بسیاری از حکایات آمده در نسخ خطی، چاپ و ترجمه‌های متفاوت هزار­ویک­­شب جواهراتی از شگردهای حکایت‌پردازی در سنّت ادبی مشرق‌ زمین‌اند. حکایات اصلی بسیاری با ساختار پیچیده و جذّاب و حکایات فرعی فراوانی که هنرمندانه در خلال حکایات اصلی جاگرفته‌اند. برای ارزیابی و درک نزدیک چنین اثری که حکایت‌پردازانش طی شش قرن، گستره‌ای از شرق به غرب جهان اسلام را سیرکرده و آن را تدوین­کرده‌اند، باید جهانٍ فرهنگی چندگا...

هزار و یک شب کتابی چند ملیتی است که در طی سالیان متوالی نگارش یافته و چندین زبان و فرهنگ را تجربه کرده و از جایگاه ویژه ای در میان سرزمین های زادگاهش و چه بسا کشورهای غربی برخوردار است. راویان و نقالان این اثر آگاهانه یا ناآگاهانه نام های شخصیت های داستان را به گونه ای گزینش نموده اند که با کنش و شخصیت آنان بسیار همانندی دارد. در این اثنا نام گزینی زنان در کتابی که با کنش و حضور پر رنگ زنان نقش...

حکایت پردازی یکی از سنت‌های بسیار مهم در میان صوفیان بوده است. نویسندگان صوفی، همواره از حکایت به‌عنوان ابزاری برای گسترش اندیشه‌های خود استفاده می‌کرده‌اند. هجویری یکی از کسانی است که در پروردن این حکایت‌ها و غنا بخشیدن به آنها، نسبت به بسیاری از نویسندگان دیگر موفق‌تر عمل کرده است؛ تا جایی که برخی بر این باورند که هجویری را می‌توان بهترین عارفانه نویس ایران دانست. حکایت‌ها و شبه حکایت‌های صوف...

دوره قاجار را می توان از حساسترین دوره های تاریخ ایران به شمار آورد. در این زمان اروپای قرن 18 و 19 که دچار تغییر نگرش و تفکر جدید شده بود، با نفوذ در کشورهای ضعیف سعی بر ایجاد سلطه در تمام شئون سیاسی، اقتصادی و فرهنگی این کشورها داشت ایران نیز از این تحولات و دگرگونی ها مستثنی نبود. تاثیرات همه جانبه تحولات غرب بر سیاست ، اقتصاد، فرهنگ و هنر ایران در این برهه از تاریخ این مرز و بوم بخوبی مشهود...

جهاد از عرصه­هایی است که صوفیان نخستین در آن حضور پررنگی داشته­اند. به‌سبب گسترش فتوحات اسلامی و جنگ­های متعدد با کفار در قرن­های نخستین هجری، بسیاری از صوفیان با سکونت در رباط­های مرزی در جنگ برضد کفار مشارکت می­کردند که دراین‌میان نام­های حسن بصری، سفیان ثوری، ابراهیم ادهم، شقیق بلخی، حاتم اصم، عبدالـله‌بن‌مبارک، محمدبن‌کرام و پیروان فرقه کرامیه درخور‌توجه است. اگرچه گاهی حضور در این خانقاه­ه...

چکیده مولانا مجد خوافی از مشاهیر قرن هشتم هجری،ودارای تألیفات متعددی از جمله کتاب ارزشمند و ماندگار «روضه خلد» می باشد. روضه خلد از کتاب هایی است که مناسب مجلس گویان و اهل منبر است؛ زیرا در درون حکایات یا پس از آن ها به موعظه و اندرزگویی می پردازد و چون سخنوران از آیات و احادیث و اشعار فارسی و عربی، به وفور استفاده می کند. کتاب روضه خلد دارای هیجده باب، چهارصد و بیست حکایت و دو هزار و یکصد و چ...

پژوهش حاضر در نظر دارد پدیده رد و انکار و مفاهیم وابسته به آن را در حکایات منثور تصوف بررسی کند. رد و انکار یکی از مقولاتی است که صوفیان از همان ابتدای شکلگیری تصوف و نهضت زهد با آن مواجه بودهاند. این مقوله در مراحل پیشرفت تصوف شکل جدیتری به خود میگیرد و صوفیان هریک متناسب با شخصیت خود، شیوهای خاصی در برخورد با منکران در پیش میگیرند. منکران که از هم? گروهها و اقشار جامعه بودهاند، متناسب با ...

نوادر الحکایات و غرایب الرّوایات یا بحر النّوادر اثر عبدالنّبی فخرالزّمانی قزوینی، مولّف تذکر? میخانه است. این کتاب در سد? یازدهم تألیف شده و شامل یک مقدّمه و چهار یا پنج صحیفه و هر صحیفه شامل دوازده باب و هر باب مشتمل بر دوازده مجلس یا نادره است. این اثر در بردارند? حکایات و نوادر زندگانی پیامبران، امامان، پادشاهان و سایر طبقات اجتماعی جامعه، ذیل باب هایی با موضوعات گوناگون است که به شیو? نقل و گردآ...

در پهنهء بیکران فرهنگ و ادب فارسی می توان از آثار فاخری نشان گرفت که تصحیح و احیای آنها روشنگر پیشینهء غنی فرهنگ اسلامی – ایرانی است و پژوهشگران را در شناختی ژرف تر از این مواریث ارجمند یاری می دهد. کتاب خلاصه المفاخر فی مناقب شیخ عبدالقادر، تالیف عفیف الدین عبدالله ابن أسعد یافعی یمنی (698- 768ق) از اینگونه آثار به شمار می رود که مولف آن را به عنوان تکمله ای بر دیگر تالیفش، روض الریاحین فی حکا...

مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة کتابی است با مضمون اخلاقی و عرفانی و منسوب به امام‌ صادق (ع) که در برهه‌های مختلف تاریخی موردتوجه عرفا و صوفیان بوده است و برخی صوفیان شروحی بر آن نگاشته‌اند. سبک نگارش کتاب نیز ازجهت چینش باب‌ها و محتوا بسیار شبیه به آثار صوفیانه است. درستی انتساب این کتاب به امام‌ صادق (ع) همواره میان دانشمندان چالش‌برانگیز بوده است. بررسی بهانه‌ها و دستاویزهای مخالفان و موافقان ...