کتابت قرآن کریم در زمان پیامبر اکرم (ص) و پس از ایشان از مباحث مهم تاریخ قرآن است که همواره مورد توجه مسلمانان و مستشرقان قرار گرفته است. در میان کاتبان وحی، «زید بن ثابت» از اهمیت خاصی برخوردار است، به نحوی که شناسایی شخصیت او در رفع برخی ابهامات تاریخ صدر اسلام و موضوع کتابت وحی، نقش تعیین کننده ای دارد. برخی از مستشرقان تلاش دارند با اثبات تعلیم زید بن ثابت توسط یهودیان مدینه، تحولات ایجاد ...

شاعران عرب اشعار خود را به هنگام ظهور اسلام به سبک شاعران جاهلی می سرودند تا اینکه به اسلام گرویدند. پس از بعثت پیامبر گرامی (ص)، دو دسته از شاعران پیدا شدند، قریش در مقام تحدی با پروردگار و رسول خدا بر آمد و همین امر موجب شدکه مهاجرت از مکه به مدینه پیش آید تا جایی که قریش و یاوران آنها در سویی صف آرایی کردند و پیغمبر (ص) وکسانی که با آن حضرت (ص) به مدینه مهاجرت نموده بودند در سویی دیگر قرارگر...

نبود روش‌های نو و پیش‌رفته در برداشت از قرآن کریم و منابع دینی یکی از کاستی‌های اساسی مطالعات دینی به ویژه نظریه‌پردازی به منظور حل مسایل روز است. شهید صدر در زمرة اندک عالمان برجسته‌ایست که از روشی نسبتاً نو سخن می‌گوید و با تبیینی منحصر به فرد از تفسیر موضوعی ویژگی فوق‌العاده‌ای به آن می‌دهد. این مقاله به خوانش انتقادی «استنطاق» در تفسیر موضوعی و «کاربست آن در نظریة سنت‌های تاریخ در قرآن» می‌پ...

اهداف پیامبر اکرم(ص) از غزوات و سرایا مسیله ای مورد توجه مستشرقان و اندیش مندان غیر مسلمان است که آثار فراوانی درباره آن خلق کرده اند. بیشتر مستشرقان اهداف جنگ های پیامبر اکرم(ص)  را مادّی و در راستای جنگ ها و غارت های بدوی و سلطه سیاسی و اقتصادی پیامبر(ص)  می دانند. این مقاله پس از بیان طبقه بندی شده سخنان مستشرقان، دیدگاه آنان را از منظر تاریخی ارزیابی می کند و با استناد به اسناد تاریخی نشان م...

نقش کوفه در جریان‏های سیاسی جهان اسلام و فراز و فرودهایی که در طیّ آن، برای آن شهر ایجاد شد، حائز اهمیت زیادی است. شناخت چگونگی شکل‏گیری شهر کوفه و اوضاع اجتماعی آن در یک دوره پر هیجان از تاریخ اسلام (از سال 17ه تا پایان خلافت حسن بن علی‏علیه السلام) تأثیر فراوانی در فهم شرایط سیاسی، اجتماعی حاکم بر کوفه در دوره انتقال خلافت از حسن بن علی‏علیه السلام به معاویه دارد. در این مقاله تحولات تاریخ صدر...

بررسی تأثیرات قراءت و قراءات مختلف در تفسیر قرآن است. نویسنده، اختلافات موجود در قراءات را به شش دسته تقسیم کرده و در دو بخش جایگاه قراءات در تفسیر و اقسام قراءات از جهت تفسیر به تأثیر اختلاف قراءات در تفسیر پرداخته است. قراءات را به مقبول و مردود و شاذّ تقسیم بندی کرده و نتایج ذیل را گرفته است: 1. معانی تفسیری که از اختلافات قراءات مقبول نتیجه گرفته می شود همان تفسیر قرآن به قرآن است، 2. معانی ...

شهید صدر تفسیر را به دو نوع ترتیبی و موضوعی تقسیم می­کند. در دیدگاه او با استناد به تفسیر موضوعی می­توان به نظریات قرآنی در خصوص مسائل مهم زندگی دست یافت . شهید صدر دارای آثار تفسیری مختلفی به شیوه موضوعی است. در دیدگاه شهید صدر، قرآن کریم درباره تاریخ و سنت­های حاکم بر آن دارای نظریه است. اصالت علمی و مبتنی بودن نظریه قرآن بر اصول مسلم علمی از پیش­فرض­های تفسیری شهید صدر است. این پژوهش بر آن ا...

در متون تاریخی مربوط به صدر اسلام شاهد گزارش های مختلف از افراد مختلف از طیفهای گوناگون هستیم؛ گاه دیده می شود که در مورد یک رویداد خاص، گزارش های مختلف و گاه متناقض از افراد خاص با سلسله اسناد متفاوت، ثبت شده است. مسلماً چنین گزارش هایی نیازمند بررسی های بیشتر است تا محقق بتواند به حقیقت موضوع پی ببرد. نام عبد الله بن عباس به عنوان یکی از پر بسامد ترین راویان وقایع تاریخی صدر اسلام در منابع م...

یهودیان که به عنوان قومی مهاجر پس از آوارگی های بسیار به حجاز راه یافتند، باحضور چند صد ساله در این سرزمین، آثار سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی قابلتوجهی برجای نهادند . در این میان بررسی نحوۀ سکونت یهودیان در حجاز، به منظورتبیین بُعد دیگری از حیات اجتماعی و وضع معیشتی آنان در این سرزمین حائز اهمیت بسیار است . به نظر می رسد علاوه بر مال اندیشی اقتصادی و فراست در امور سیاسی، برخورداری از استحکام...