یکی از دلایل قرائت‌های نسبی‌گرایانه در قبال علم، عدم امکان توجیه تصمیمِ دانشمندان در قبال نظریه‌های علمیِ متعارض یا بدیل است. نسبی‌‌گرا مدعی است موقعیتی وجود دارد که در آن دانشمندان هیچ‌گاه نمی‌توانند بین نظریات بدیل داوری کنند. از دید مقاله، یک نظریه بدیل تنها زمانی می‌تواند معقولیت علمی را به چالش بکشد که دو شرطِ «کاستی روش‌شناختی دانشمندان» و «وجود نظریات بدیل» در زمانِ مشخص تصمیم‌گیری برقرار با...

فکر حقوق طبیعی یا فطری واعتقاد به وجود قواعدی برتر از حقوق موضوعه را می توان از بحث انگیزترین موضوعاتی دانست که پیشنیه آن به قرن ها پیش از میلاد حضرت مسیح علیه السلام باز می گردد.این اندیشه با مناقشه ها و ایرادهایی روبه رو بوده است که در این مقاله، نویسنده از مجموعه ایرادات، چهار ایراد عمده را مطرح و سعی کرده به آنها پاسخ گوید.این چهار ایراد عبارت اند از: 1. عدم توافق درباره مفهوم عدالت؛ 2. تنو...

برهان «معقولیت اعتقاد» از براهین اثبات وجود خداست. این برهان در غرب به شرطی پاسکال شهرت دارد اما بنیاد آن را می‌توان در سخنان گهربار امام علی(ع) در نهج‌البلاغه یافت و با توجه به متأثر بودن پاسکال از غزالی، عنوان «معقولیت اعتقاد» برای این برهان شایسته‌تر است. برهان «درجات کمال» نیز برهانی است که متألّهان مغرب زمین آن را در اثبات خدا به کار می‌برند؛ این برهان بر قاعده امکان اشرف قابل انطباق است و ...

بحث دربارة مقصود پاسکال از ارائة شرطیه هنوز به جواب مقبول همه نرسیده است! آیا پاسکال در پی ارائة یک برهان است و یا تنها می‌خواهد دعوتی به محفل انس خود نماید؟ آیا مخاطب او ملحد است و یا درصدد تقویت ایمان مسیحی است؟ ریشه‌های قبلی شرطیة پاسکال کجاست؟ در مقاله حاضر ضمن بررسی تأملات پاسکال و مهم‌ترین شرح‌های آن تا حد امکان کوشش شده است ابتدا گفتار او ایضاح و سپس با روشن‌تر کردن پرسش‌های فوق، اقوال م...

فکر حقوق طبیعی یا فطری واعتقاد به وجود قواعدی برتر از حقوق موضوعه را می‌توان از بحث انگیزترین موضوعاتی دانست که پیشنیه آن به قرن‌ها پیش از میلاد حضرت مسیح علیه‌السلام باز می‌گردد.این اندیشه با مناقشه‌ها و ایرادهایی روبه‌رو بوده است که در این مقاله، نویسنده از مجموعه ایرادات، چهار ایراد عمده را مطرح و سعی کرده به آنها پاسخ گوید.این چهار ایراد عبارت‌اند از: 1. عدم توافق درباره مفهوم عدالت؛ 2. تنو...

هدف این مقاله، نقد و بررسی روش‌شناسی برنامه‌های پژوهش علمی ایمره لاکاتوش است. لاکاتوش با ارائه روش‌شناسیی مبتنی بر ابطال‌گرایی، برآن بود که بر تکثر گرایی (نسبی‌گرایی و شکاکیت) غلبه کند و برنامه پژوهشی بهتری را از میان برنامه‌های دیگر تشخیص و تمیز ‌دهد. سوال این است که آیا تعدیل‌های ثانویه‌ای که لاکاتوش بتدریج در برخورد با برخی واقعیت‌های تاریخی و برخی ایرادهای مخالفان در فرم و محتوای نظریه اولی...

از جمله رهیافت هاى عمده در بیان رابطه عقل و دین، دیدگاهى است که به «عقلگرایىِ حداکثرى» مشهور گشته است. تجلّى عقلگرایى حداکثرى الهیات طبیعى و عقل محور بوده است، و مفروض الهیات طبیعى این است که معقولیت معتقداتِ وحیانى، شرط مقبولیت آنها را فراهم آورد. تفسیرى از معقولیت که همواره مدنظر الهى دانان طبیعى بوده، با عنوان مبناگرایى یا بنیادگرایى سنّتى قلمداد شده که مطابق با آن گزاره هاى عقلانى یا پایه هستند...

علم الهی به اشیاءْ قبل از ایجاد، یکی از مباحث الهیات بالمعنی الاخص است که معرکه ی آرای مختلف قرار گرفته است. برخی از عهده ی تبیین این مسأله برنیامده و عده­ای نیز نتوانسته­اند تبیین دقیقی از علم تفصیلی در این مقام را ارائه دهند. در میان اقوال گوناگون که در این خصوص وجود دارد نظریه ی مشائین و ابن سینا معروف است؛ آن ها نظریه ی صور مرتسمه را مطرح نموده، بر این باورند که علم تفصیلیِ قبل­الایجاد واجب ت...

از مهم ترین نمونه های تعارض علم و دین در قرن های اخیر، نظریه تکامل داروین است. عمده ترین چالش هایی که این نظریه برای عقاید دینی به وجود آورده است عبارتند از: 1- تعارض نظریه تکامل با برخی از آموزه های کتاب های مقدس 2- تعارض نظریه تکامل با پاره ای از اصول اخلاقی 3- تعارض نظریه تکامل با هدفمندی جهان آفرینش نوشتار کنونی در صدد است تا این چالش ها را از دیدگاه علامه طباطبایی، شهید مطهری و کیث ...