سید محمدباقر شفتی گیلانی، از عالمان قرن سیزدهم و معاصر فتح علی شاه و محمدشاه قاجار، موفق شد در برهۀ کوتاهی در شهر اصفهان حکومت غیررسمی شرعی پدید آورد. تصرف در وجوهات شرعی قدرت اقتصادی قابل ملاحظه ای برای شفتی به ارمغان آورده بود و این عامل باعث نگرانی حکومت مرکزی شده بود. مستمسک شفتی در این کنش سیاسی، به تأسی از استادش وحید بهبهانی، اعتقاد وی به نظریۀ نیابت عامۀ فقیه از امام غایب بود؛ بر اساس ا...

با وارد شدن جهان اسلام به عصر مدرنیته، اندیشه سیاسی در اسلام دستخوش چالش های فراوانی شد. این چالش به شکاف بین سنت و مدرنیته انجامید و متفکران مسلمان سعی داشتند تا بین این دو پیوند برقرار سازند. در این دوره عناصر تشکیل دهنده ساختار سیاسی دولت مدرن وارد فرهنگ سیاسی جوامع اسلامی شد. متفکران جهان اسلام اکنون با چالش هایی روبرو شده بودند که در دوره پیشامدرن، فقیه یا نظریه پرداز با آن دست به گریبان ن...

مبحث اسماء و صفات خداوند یک ی از مهمترین و شاید پردامنه ترین و پر گفتگوترین مباحثکلامی است که ذیل موضوع توحید مطرح م ی شود . نخستین پرسش ی که بعد از اثبات وجودخداوند بر ای متکلّمان به میان م ی آید، ویژگ ی ها و صفات خداوند است . در قرآن و روایات از اسماءو صفات خداوند سخن به میان آمده، و از طرف دیگر بر تنزیه خداوند نیز تأکید شده است؛ لذاهمواره این سؤال برا ی متکلّمان مطرح بوده است که چه نسبت ی میان...

نمایندگی رابطه ای است میان دو شخص که یکی از آنها صریحا" یا ضمنا" می پذیرد که دیگری به نیابت از او اقدام کند و آن دیگری به طور مشابهی به انجام آن عمل یا اعمال رضایت می دهد. شخصی که عمل یا اعمال به نیابت از او انجام می شود اصیل و طرف دیگر که اقدام به آن عمل یا اعمال می کند نماینده نامیده می شود. هر شخص دیگری به غیر از اصیل و نماینده به عنوان شخص ثالث شناخته می شود.

منابعی که به مسأله ولایت فقیه پرداخته اند،  نقطه آغازین طرح نظریه ولایت عامه فقیه را قرن دوازدهم و سیزدهم هجری، و ملا احمد نراقی را مؤسس آن می دانند؛ اما در حقیقت این نظریه از آغاز غیبت کبرا در فقه شیعه مطرح بوده است. در زمان شیخ مفید ظهور ابتدایی داشته و در قرن نهم «ابن فهد حلی» استوانه های اساسی این تفکر را پایه ریزی کرد و آن را با صراحت در فقه شیعه مورد بحث قرار داد. پس از اوست که ملا احمد ن...

منابعی که به مسأله ولایت فقیه پرداخته اند،  نقطه آغازین طرح نظریه ولایت عامه فقیه را قرن دوازدهم و سیزدهم هجری، و ملا احمد نراقی را مؤسس آن می دانند؛ اما در حقیقت این نظریه از آغاز غیبت کبرا در فقه شیعه مطرح بوده است. در زمان شیخ مفید ظهور ابتدایی داشته و در قرن نهم «ابن فهد حلی» استوانه های اساسی این تفکر را پایه ریزی کرد و آن را با صراحت در فقه شیعه مورد بحث قرار داد. پس از اوست که ملا احمد ن...

در این مقاله صحت شرط عدم عزل وکیل (که قانون مدنی آن را پذیرفته است) بررسی می‌شود. یافته‌ها نشان می‌دهد که حقیقت و مقتضای عقد وکالت بر حسب متفاهم عرفی و لغوی، نیابت است و حق عزل با دلالت تضمنی و چه بسا با ادعای دلالت تطابقی در معنای نیابت نهفته است و این دو از یکدیگر جدا نمی‌شوند. بنابراین شرط مذکور خلاف مقتضای عقد وکالت است. همچنین شرط عدم عزل وکیل، از نظر مخالفت با کتاب و سنت نیز امکان نقد و ب...

سید‌ محمدباقر شفتی گیلانی، از عالمان قرن سیزدهم و معاصر فتح‌علی‌شاه و محمدشاه قاجار، موفق شد در برهۀ کوتاهی در شهر اصفهان حکومت غیررسمی شرعی پدید آورد. تصرف در وجوهات شرعی قدرت اقتصادی قابل‌ملاحظه‌ای برای شفتی به ارمغان آورده بود و این عامل باعث نگرانی حکومت مرکزی شده بود. مستمسک شفتی در این کنش سیاسی، به تأسی از استادش وحید بهبهانی، اعتقاد وی به نظریۀ نیابت عامۀ فقیه از امام غایب بود؛ بر اساس ...

عمل نیابتیِ نایبی که خود معذور است، دارای فروض و تفاصیل مختلفی است؛ از جمله این اینکه: عذر یا طاری است یا غیر طاری. علاوه بر آن، عذر، قابل تقسیم است به عذری که موجب نقص در عمل یا عامل میگردد. در بررسیِ اطلاقاتِ روایات، نسبت به این فروض میتوان نتیجه گرفت که اطلاق لفظی برخی روایات در عذرهایی که موجب نقص در عمل نمی­شود، قابل پذیرش است. در این صورت عمل نایب در آنها مجزی شمرده میشود، اما در سایر فروض، ...

پس از ورود مفهوم نمایندگی مجلس به ادبیات سیاسی ایران در عصر مشروطه، اندیشمندان عرصه فقه و حقوق به تحلیل و تبیین ماهیت این نهاد پرداختند؛ و در این خصوص تاکنون نظرات مختلفی ارائه داده اند. گروهی نمایندگی مجلس را همان وکالت شرعی و عده ای، آن را نیابت دانسته اند. برخی نیز نمایندگی را صِرف کارگزاری ولایت به شمار آورده اند. با بررسی و دقت در مبانی و تحلیل های نظریه پردازان می توان دریافت، هر یک از این...