دوره رنسانس را آغاز توجه به علوم تجربى و تفکر انتقادى در غرب دانسته‌اند؛ اما رواج به­کارگیری روش­هاى تحقیق و دیدگاه­هاى پژوهشى در علوم مختلف به اوایل قرن بیستم برمى‌گردد. با این همه درجهان اسلام در دوره شکوه تمدن اسلامى، دانشمندان مسلمان بسیار پیش­تر از غربیان، آثار خود را با ابتنا بر روش­ها و بینش‌هاى خاص پژوهشى تألیف می­کرده­اند. در این میان محمد بن زکریاى رازى (د313/925م)، پزشک بزرگ ایرانى، ...

اطلاعات جغرافیایى را مى‏ توان در فرمات بردارى دیجیتالى نمود و با داده‏ هاى ماهواره ‏اى (اطلاعات تصویرى) در یک محیط راسترى تبدیل و پردازش کرد. چنین سامانه‏ هایى سودمند هستند ولى باید توجه نمود که تبدیلات چندگانه داده ‏هاى بردارى و راسترى با از دست دادن دقت به بهاى تنزل داده ‏ها تمام مى‏ شود. یک ترکیب، تا اندازه نسبتا کاملى امکان پردازش دو ساختار بردارى و راسترى، نمایش سلسله مراتبى و جستجوى...

با افزایش نفوذ پساساختارگرایى و پساتجددگرایى در حوزه ى روابط بین الملل طى دو دهه اخیر، مطالعه گفتمان، مورد توجه فزاینده اى قرار گرفته است. اما این مطالعات همیشه از سوى جریان اصلى روابط بین الملل به این متهم شده اند که فاقد روش هاى نظام یافته مطالعاتى هستند، به واقعیت هاى تجربى توجه نمى کنند و نتوانسته اند به یک برنامه پژوهشى شکل دهند. به نظر مى رسد مخالفت هاى دانش پژوهانى که به این نوع مطالعات ...

یکى از موضوعاتى که به لحاظ قرآن‌شناختى از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و مى‏توان گفت در زمان ما به‌صورت مسأله‌ای کلامى یا شبه‌کلامى مطرح شده است، موضوع «وحیانى بودن الفاظ و عبارات قرآن» است. این ادعا که تمامى الفاظ قرآن کریم اعم از حروف و کلمات عیناً وحى الهى است، مى‏بایست در قالبى علمى و استدلالى مطرح گردد. مقاله‌ی حاضر ضمن یادآورى گفته‏هاى تعدادى از متکلمین و حکماى اسلامى و دیگ...

غیروحیانی بودن الفاظ قرآن کریم نظریه‌ای است که برخی روشنفکران معاصر و در رأس آنها، نصر حامد ابوزید، بدان پرداخته‌اند. نظریه حامد ابوزید در این باره با استناد به آیات 193 و 194 سوره شعراء، مساله تعدد قرائات، حدیث نزول قرآن بر هفت حرف، داستان عبدالله ابن ابی‌سرح و نظریه کلام نفسی ساخته و پرداخته شده ‌است. در مطالعه پیش رو ضمن اشاره به سابقه تاریخی این دیدگاه، کوشیده‌ایم با استنتاجات تفسیری و کلام...

 نظریات مکتب تفکیک در باب معرفت دینى و چگونگى فهم متون وحیانى مورد بررسى قرار گرفته است. نویسنده در بخش نخست مقاله ابتدا تفسیر پیشینیان مکتب تفکیک از عقل را توضیح مى‌دهد سپس به مبناى تفسیر فوق اشاره کرده آن را مادى دانستن نفس و مجرد دانستن عقل معرفى مى‌کند .در ادامه به پیامد این نظریه در ایجاد دو نوع معرفت بشرى و وحیانى و تضاد آنها در منشأ، روش، قلمرو و نتایج مى‌پردازد. توقف تلاش علمى و عملى بر...

 نویسنده، پس از تبیین کار کرد عام قرآن براى همه مردم، فهم درست پیام قرآن را وابسته به دو نکته مى‌داند: زبان قرآن و فرهنگ آن. راه دست‌یابى به زبان قرآن، ترجمه و تفسیر آن است. ترجمه از دیر باز کوشش داشته است متن قرآن را تمام و کمال، در معرض فهم عموم قرار دهد. از یک سو قدسى بودن متن وحى و از دیگر سو ویژگى منحصر به فرد ساختار وحى در قالب زبان عربى، انتقال آن را به زبان دیگر دشوار مى‌سازد. نویسنده م...

گزارش برخى از اثرات و معانى و مفاهیمى است که از مطالعه این حروف به دست آمده است. نویسنده در این راستا چهار محور را برشمرده است: 1. معنى جویى، 2. ایجاد فروتنى و آمادگى روحى براى دریافتن مفاهیم بعدى، 3. اعلام وجود حقایقى که انتقال‌پذیر در یک نظم کلامى نیستند و 4. نشان دادن حوزه معنایى و روان‌شناختى کلماتى که وحى قصد پوشیدن آنها را بر پیکر خود داشته است.

از آغاز رنسانس تا به امروز، مسیر اندیشۀ بیشتر دانشمندان  به ویژه در جهان غرب بر این تفکر که علم، خاصّه علوم تجربى، یگانه چاره بخش گرفتارى هاى انسان است، استوار بوده است. براساس این شیوه تفکر، هر پدیده و یا باورى که با ترازوى علم قابل اندازه گیرى نبود، بى اعتبار شمرده مى شد. این شیوۀ تفکر به کمرنگ شدن امور معنوى و اخلاقى و نیز هنر و شعر منجر شد. یکى از نتایج تحولات مذکور، تنهایى و سرگشتگى انسان ب...

 طرح پرسشهاى متعددى در باب فهم قرآن است که پاسخ به آنها راهگشاى خیلى از مسایل در فهم و تفسیر قرآن مى‌باشد. نویسنده پرسشهایى را در چند محور مطرح کرده و به سیر تاریخى آن به صورت اجمال و پاسخهاى احتمالى که ممکن است داده شود یا داده شده است، اشاره کرده است. نخستین محور چگونگى زبان قرآن است. در این رابطه سه دیدگاه از سوى غربیان راجع به زبان دین بیان شده است: 1 - نظریه پوزیتیویست‌ها، 2 - نظریه تمثیلى...