تاریخ ظاهر و باطن آیات قرآن و دیدگاه های گوناگون در این زمینه مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. باور به بطون و ژرفای معنای چند لایه قرآن از حقایق برگرفته از خود قرآن و معارف اهل بیت(ع) است که در شمار مبادی فهم قرآن قرار دارد و در گذر تاریخ تفسیر، رویکردهای گوناگونی را برتافته است. نویسنده در آغاز از رویکردهای سه گانه، ظاهرگرایی از نوع سنّتی و مدرن، بطون گرایی و اخباری گری در تاریخ تفسیر قرآن یاد ...

قاعدة سیاق از مهمترین قرائن متصل برای فهم صحیح آیات الهی است که به معنای دقت در آیات قبل، بعد و توجه به آهنگ کلی آیات می‌باشد و دارای شرایطی مانند وحدت موضوعی آیات، ارتباط صدوری آنها و عدم تعارض با قرائن قویتر است. بیشترین کاربرد این قاعده در قرن چهاردهم قمری می‌باشد که در آثاری نظیر المیزان اثر علامه طباطبایی و فی ظلال القرآن از سید قطب مشاهده می‌شود. علامه بیش از 2000 مرتبه ...

به نظر می رسد درطول سیزده قرن اسلوب غالب بر تفسیر، تفسیر ترتیبی بوده است و مفسران تا قرن چهاردهم به تفسیر موضوعی که اسلوب دیگری در تفسیر است، عنایت کمتری داشته اند. این در حالی است که تفسیر موضوعی ممکن است از نظر اصطلاح، اصطلاحی نو ظهور باشد ولی اصل آن از زمان نزول قرآن و همراه تفسیر ترتیبی وجود داشته است. این مطلب از روایات و بیانات پیامبر6و ائمه معصومین:که منشاء علم تفسیر هستند و بیانات ایشان...

وحدت موضوعی و به دنبال آن، تناسب و ارتباط میان آیات و سوره¬های قرآن کریم از جمله مباحثی است که در سال های اخیر، توجّه قرآن پژوهان را به خود جلب کرده است. یکی از مفسّرانی که در بحث¬های تفسیری خویش، این نظریه را با نگاه ویژه ای دنبال کرده، سعید حوّی، مؤلّف کتاب «الاساس فی التفسیر» است. وی در جانبداری از نظریة وحدت موضوعی قرآن، معتقد به یگانگی مفهومی تمام سوره¬ها در مجموع سورة بقره است. در این مقاله، ...

طبقه بندی موضوعی قرآن پیشنه ای طولانی دارد اما در عصر حاضر تحول زیادی در این حوزه رخ داده و طبقه بندی های مختلفی شکل گرفته است. این طبقه بندی ها در دو شکل طبقه بندی مستقل و طبقه بندی تفاسیر موضوعی از موضوعات قرآن قابل دسته بندی است. بخش قابل توجهی از طبقه بندی های مستقل، استقصای کاملی از موضوعات قرآنی ندارند و روال منطقی در بررسی موضوعات آن ها وجود ندارد. هم چنین نوعی سلیقه نیز در تنظیم این دست...

در ادبیات طراحی شهری مفهوم «وحدت» جایگاه ویژه ای دارد. این مفهوم به دلیل وسعت معنایی از ابعاد متنوعی بکار گرفته شده است. علی رغم این وسعت استعمال، به نظر می آید جایگاه مفهوم «وحدت» در طراحی شهری آنگونه که شایسته است مورد بررسی قرار نگرفته و ابعاد متعدد آن هریک در جایگاه خویش تبیین نشده اند. نکته دیگر آن که در پژوهش های موجود عمده تأکید بر منابع غربی بوده است در حالی که به نظر می آید تبیین موضوع...

غزل در عهد مشروطه مانند سایر قالب­های شعری دست­مایة بیان تغزلِ آمیخته با آرمان­های ملی و میهنی شد. برخی از شاعران که مبارزان راه آزادی و مشروطه­خواه بودند، این قالب را با شعارهای ادبیات کارگری و مسائل اجتماعی درآمیختند تا بدین وسیله تغییراتی در «وحدت موضوعی» غزل به وجود آمد؛ برای نمونه غزل فرخی یزدی به همین دلیل، گاه ساختی گسیخته دارد. غزل پس از «افسانه»­ نیمایوشیج، در جریان­های «غزل میانه» و «غ...

نوشتار حاضر ادامه معرفی و ارزیابی معجم های موضوعی قرآن است. در قسمت نخست نویسنده به بررسی تعدادی از فرهنگ های موضوعی پرداخت و از مزایا و کاستی های آنها سخن گفت. در این نوشتار ارزیابی و بررسی یاد شده ادامه می یابد و برخی دیگر از فرهنگ های موضوعی معرفی می شود.

تناسب میان آیات یک سوره بر مبنای غرض واحد، از ابعاد علم تناسب است. با توجه به این که سورۀ نازعات نخست با قسم­های مؤکدی به فرشتگان شروع می­شود، سپس به قسمتی از مناظر هول­­انگیز قیامت اشاره می‏نماید و در ادامه اشارۀ کوتاه و گذرایی به داستان موسی (ع) و سرنوشت فرعون طغیانگر دارد، سپس به نمونه‏هایی از مظاهر قدرت خداوند در آسمان و زمین تصریح می­کند؛ براساس این آشفتگی ظاهریِ موضوعی درسورۀ نازعات، ضرورت...