انسان با تأمل در خویشتن خویش، در می¬یابد، گرچه مشتمل بر دو جزء تن و روان است، لکن اصل اصیل او روان (نفس) است که منشأ تمام حرکات و حیات و تعقل¬اش است. درک هستی و چیستی انسان وابسته به نفس شناسی است. از این رو این مبحث توجه همه متفکران را به خود معطوف کرده است. غزالی به عنوان یک اندیشمند مسلمان خواستار کنکاش در این حوزه است. او در اکثر قریب به اتفاق رسائل¬اش نظریات خود را در مورد انسان به ویژه نف...

غزالی در سیر حقیقت طلبی خویش پس از کلام، فلسفه و باطنیه به طریقه صوفیه روی می­آورد. وی مرتبه صوفیان را تا جایی ارتقا می­دهد که عقل توان درک آن را ندارد و همه حرکات و سکنات آنان را مقتبس از نور نبوت می داند. از این رو، برخلاف متکلمان، فلاسفه و باطنیه، انتقاد مهمی را متوجه آنان نمی­کند. البته او خود در رتبه عارفان بزرگ قرار نمی­گیرد و فاقد بسیاری از تجارب ایشان است. آثار عرفانی او نیز بسیار ضعیف ...

پژوهش حاضر به نقد تطبیقی دیدگاه های غزالی و کانت درباره رابطه اخلاق و دین و اشارات آن در تربیت اخلاقی پرداخته است. در این باره بر اساس پیشینه نظری موضوع، ابتدا نظریه های راجع به نقش عقل و دین در بنیاد اخلاق مورد بحث قرار گرفته است. سپس مهمترین ایده ادیان یعنی مفهوم خداوند و صورت آن در آرای غزالی و کانت بررسی شده است. آنگاه بر اساس این بررسی چگونگی تاثیر گذاری این ایده در بنیاد نظام اخلاقی این د...

چکیده ‏ ابن سینا به عنوان یک فیلسوف موثر در سنت فلسفی و حتی کلامی پس از خود، و غزالی به عنوان ‏یک متکلم اشعری تأثیر گذار در جهان اسلام، به بحث در نبوت پرداخته اند. غزالی– که از مهمترین ‏ناقدین فلسفه در جهان اسلام است - با نوشتن کتاب تهافت الفلاسفه، و تکفیر فلاسفه در چند مسأله ی ‏فلسفی، مخالفت خود را با فلسفه به اوج رساند. اما خود وی در بیشتر آثارش، از استدلال های عقلی و ‏فلسفی استفاده کرده است...

رابطه بین ایمان و عقل همواره مورد توجه خرد ورزان عقل گرا و مومنا ن دین مدار بوده و هست. در جهان اسلام نیز این بحث از مهمترین مسائل مورد توجه اندیشمندان مسلمان خصوصاً غزالی و ابن رشد بوده است. غزالی در دفاع از دینداری به نقد عقل پرداخت.ابن رشد در دفاع از فلسفه و خرد ورزی به نقد غزالی و بیان ناتوانی او از فهم مقصود فلاسفه پرداخت و بر سازگاری و توافق ایمان و عقل تأکید نمود. آنچه در این پایان نامه...

هر چند غزالی در کتاب تهافت­الفلاسفه به نقد فلاسفه مشاء پرداخته، اما در هر دو نظریه ‏ای که درباره معاد ارائه‏ می‏دهد، تحت تأثیر نفس‏شناسی ابن ‏سیناست. او در کتاب تهافت الفلاسفه نظریه بدن جدید را به عنوان یک امکان برای معاد جسمانی معرفی‏ می‏کند که مبتنی بر وجود و تجرد و بقای نفس و نیز پذیرش نفس به عنوان ملاک این همانی شخصیت است که همگی نظریاتی مشایی هستند. نظریه دیگر او نظریه برانگیختگی است که نز...

از جملۀ اندیشه‌های بدیع غزالی، نظریة «بدن جدید» در مبحث جاودانگی است که در کتاب تهافت الفلاسفه و در نقد نظر حکمای مشاء در مبحث معاد طرح شده است .براساس این دیدگاه اساس و حقیقت انسان نفس اوست و با مرگ و فنای بدن، نفس باقی است و در هنگام حشر فرقی نمی‌کند که خداوند همان بدن یا بدنی دیگر را بازگرداند، زیرا حقیقت انسان نفس اوست و این امکان وجود دارد که خداوند بدن جدیدی خلق کند. از نظر او خلق بدن جدی...

در آثار برخی اندیشمندان مسلمان نظیر غزالی، فخر رازی و خواجه نصیر طوسی تعالیم و آموزه‎هایی راجع به آداب رفتار و معاشرت با زنان به‎چشم‎می‎خورد. این آموزه‎ها عموماً در حکمت عملی و بخش تدبیر منزل و یا در ضمن کتب اخلاق و سیاست مطرح می‎شود و در آن، زن در چند نقش معین یعنی مادر، همسر و فرزند (دختر) بررسی می‎شود و یا ذات و سرشت و طبیعت وی مورد ملاحظه و مداقه قرار می‎گیرد. در این مقاله جایگاه زن را در ان...

پژوهش¬حاضر، مفهوم اراده انسان و اراده خداوند و مسائل مربوط به آنها را در آثار غزالی جستجو می¬کند و عهده¬دار بررسی و نقد اندیشه¬کلامی غزالی درباره نسبت بین اراده الهی با اختیار و اراده انسان می¬باشد. این پژوهش، پس ازگذر از مقدمات لازم در زمینه اراده انسان و اراده خداوند از لحاظ وجودشناسی و معناشناسی در اندیشه متفکران مسلمان، به تبیین و بررسی اندیشه¬ی¬ کلامی غزالی در این باب پرداخته است. غزالی صف...