اخلاق یکی از سه قسم حکمت عملی است. متکلّمان اسلامی به اقتضای مباحثی چون عدل الهی، وعد و وعید، جبر و اختیار و... به نحوی درگیر این مسأله شده‌اند وحتی وجه فارق دو نحله کلامی معتزلی و اشعری را می توان در این موضوع دانست. مولانا جلال‌الدین محمّد بلخی نیز به دلیل آن که یک سنّی حنفی اشعری است؛ قاعدتاً می‌بایست از دیدگاه متکلمان اشعری در این باب پیروی کند. در این مقاله با ذکر مواضعی از مثنوی معنوی که در آ...

در کاربردشناسی علاوه بر ساختار زبانی،بافت پیرامونی و عناصر و اطلاعات غیر ملفوظ (غیر مکتوب)را نیز باید در نظر گرفت. بافت پیرامونی انذار در یک مخاطبه نیز دارای مؤلفه­هایی است که باعث تمایز این کار گفت از دیگر کارگفت­ها می­شود. خداوند در آیات زیادی در قرآن به انسان­ها وعید به عذاب می­دهد و از طرف دیگر به منظور پیشگیری از دچار شدن به عذاب وعده داده شده، فعل انذار و هشدار را کاربری می­کند. به دنبال ...

در این تحقیق در فصل اول ابتداء معنی لغوی خوف و رجاء سپس معنای اصطلاحی آن بررسی شد. در بخش بعد تقسیماتی برای خوف و رجاء ذکر شد که مهمترین آن تقسیم خوف و رجاء به ممدوح و مذموم است و با توجه به اینکه تنها موجود شایسته ترسیدن( در عین حال امید داشتن) خداست اقسام خوف انسان در رابطه با خدا، در این تقسیم بندی آورده شد. در ادامه در بحث از اینکه رابطۀ میان خوف و رجاء چه رابطه ایست و هر کدام از این دو ر...

مسأله‌ مشیت الهی و رابطه‌ آن با اختیار انسان، از جمله مسائلی است که قدمتی به درازای تاریخ پیدایش بشریت دارد و از دیرباز، به عنوان مسأله اساسی انسان‌ها مطرح بوده و مطالب بسیاری درباره‌ آن در آثار حدیثی، کلامی، فلسفی و تفسیری اندیشه‌وران اسلامی، گفته و نوشته شده است. آیات قرآن کریم درباره‌ مشیت و اراده‌ خداوند و اختیار انسان و میزان دخالت مستقیم یا غیرمستقیم خداوند در نظام هستی و آفرینش دو گونه ا...

  قاعده لطف یکی از قواعد مهم کلامی است که مکاتب مختلف کلامی در اسلام، آن را در اثبات بعضی از اصول اعتقادی اساسی خود، به کار گرفته‌اند. متکلمان امامیه، اصل امامت و متکلمان معتزلی لزوم وعد و وعید را که از اصول اساسی این مکتب است؛ از طریق قاعده لطف اثبات نموده‌اند، اما متکلمان اشعری و بعضی از معتزله بغداد این قاعده را انکار نموده و به ابطال آن پرداخته‌اند. هدف این مقاله، این است که با توجه به اهمی...

اخلاق یکی از سه قسم حکمت عملی است. متکلّمان اسلامی به اقتضای مباحثی چون عدل الهی، وعد و وعید، جبر و اختیار و... به نحوی درگیر این مسأله شده اند وحتی وجه فارق دو نحله کلامی معتزلی و اشعری را می توان در این موضوع دانست. مولانا جلال الدین محمّد بلخی نیز به دلیل آن که یک سنّی حنفی اشعری است؛ قاعدتاً می بایست از دیدگاه متکلمان اشعری در این باب پیروی کند. در این مقاله با ذکر مواضعی از مثنوی معنوی که در آ...

قرآن کتاب رحمت و هدایتگر انسانها در تمامی عرصه های زندگی است. با توجه به نقش هدایتگری قرآن، هر سوره دربردارنده هدف و غایتی است که این مهم از طریق چینش حکیمانه آیات انجام می شود و حتی گزینش یکایک واژگان نیز بر اساس نظام حکمت می باشد . بنابراین چنین نگرشی – بر اساس علم تناسب - بر آیات قرآن، سبب عمق بخشیدن بر تأملات قرآنی می شود. علم تناسب میان دانشمندان مسئله ای مورد اختلاف است و پژوهش حاضر بر اس...

عاطفه، نیرویی است که به وسیل? آن احساسات درونی ما به دیگران منتقل می شود و مهم ترین پای? یک اثر ادبی و سبب جاودانگی آن به شمار می آید. عاطفه، خود مشتمل بر موارد زیر است: رغبت، رهبت(ترس)، طرب، غضب؛ و هر یک از این ها نیز شامل جزئیات و انواع مختص به خود هستند؛ مثلاً رغبت، دربرگیرند? دو عنصر مدح و شکر است. و رهبت (ترس) شامل اعتذار و استعطاف؛ و طرب نیز دربردارند? شوق و رقّت النسیب؛ و به همراه غضب نیز ...