، رشد اخلاقی و اجتماعی و تربیت کودک است. افزون براین، بازی از نظر زبانی و ادبی نیز اهمیت دارد و نیازمند بررسی و مطالعه است؛ به ویژه برخی از بازی ها که به بازی زبانی موسوم اند و تنها با حرکات زبان پدید می­آیند. بازی زبانی گونه­ای از کارکردهای زبانی است که درواقع با ذه...

نظامی در مخزن­الاسرار از میان عناصر صور خیال، از آرایۀ تمثیل بهره­های فراوانی گرفته است تا بدین وسیله بتواند مفاهیم و مقاصد مورد نظر خویش را که سرشار از نکات تعلیمی و اخلاقی ناب است به بهترین شکل ممکن برای خوانندگان خود بیان کند. مخزن­الاسرار نظامی از جمله آثاری است که شخصیت­ حیوانات در آن نقش­های مختلفی را ایفا می­کنند؛ حیوانات در این اثر، برخلاف باورهای عامیانه که تنها چهرۀ منفی دارند، گاه چه...

در بررسی حکایات کهن فارسی، گفتگو معمولاً به‌عنوان عنصری داستانی در کنار دیگر عناصر مورد توجّه قرار می‌گیرد، در حالی که نقشی ساختاری و روایی نیز برای آن می‌توان در نظر گرفت. بوستان سعدی از متونی است که بیش از دیگران کارکردهای روایی گفتگو را به نمایش گذاشته است. هدف مقالة حاضر نیز بررسی این کارکردها و تبیین رابطة آن‌ها با اهداف تعلیمی بوستان است. مهم‌ترین نقش‌های روایی گفتگو در بوستان عبارتند از: پ...

حوزة پژوهش های زبانی سنتی یا بلاغت، با حوزة مطالعات زبان­شناختی معاصر دارای چنان ارتباط استواری است که از آن می توان به بوطیقای ارتباط یاد کرد. این بوطیقای ارتباط در هر گونة ادبی، مقتضای حال متفاوتی با گونه های دیگر دارد. بلاغت زبان در مثنوی نیز بر پایة بوطیقای «ارتباط- ترغیب»ی شکل گرفته است که در یک سوی آن، «بافت متن» به چشم می خورد و در سوی دیگر، عواملی را می توان یافت که توانش ارتباطی مثنوی ...

  حضور حجم گستردۀ توأم با ظرفیت‏های فکری و بلاغی داستان‏های پیامبران در قرآن کریم، مایۀ پذیرش نقش‏های گوناگون از سوی این قصص قرآنی در عرصة شعر فارسی شده‏است. در این‏ میان، گستردگی رخدادهای دورة حیات و تنوّع ابعاد شخصیتی حضرت موسی کلیم‏الله(ع) در قرآن، به‏ویژه تقابل او با نیروهای مخالف در چندین جبهۀ اعتقادی، سیاسی و اقتصادی، سبب شده‌است سرایندگان فارسی‌زبا...

نظامی در مخزن­الاسرار از میان عناصر صور خیال، از آرایۀ تمثیل بهره­های فراوانی گرفته است تا بدین وسیله بتواند مفاهیم و مقاصد مورد نظر خویش را که سرشار از نکات تعلیمی و اخلاقی ناب است به بهترین شکل ممکن برای خوانندگان خود بیان کند. مخزن­الاسرار نظامی از جمله آثاری است که شخصیت­ حیوانات در آن نقش­های مختلفی را ایفا می­کنند؛ حیوانات در این اثر، برخلاف باورهای عامیانه که تنها چهرۀ منفی دارند، گاه چه...

این جستار به بحث درباره انواع تکرار بدیعی و معناشناختی در شعر تعلیمی با تکیه بر بوستان می پردازد. در این زمینه نخست تکرار از دید بدیع شناسان بررسی شده؛ سپس به پیوند دیالتیکی ذهن و زبان در شعر تعلیمی پرداخته شده است. در بخش سوم تکرار بدیعی در بوستان مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش پایانی مقاله نوع جدیدی از تکرار که در قلمرو معناشناختی قرار می گیرد، در کلام سعدی معرفی و نشان داده شده که این نوع...

نظم تعلیمی، یکی از پدیده های نو بنیاد در عرصه ی شعر عباسی در ادب عربی است که در پی گسترش ادبیات ، علوم ، معارف گوناگون و نیاز مبرم مردم به فراگیری علوم و هنرهای متداول آن روزگار پدید آمده است . در دهه های اخیر منتقدان ادبیات تعلیمی به شکلی گسترده تلاش نموده اند تا پیدایش این پدیده را با استناد به ابیاتی از دوره های جاهلیت و اموی به این دوره ها نسبت دهند و از پیدایش این پدیده به تأسّی از دیگر فره...