اندیشه مهدویت از کانونی ترین گزاره های اندیشه سیاسی شیعه است. در اندیشه شیعه حکومت تنها از آن خدا و حجت خدا که پیامبر و وصی پیامبر است می باشد. در عصر غیبت حجت الهی، اصل حکومت از جانب شیعیان منتفی نمی باشد چرا که وجود آن از بدیهیات عقلی است لذا برای حکومت باید شخصی که از طرف امام حق برای این منصب مشخص شده است، در این جایگاه قرار بگیرد و از این طریق یگانه راه کسب مشروعیت برای حکومت را بدست آورد....

برای کسی که می خواهد نیابت حج و یا عمرة دیگری را (چه به صورت تبرّعی و چه استیجاری) بر عهده گیرد، شرایطی بیان شده که برخی از فقهای شیعه بر آنها اتفاق کرده و برخی دیگر اختلاف دارند. این شرایط، آن گونه که برخی از فقها (کاشف الغطاء، اول، 1422ق. ج‏4، ص‏489) فرمودهاند، از جهتی بر دو قسم است: اول؛ شرایطی که صحت عمل متوقف بر آنها است؛ مانند عقل حین عمل، تمییز کودکان، اسلام، ایمان، عدم اشتغال ذمّة نایب به...

نایبی ‌که مسلمان است، اگر دارای دیگر شرایط نیابت باشد، می ‌تواند نایبِ هم‌کیشِ خود در حج و عمره شود، ولی اگر منوب‌ عنه هم‌کیش او نباشد، دو حالت برایش متصور است:1. اصلاً مسلمان نبوده و جزو کفار است. فقهای اسلام اعم از شیعه و اهل سنت اتفاق و اجماع دارند بر این‌که نیابت از وی جایز نیست. برای عدم جواز نیابت از وی، هم دلیل نقلی(از قرآن) و هم دلیل عقلی اقامه شده است.2. مسلمان است، ولی هم مذهب ...

ایده رکن رابع در فرقه شیخیه، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است؛ به‌طوری‌که برخی سران این فرقه، آن را برتر از اصول دین، حتی توحید و به‌عنوان اساس هستی و فلسفه آفرینش قلمداد کرده‌اند. سخنان سران شیخیه در تبیین رکن رابع، در نظام اعتقادی این فرقه دارای اشکالات و چالش‌های اساسی است و اختلافات عمیقی میان این ایده و اصول و مبانی اعتقادی شیعه، ازجمله نظریه نیابت وجود دارد. این نوشتار بر آن است که پس از بر...

وصی و یا ورثة میت اگر بخواهند برای حج وی نایب بگیرند، صور مختلفی برای آن متصور است و بدین جهت تأمین مال الإجاره نیابت نیز دارای صور متعدد خواهد بود. بنا بر این، اگر میت وصیت به حج نکرده باشد، دو صورت برای آن متصور است؛ اگر وصیت به حج کرده باشد، سه صورت برای آن قابل تصور است و اگر می‌ت، نذر احجاج کرده و در حیات خویش وفای به نذر نکرده باشد، چهار صورت پیدا می‌کند. در هر یک از صور پیش‌گفته، این بحث...

با غصب حکومت ائمه، امامان برای انجام رسالت خویش نهاد وکالت را تاسیس کردند. این نهاد در عصر امام صادق(ع) مطرح و در زمان امامان بعدی گسترش یافت . این نهاد دارای سلسله مراتب هرمی بوده که در راس آن امام به عنوان رهبر سازمان قرار داشت و بعد از او باب، وکیل ناحیه، وکیل کارگزار و وکیل سیار به ترتیب قرار داشتند و امور شیعیان را چه از نظر سیاسی ،فرهنگی ،اعتقادی و اقتصادی هدایت می کردند اهمیت این سازمان...

سید محمدباقر شفتی گیلانی، از عالمان قرن سیزدهم و معاصر فتح علی شاه و محمدشاه قاجار، موفق شد در برهۀ کوتاهی در شهر اصفهان حکومت غیررسمی شرعی پدید آورد. تصرف در وجوهات شرعی قدرت اقتصادی قابل ملاحظه ای برای شفتی به ارمغان آورده بود و این عامل باعث نگرانی حکومت مرکزی شده بود. مستمسک شفتی در این کنش سیاسی، به تأسی از استادش وحید بهبهانی، اعتقاد وی به نظریۀ نیابت عامۀ فقیه از امام غایب بود؛ بر اساس ا...

با وارد شدن جهان اسلام به عصر مدرنیته، اندیشه سیاسی در اسلام دستخوش چالش های فراوانی شد. این چالش به شکاف بین سنت و مدرنیته انجامید و متفکران مسلمان سعی داشتند تا بین این دو پیوند برقرار سازند. در این دوره عناصر تشکیل دهنده ساختار سیاسی دولت مدرن وارد فرهنگ سیاسی جوامع اسلامی شد. متفکران جهان اسلام اکنون با چالش هایی روبرو شده بودند که در دوره پیشامدرن، فقیه یا نظریه پرداز با آن دست به گریبان ن...

مبحث اسماء و صفات خداوند یک ی از مهمترین و شاید پردامنه ترین و پر گفتگوترین مباحثکلامی است که ذیل موضوع توحید مطرح م ی شود . نخستین پرسش ی که بعد از اثبات وجودخداوند بر ای متکلّمان به میان م ی آید، ویژگ ی ها و صفات خداوند است . در قرآن و روایات از اسماءو صفات خداوند سخن به میان آمده، و از طرف دیگر بر تنزیه خداوند نیز تأکید شده است؛ لذاهمواره این سؤال برا ی متکلّمان مطرح بوده است که چه نسبت ی میان...