چکیده اسطوره روایتیست که به مردم در فهم جریان های معمول روانی و راه­های رشد انسان در مسیر زندگی کمک می­کند. رؤیا نیز پدیدۀ طبیعی و برون­فکنی خاصِّ ناخودآگاه است که در خودآگاه ظهور می­یابد. اسطوره و رؤیا دارای زبانیست که با شناخت نماد­ها به رمز و راز آن­ها پی خواهیم بُرد. بر مبنای این پژوهش، شاهنامۀ فردوسی در برگیرندۀ رؤیاهایی با سرشت جمعی- اسطوره­ایست که با زبانی نمادین شخصیّت­ِ رؤیابین را از رخ داد...

ازجمله رویکردهای متعدد نقد و بررسی آثار ادبی، نقد اسطوره‏شناختی یا نقد کهن‏الگویی است، که خود یکی از شاخه‏های فرعی نقد روان‏شناختی به شمار می‏آید. این رویکرد که عمدتأ بر پایه‏ی اندیشه‏ی روان‏پزشک سوئیسی، کارل گوستاو یونگ تکوین یافته است، به بررسی عناصر ساختاری اسطوره که در ناخودآگاه جمعی حضور دارند، می پردازد؛ به باور یونگ، این عناصر ساختاری، نوعی تجارب همگانی است که به گونه‏ای در همه‏ی نسل ها ...

خاستگاه جمعی و عمیق قصه­ها سبب ایجاد شباهت­های شگفت­انگیز در میان قصه­های ملل مختلف شده ­است. در کنار دیدگاه­هایی که دربارۀ خصلت آموزشی قصه و ارتباط آن با دوران بلوغ و مسائل جنسی مطرح است، دیدگاه­های دیگر نیز بر ارتباط قصه با الگوهای جمعی و اساطیری تأکید دارند. براین اساس، قصه دربردارنده حرکت درونی انسان برای رسیدن به انسجام و یکپارچگی است و روند آن بر ارتباط بین خودآگاه و ناخودآگاه متمرکز شده ...

نقد روان شناختی و اسطوره ای که بنیان گذار آن فروید و پیروانش هستند، نقدی مبتنی بر آراء کارل گوستاو یونگ است. بنیاد و اساس نظریه های یونگ، کهن الگوها هستند. کهن الگوها در ناخودآگاه جمعی انسان نهفته اند. بر اساس این نظریه، تمامی گفتارها، پندارها و رفتارهای آدمی، از الگوهایی مشترک پیروی می کنند. از این رو کهن الگوها عناصری مشترک در روان تمامی افراد بشر هستند که در قالب تصاویر نمادین؛ در رویاها، اس...

انسان پس از گذشت هزاران سال از تاریخ حیات خود هنوز نتوانسته برای پاره ای از پرسش هایش پاسخ قانع کننده ای بیابد. با وجود همه پیشرفت های علمی، هنوز نمی دانیم از کجا آمده ایم و به کجا می رویم و در اقیانوسی پر از رمز و راز، عاجز از یافتن پاسخی مناسب، به سراغ آفریننده این اقیانوس می رویم. اما این مفهوم و وجود چنین آفریننده ای خود مسأله ای پیچیده و دشواری است. مفهوم «خدا» از جمله مفاهیمی است که در ...

چکیده : یکی از مباحثی که امروزه توجه منتقدان عرصه ی ادب و شعر معاصر را به خود جلب کرده،بحث نقد روانشناختی است.نقد روانشناختی، اثر ادبی(داستان یا شعر)را به عنوان بیان جریان باطنی و احوال درونی ادیب که در قالب یک داستان یا شعر ارائه شده است، بررسی می کند. فروید به عنوان بنیانگذار نقد روانکاوی،توانست باتوجه به دریافت جدید و نوآورانه خویش از روان انسان و کشف ابعاد جدیدی از وجود آدمی،قرائت تازه...

یکی از انواع نقد ادبی نقد اسطوره‏ای است که برگرفته از نظریات یونگ در زمینة ناخودآگاه جمعی است. کار منتقد اسطوره‏ای بررسی کهن‏الگوهای اثر ادبی به‌مثابة بازتاب‏های ناخودآگاه جمعی ذهن شاعر یا نویسنده در اثر ادبی است؛ کهن‏الگوهایی که در نهاد ناخودآگاه ذهن مردمان قوم یا جامعه یا فراتر از آن، کل بشر، ساری و جاری است. ذهن آدمی این عقاید و رفتارهای اسطوره‏ای را اغلب به شیوه‏ای نمادین در‏می‏آورد. یکی از...

اگر مانند برایان فی مفاهیم را به سه دسته تقسیم کنیم (دسته نخست: مفاهیمی که در تفکر از آنها استفاده می کنیم، دسته دوم: مفاهیمی که درباره آنها تفکر می کنیم، و دسته سوم: مفاهیمی که به کمک آنها فکر می کنیم) آن گاه «مخیله اجتماعی» در دسته سوم قرار خواهد گرفت. این مفهوم ناظر است بر عناصر ثابت فرهنگی یک ملت، که در طول تاریخ، همراه آنها است و در مواجهه با تحولات جدید بر آنها تأثیر می گذارد. رژی دبره «م...

داستان پادشاه و کنیزک آیینهٔ تمام نمای روایت های داستانی مثنوی است، روایتی که محل تجلی خاطرهٔ نژادی انسان (کهن الگوها) از نماد عشق در ناخودآگاه جمعی مولانا است. نماد عشق در داستان پادشاه و کنیزک، نیرویی است که معنای خودآگاهی، یعنی ادراک و صور مواد اولیه را فراهم می آورد تا پادشاه جان مولانا به یاری این نماد به فرایند فردیت برسد. در این جستار سعی بر آن است تا با بررسی عناصر روان شناسی تحلیلی یونگ،...

در این مقاله به بررسی داستان پیر چنگی از دیدگاه روانشناسی تحلیلی یونگ پرداخته ایم. بر اساس این بررسی و تحلیل نمادهای کهن الگوی من، خود، خواب و رؤیا، سایه، نقاب، پیر دانا و ناخودآگاه فردی و جمعی، نشان داده می شود که پیر چنگی با گذر از این مراحل به یاری پیر دانا از گذرگاه صعب حودآگاهی به ناخودآگاهی حرکت می کند و سرانجام به تولد دوباره و فرایند فردیت می رسد و سازش خودآگاهانه ای با مرکز درونی خود م...