جامعة ایران نیز در چند دهة گذشته شاهد تجربه جنبش های دانشجویی بوده است. این جنبش ها پیشقراول جنبش های ملی و سراسری، از جمله نهضت ملی نفت (1332)، انقلاب اسلامی (1357) و جنبش اصلاحی (1376) بوده اند. چرا جنبش های دانشجویی به راه می افتند؟ این مقاله می کوشد از منظر پنج نظری? جامعه شناختی به این پرسش پاسخ دهد و پس از آن، تجربة جنبش دانشجویی در ایران را ارزیابی خواهد کرد. در پایان، دلایل افول فعالیت ...

چکیده دنیای هزارتوی ذهن آدمی با معجون نظریه و نظریه پردازی عجین شده است. این ویژگی، قدرت خلاقیت و آفرینندگی را ‐ به مدد کلمات، نشانه ها و سمبل ها ‐ به آدمی ارزانی داشته است. این توانایی گاهی انسان را در یافتن راه حل مشکلات یاری رسانده و گاهی هم فارغ از دغدغه های زندگی بوده و بیشتر به شکل هنر نمایان شده است. مظهر و جلوه این توانایی که گاه مفید و گاه غیر مفید بوده، واژة نظریة خوب را در ادیبات عل...

اسطوره های زنانه در ادبیات و هنر ایرانی حضوری کم رنگ دارد که بیانگر گذشته ای تک صداست. امروزه، در جهان چند صدایی معاصر و با حضور زنان، اسطوره های زنانه اهمیت یافته و بخش قابل توجهی از هنر و ادبیات را به خود اختصاص داده اند. یکی از مهم ترین این اسطوره ها در ادبیات و هنر ایرانی اسطوره «شیرین» است. که به تنهایی و یا گاه با خسرو و فرهاد سه گانه ای را شکل می دهند که موضوع آفرینش آثار متعدد ادبی و هن...

یکی از مهم­ترین اسطوره­هایی که با بارمعنایی رستاخیز و خیزش دوباره در شعر معاصر عربی حضوری چشمگیر دارد و حجم انبوهی از دفترهای شعری شاعران را به خود اختصاص داده، اسطوره اوزیریس مصری است. سمیح القاسم شاعر معاصر فلسطین (1939-2014) از جمله شاعرانی است که در سه مرحله به این اسطوره توجهی نشان داده است به گونه­ای که با مرحله سه­گانه الگوی سفرِ تک اسطوره قهرمان «جوزف کمبل» نظریه­پرداز مشهور آمریکایی قاب...

داستان کوتاه خانه آستریون، یکی از داستان های زیبای معاصر است که خورخه لوئیس بورخس، نویسنده و شاعر آرژانتینی، آن را نوشته است. بورخس در این داستان عملی فرااسطوره ای انجام داده، بدین معنا که اسطوره ای جدید برمبنای اسطوره ای قدیم ساخته است. داستان، اسطوره مینوتور(گاومرد) ـ فرزند یکی از پادشاهان یونان ـ است. این هیولا مجازات پوزئیدون خدای دریاهاست که شاه مینوس به دلیل نافرمانی بدان مبتلا شده است. ش...

نظریة گایا در دو ده ی گذشته زمینة ایجاد مباحث جدید به ویژه در ماهیت و فلسفه علوم محیطی، زمینه های مدل سازی و مطالعات پیشرفته در اقلیم شناسی را فراهم کرده است. نظریة گایا موجب پیدایش گروه هایی از هواداران متعصب محیط زیست به ویژه اکوفیمینیسم ها را که اعتقاد دارند بشر هرگز نباید نظم طبیعی زمین را دستکاری کرده و یا جزئی از آن را تغییر دهد، شده است. براساس نظریة گایا، کل موجود چیزی بیش از اجزای آن ا...

رودررویی انسان عصر باستان و تلاش او برای رام کردن طبیعت، منجر به خلق اسطوره هایی گردید که دیگر هیچ گاه وی را حتی تا دوران متمدّنان? امروزی تنها نگذاشته اند. اسطوره های فعلی نه به شکل نخستین، بلکه به شکل های تغییریافته، ادام? حیات داده اند. با شکل گیری جوامع به صورت منسجم تر و درگیری آن ها با یکدیگر، باورهای درگیری با طبیعت با باورهای جدید در هم آمیخت و شکل جدیدتر خود را در قالب حماسه نشان داد. ح...

طبق نظریه کارل گوستاو یونگ، هر مردی در ناخودآگاه جمعی خود، تصویری ابدی از زن دارد که ته نشستِ همه تجارب از زن در میراث روانی یک مرد در طول اعصار به شمار می آید. یونگ این تصویر را آنیما می نامد. تنها صورت درک کهن الگو گونة نمادین آن است. کهن الگوی آنیما نیز به گونه ای نمادین، در خودآگاه انسان متجلّی می شود؛ این نماد جهان شمول، همانند سایر کهن الگوها، در هر آنچه با کاهش سطح خودآگاه ذهن همراه است، ا...

یکی از ویژگی‌های پست مدرن رمان‌های اَمِلی نوتومب، استفاده از اسطوره است و یکی از اسطوره‌هایی که رمان‌های این نویسنده و خصوصاً مرکور را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، اورفه و اوریدیس است. اَمِلی نوتومب از این اسطوره الهام می‌گیرد، تغییراتی اساسی در آن می‌دهد و آن را با نگاه فمینیستی خود بازنویسی می‌کند. در این رمان، برخلاف اسطورة اورفه و اوریدیس، نقش زن بر مرد ارجحیت دارد و حرف اول را می‌زند. در ای...