نحویان برای حروف، معانی مختلفی ذکر می کنند که از میان آنها یکی و بعضاً دو تا، معنای اصلی به شمار می آیند و بقیه معنای مجازی آن حرف محسوب می شوند. آنها علت کاربرد حروف را در معنای مجازی بر اساس قاعده تضمین توجیه می کنند. بلاغیون نیز علت کاربرد حروف را در این معانی با جاری نمودن استعاره تبعیه در حرف و یا فعل همراه آن توجیه می نمایند؛ امّا ذکر تضمین و یا استعاره به تنهایی گویای اغراض نظم قرآنی و لطا...

موضوع این مقاله طبقه‏بندی نظرات مندرج در تفاسیر عرفانی درباره ماهیت حروف مقطعه و انواع معنایابی از این حروف است. در این مقاله آرای ده مفسر عارف و صوفی [سهل تستری، سلمی، قشیری، میبدی، روزبهان بقلی، عبدالرزاق کاشانی، ملاصدرا، اسماعیل حقی، صفی‌علی‌شاه، و گنابادی] از قرون مختلف، درباره حروف مقطعه قرآن بررسی و یافته‌ها در دو سطح طبقه‌بندی شده است. در سطح نخست انواع یافته‌های آنان درباره ماهیت حروف م...

از مهمترین ابعاد شهر در نگاه اسلامی به آن، ماهیت اجتماعی شهر است که بیانگر ویژگی­های اجتماعی جوامع شهری در قلمرو حاکمیت دین اسلام و ارتباط آن­ها با آموزه­های دینی اسلامی است. در مطالعه حاضر که با رویکرد توصیفی و تحلیلی به انجام رسیده است سعی گردیده ابعاد اجتماعی شهر از نگاه قرآن کریم  در جهت پیشرفت جوامع مورد ارزیابی قرار گیرد. در این راستا این ابعاد به صورت آیه به آیه از سوره­های قرآن کریم است...

از جمله آداب تلاوت قرآن کریم مسأله ترتیل است. ترتیل که در لغت به معنی منظّم و مرتّب ساختن است در اصطلاح، به مفهوم خواندن آیات قرآن با تأنّی و نظم لازم و ادای صحیح حروف و تبیین کلمات و دقّت و تأمّل در مفاهیم آیات و اندیشه در نتایج آن است. بدیهی است چنین قرآن خواندنی می تواند به سرعت به آدمی رشد و نموّ معنوی و تقوی و پرهیزگاری ببخشد.

یکی از زیباترین آرایه‌های بدیع لفظی، «واج آرایی» است که در قرآن کریم به وفور دیده می­شود و نقش مهمی در تقویت موسیقی کلام دارد. با این حال، هرچند تحقیقات زیادی پیرامون بلاغت قرآن انجام شده، تا کنون پژوهشی جدّی در جهت کشف این آرایه و تحلیل زیبایی­های آن در قرآن، صورت نگرفته است. از دیگر آرایه­های مبتنی بر تکرار واج، «نغمه حروف» را می‌توان نام برد که هرچند اهل بلاغت تا کنون به عنوان آرایه‌ای مستقل ...

زمخشری دانشمند بزرگ وبرجسته ای است که در علوم مختلف از قبیل تفسیر، فقه، بلاغت، صرف ونحو، وادبیات تبحر ویژه ای یافته است. وتفسیر کشاف او به خاطر برخورداری از زیبایی بیان وعلومی چون بلاغت، ادبیات، وبویژه علم نحو، تفسیر بی نظیری است. او در خلال تفسیر معنوی وبلاغی آیات به مطالب اعرابی ونحوی مفید وارزنده ای اشاره کرده است، بدون اینکه برای آنها جایگاه خاصی را تعیین کند. و از آنجا که این مطالب اعرابی...

ابهام به دو نوع زبانی و ادبی تقسیم می‌شود. ابهام نحوی که با عنوان ابهام دستوری مطرح می‌شود و برخی آن را ایهام ساختاری نامیده‌اند، یکی از وجوه ابهام زبانی به شمار می‌رود که به دو نوع گروهی و ساختاری تقسیم شده است. مقصود از این نوع ابهام آن است که گاه زنجیرة کلام به گونه‌ای چیده می‌شود که وجوه معنایی متفاوتی را متبادر می‌سازد. این معانی می‌تواند قابل جمع باشد. اضافة مصدر به فاعل یا مفعولٌ‌بِه، مرجع...

از جنبه‌هایی که در معنی‌شناسی قرآنی می‌توان از آن مدد جست اسلوب‌های ادبی می‌باشند، که به طور محسوسی در آیات الهی جلوه‌گری می‌نمایند. قرآن کریم پیام‌های والای خود را در قالب زیباترین اسلوب‌های ادبی بیان می‌دارد، تا از این رهگذر بتواند هدایتگر و روشنی‌بخش راه جامعه بشری گردد. از جمله این اسلوب‌ها، اسلوب تمنی است. هدف از مقاله حاضر این است که به بررسی این اسلوب در قرآن کریم بپردازد، و اغراض بلاغی ...

یکى از جنبه هاى اعجازى و زیباشناختى قرآن کریم، زبان قرآن و توجه به ابعاد گوناگون آن است و از آن جا که خداوند متعال، حقایق غیبى و قرآنى را لباس «بیان» پوشانیده و همه آن ها را در قالب «لسان» در دسترس عارف و عامى قرار داده است. بر اهل فن است که با عمق و بصیرتى افزون، به تتبع پرداخته و حجاب هاى پدید آمده بین قرآن و انسان ها را هر چه بیشتر بزدایند و زمینه تجسم حقیقت «هذا بیان للناس» را در برابر دیدگ...

از جنبه‌هایی که در معنی‌شناسی قرآنی می‌توان از آن مدد جست اسلوب‌های ادبی می‌باشند، که به طور محسوسی در آیات الهی جلوه‌گری می‌نمایند. قرآن کریم پیام‌های والای خود را در قالب زیباترین اسلوب‌های ادبی بیان می‌دارد، تا از این رهگذر بتواند هدایتگر و روشنی‌بخش راه جامعه بشری گردد. از جمله این اسلوب‌ها، اسلوب تمنی است. هدف از مقاله حاضر این است که به بررسی این اسلوب در قرآن کریم بپردازد، و اغراض بلاغی ...