نسبی گرایی که در نظریه های نقادانه جدید، اصلی پذیرفته شده محسوب می شود، حاصل تحولات فکری ای است که ریشه در فلسفه پدیدارشناسیِ هوسرل دارد و در نقد ادبی، بویژه با آرای نظریه پردازانِ «مکتب کنستانس» در نیمه دوم قرن بیستم رواج یافت. تا پیش از پیدایش این نظریه ها، سمت وسوی اصلیِ نقد ادبی را تلاش برای یافتن معنایی تغییرناپذیر در متن تشکیل می داد. این رویکرد مطلق گرا، غایت نقد ادبی را در «کشفِ» معنایی می ...

دیدگاه های گوناگون، به ویژه دیدگاه قرآن در مورد »مبنای حقوق« مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. نویسنده، نخست به تعریف »حقوق« پرداخته و چنین نتیجه گرفته که عنصر »الزام« در ذات قواعد حقوقی وجود دارد. سپس به تعریف »الزام« پرداخته و دو دیدگاه را در این زمینه آورده است که یکی الزام را ضمانت اجرا و دیگری تکلیف می داند. پس از نقد دیدگاه نخست و پذیرش دیدگاه دوم با اندکی اصلاح، به نظریات مطرح در باب خاست...

در این نوشتار نخست توصیفی از سیستم استاندارد فازی به عنوان نظریه ای درباره ابهام طرح می شود؛ بدین قرار که ابتدا پشتوانه های شهودی این نظریه را مطابق ادعای حامیان آن مطرح می کنیم سپس بیانی نسبتاً صوری از سیستم استاندارد منطق فازی ارائه می کنیم. درادامه راه  حل های مبتنی بر این سیستم برای پارادوکس خرمن معرفی می شوند، پس از آن این سیستم در دو موضع نقد می شود؛ نقد نخست این است که پاسخ های معمول حامی...

«علوم تجربی» به چه نحوی بر «تجربه» مبتنی و متکی است و چه چیزی پیوند میان آن دو را فراهم می سازد؟ آیا استقرا بین علم و تجربه پیوند برقرار می کند یا امری دیگر؟ آیا تجربه قادر به «اثبات» نظریه ها می باشد؟ اگر نمی باشد، پس چه موضعی را می تواند در مقابل آنها اتخاذ کند؟ در فرآیند نیل به نظریه هایی که مقبول دانشمندان واقع شده اند و در حوزه ی علم وارد می شوند، تجربه و «مشاهده» چه نقشی را بر دوش می کشد؟...

«نقد ادبیِ غیرِ نظری، وجود ندارد». در ورایِ عینی ترین و عملی ترین شکل های نقد نیز تصورات و دلالت های ضمنیِ نظری، نهان هستند. هر کنش و مرامِ «نقدی»، مسبوق به نظریه ای خاص یا ترکیبی از نظریه ها و مبانی، مفاهیم و مفروضات آنهاست. همین سابقه و صبغة «نظری» است که شأن و وزنِ مولّفه های درونی / درون بود(1) و یا زمینه ها و عوامل بیرونی را در رویکردهای نقد تعیین می کند. با تأمل در نظریه ها و آبشخورهای معرفت-شنا...

پژوهش های نخستین ادبیّات تطبیقی در جهان عرب، پس از حمله ناپلئون به مصر و در پی آشنایی جهان عرب به ویژه مصریان با فرهنگ و تمدن غرب، به خصوص فرانسه، آغاز گردید. محمّد عبد السّلام کفافی، یکی از پیشگامان و مولّفان برجسته ی مصری است که در زمینه ی ادبیّات تطبیقی دارای تألیف و نظریّه می باشد. برجسته ترین اثر وی که به همّت سید حسین سیّدی نیز به فارسی ترجمه شده، کتاب «ادبیّات تطبیقی (پژوهشی در باب نظریه ادبیّات و...

برای به کار بردن هر نظریه ای توجه به زمینه های اجتماعی و معرفتی و همچنین مبانی هستی شناختی، انسان شناختی، معرفت شناختی و روش شناختی آن ضروری است. از آنجا که در سال های اخیر نظریه فرهنگی فوکو در ایران مورد توجه قرار گرفته، در این مقاله بر آن شدیم تا با روش تحلیلی ـ توصیفی به بررسی مبانی و زمینه های این نظریه پرداخته و برخی از نقدهای وارد بر آن را مطرح کنیم تا در مراجعه و به کاربردن آن مورد توجه ...