ابن عربی، برزخ را به معنای حدّ فاصل بین دو چیز می داند که معرفت آن امری عقلانی است امّا وجود آن امری خیالی است. وی مراتب وجودیِ برزخ را به برزخ نزولی (اعیان ثابته) و برزخ صعودی (برزخ پس از مرگ) تقسیم می کند.به زعم وی، مفهوم و مصداق خیال، حقیقتی است که «نه موجود، و نه معدوم» یا «هم موجود، و هم معدوم» است؛ از این رو،اگرچه این امر به ظاهر تناقض نماست امّا نه تنها متناقض نیست، بلکه حاکی از رابط...

شیخ اشراق و صدرالمتألهین، از یک سو به عالم مثال منفصل قائل بوده؛ و از سوی دیگر، به اثبات نظریة مثل افلاطونی و ارباب انواع پرداخته، و آن­ها را علّت عالم ماده و افراد مادی هر نوع دانسته­اند. پژوهش حاضر ضمن بررسی و نقد براهین شیخ اشراق و ملاصدرا در باب اثبات علّیت ارباب انواع نسبت به افراد مادی، از طریق سنخیّت علّت و معلول؛ نظریة ملاصدرا در علوم حسّی و خیالی (نظریة ابصار) و نیز امتناع طفره در نظام آفری...

تمثیل در تشریح مفاهیم ثقیل برای مخاطبان عام نقشی اساسی دارد. از این­رو، در متون دینی و اخلاقی که عموم مردم را خطاب قرار می­دهند، منعکس شده است. در مقالۀ حاضر، با بهره­مندی از روش توصیفی و تکنیک تحلیل محتوا، تمثیل­های به­کاررفته در اندرزنامه­های پهلوی، بر اساس محتوا    دسته­بندی و نقش آن در بازنمایی اهمیت خودسازی در رشد معنوی آدمی بررسی و تحلیل شده است. نتایج تحقیق نشان می­دهد که مؤلفان اندرزنام...

باورهای عامیانه، در هر سرزمینی نمایانگر سطح فرهنگ و فرهیختگی آن جامعه است که در طول روزگاران، به‌عنوانِ بن‌مایه‌های شعری در استخدام شاعران و نویسندگان درآمده‌است.ازآنجاکه روزگار خواجو، مقارن با ظهور مغولانی است که در بند خرافه‌پرستی و جادوگری بوده‌‌اند،وی نیز ناگزیراست در شعرش به اجتماعیات زمان خود بپردازد. نظر به این مهم، نگارنده بر آن شد تا در این مقاله ـ که به‌روشِ کتاب‌خانه‌ای و توصیفی ـ تحلی...

کامروپ و کاملتا یا دستور همّت منظو مه ای عاشقانه –عامیانه متعلق به شبه قاره ی هند است؛ در عشق شاهزاده کامروپ پسر راج پت ، پادشاه اودی پور؛ به کاملتا شا هدخت سر اندیب؛ که تا کنون دست نخورده باقی مانده است. این اثر نثر آمیخته به نظم است و سراینده­ی اصل منظومِ آن میر محمّد مراد لایق جونپوری ست که هرج بلهته متخلِّص به فائزنظر آن را گردآوری  نموده و  رای سیوک رامدو رای هیکداخ ابن رای صین رای در ۱۲۳۱ق آنر...

حرکت خیالی یکی از سازوکارهای جالب ‌توجّه در زبان است که از طریق آن وضعیّت هستاری ایستا به کمک حرکت توصیف می‌شود و علی‌رغم‌آن‌که جمله، فعلی حرکتی را دربردارد، حرکت واقعی را منتقل نمی‌کند. پژوهش حاضر قصد دارد در وهله اول به تمایز حرکت استعاری و حرکت خیالی در زبان فارسی بپردازد و سپس برخی ویژگی‌ها و محدودیّت‌های ساخت حرکت خیالی را در زبان فارسی توصیف نماید. در این ‌راستا، با جستجو در موتور جستجوگر گو...

از نقوش کاملاً ممتاز و مشخص سفالینه های سلجوقی ، نقش جانوران خیالی است که از جمله نقوش مورد علاقه ی ایرانیان باستان بوده و همواره بر بوم های متفاوت تجسم یافته است. در ابتدای ظهور اسلام در ایران نقش این موجودات کمرنگ شده اما با ورود و استیلای ترکان سلجوقی بر ایران شاهد ظهور و رواج دوباره ی این نقش مایه در آن دوران و دودمان های پس از آن هستیم. این جانوران موهوم و خیالی که از نقش مایه های مورد پسند...

سفال همواره در زندگی مردم نقش مهمی را ایفا می کرده است. اندکی پس از آشنایی انسان با سفال، این ابداع مهم به عرصه یی برای نقش آفرینی و بیان احساسات و تراوش های فکری بدل شد. این هنر طی دوره های مختلف به علت تأثیر پذیری از باورهای مذهبی، عوامل اجتماعی و ... از نظر فرم و نقش دچار تحولات چشمگیری شده است. در ایران باستان، بر روی اغلب آثار هنری خصوصا سفالینه ها، نقوش جانوری گاه به صورت واقعی و گاه خیال...

وجه شبه از آن جهت که قدرت تخیل شاعر را نشان می‌دهد یکی از مهم‌ترین ارکان تشبیه بشمار می‌آید. در کتب بلاغت سنتی، وجه شبه را به صورت‌هایی مختلف دسته‌بندی کرده‌اند. مانند وجه شبه حسی و عقلی، وجه شبه حقیقی و خیالی، وجه شبه تمثیلی و غیرتمثیلی. اما در این آثار نحوة ارتباط میان وجه شبه خیالی و دو سوی اصلی تشبیه کمتر مورد توجه بوده است. نیما در بسیاری از تشبیهات خود از وجه شبه‌های خیالی بهره برده است....

سهروردی ادراک خیالی را اضافه اشراقی بی واسطه نور اسپهبد نفس با صور معلقه عالم خیال مستقل از نفس می داند و در این فرآیند برای هیچ امری حتی صور ادراکی، حیثیت وساطت قائل نیست. بنابراین با حذف مدخلیت صور ذهنی در ادراک خیالی، بحث مطابقت صور ذهنی با متعلَّق خارجی جای طرح نمی یابد. از نظر سهروردی آنچه در ادراک خیالی به عنوان امر جدیدی برای انسان حادث می شود، اضافه اشراقی خاصی است که پیش از این ادراک خاص...