یکی از گزاره‏هایی که توجه مفسران را به خود جلب کرده، «إنّما البیعُ مثلُ الرّبا» است؛ تنها گزاره‏ای که به صورت بی‏واسطه بازتاب‏دهنده جایگاه «ربا» در بافت اقتصادی شبه‏جزیره در عصر نزول است. به رغم تفاوت آرای مفسران پیرامون این گزاره، همگی به دلیل تشبیه بیع به ربا بر غیرطبیعی بودنِ چینش واژگان در این گزاره متفقند. مطالعه حاضر تلاش دارد با بهره‏گیری از نگره نقشگرای مایکل هالیدی دست به بازخوانی این گزاره...

ایرانیان در روزگاران کهن همانند دیگر ملل با تامل به خورشید و اختران مینگریستند.آشنایی ادیبان فارسی سبب شد تا واژگان کیهانی و باورها و عقاید وابسته به آن به شعر و نثر فارسی راه یابد و زیباترین مضامین نو خلق گردد.این مقاله سعی دارد جنبه هایی از باورهای نجومی موجود در دیوان خواجوی کرمانی را به شیوه ی کتابخانه ای مورد بررسی قرارداده و به روش تحلیلی-توصیفی به نگارش درآورد.

یکی از گزاره‏هایی که توجه مفسران را به خود جلب کرده، «إنّما البیعُ مثلُ الرّبا» است؛ تنها گزاره‏ای که به صورت بی‏واسطه بازتاب‏دهنده جایگاه «ربا» در بافت اقتصادی شبه‏جزیره در عصر نزول است. به رغم تفاوت آرای مفسران پیرامون این گزاره، همگی به دلیل تشبیه بیع به ربا بر غیرطبیعی بودنِ چینشِ واژگان در این گزاره متفقند. مطالعه حاضر تلاش دارد با بهره‏گیری از نگره نقشگرای مایکل هالیدی دست به بازخوانی این گزاره...

بسیاری از واژه های زبان فارسی به جهت نامشخّص بودن ریشه و پیشینه آنها، باید سیر تحوّل آوایی شان، مورد بررسی قرار گیرد تا ریشه واژه ها، حتّی به صورت فرضی معلوم گردد. واژه دهیو، یکی از واژه هایی است که از دیرترین ایّام، یعنی از هندواروپایی تا فارسی نو، معانی متفاوتی در طول زمان به خود گرفته و در هریک از دوره ها، معنی خاصّی داشته است. در این مقاله، کاربرد این واژه در متون تاریخی و فرهنگ واژگان، بر اساس ...

نوشتار حاضر در حوزه گرایش نسبتا نوین مطالعات ایرانی- تلمودی قرار می گیرد،و با بررسی یک روایت از تلمود بابلی (رساله قیدوشین 70 الف) که شامل چند واژه غیر آرامی/غیر عبری می باشد، تلاش دارد تا به یاری مطالعات واژه شناسانه، کلمه های مورد اشاره را بررسی و تحلیل نموده و به واسطه تحلیل واژگان تا حد ممکن به شناخت زبان یا زبانها و گویشهای مورد استفاده در منطقه میان رودان دوران ساسانی بپردازد. در میان واژ...

واج /l/ یکی از واج‌های زبان فارسی است که دارای چند منشأ متفاوت است. منشأ واج /l/ در شماری از واژه‌های زبان فارسی نیز مشخص نیست.این مقاله بر آن است تا با بررسی سیر تحوّل واج /l/ و واجهایی بپردازد که در زبان فارسی منجر به شکل‌گیری واج /l/ شده‌اند. در این خصوص سیر تحوّل واج /l/ در دیگر زبانهای خواهر ایرانی نیز بررسی شده است، چرا که این زبانها به نحوی در زبان فارسی تأثیر گذاشته‌اند. در این مورد، تح...

  در این مقاله یکی از اشعار مهدی اخوان ثالث(1307-1369 ه.ش) به نام "باغ من" شرح و تفسیر شده است.این شعر از نظر تازگی تصاویر،ترکیبات نو،پیوند استوار فرم و محتوا و انسجام در محور عمودی،از شیواترین سروده های اخوان و بلکه از بهترین یادگارهای شعر معاصر ایران است. در این شعر،پاییز موضوع شعر است هم الگوی انتخاب قافیه،شبیه آنچه در "زمستان"-سروده دیگر اخوان-نیز دیده می شود.از منظری دیگر این شعر سرشار ا...

در این مقاله نمونه هایی از متغیرات سبکیِ خط مانوی در میان دست نویس های مانویِ تورفان بررسی شده است. برخی واژه ها از زبان عربی در دست نویس های متون فارسی نو به خط مخصوص مانوی به کار رفته و در این مقاله معرفی می شوند. یکی از دست نویس های مانوی همزمان با کهن ترین متونِ به اصطلاح فارسیِ کلاسیک مورد توجه قرار گرفته و بررسی دیگر قطعات همسو با آن، به شناسایی کهن ترین واژگان دخیل عربی ـ حدود 90 واژه ـ در ن...

مسلماً در میان اشعار میرزا عبدالقادر بیدل، به تعبیر دانشمند بیدل‌شناس، دکتر عبدالغنی، «واژگان نازپرورد» کم نیستند که این سخنور ممتاز از آن‌ها در کارگاه معنی‌آفرینی های خویش ماهرانه و شاعرانه استفاده کرده و ملقب به «ابوالمعانی» شده است. نفوذ واژة «آیینه» و ترکیب و تعبیرهایی که شاعر به‌کمک آن ساخته، باعث شده است ابوالمعانی را «شاعر آینه‌ها» (شفیعی کدکنی) توصیف کنند. همین‌گونه، واژگان دیگری همچون «...