چکیده با شکل گیری خلافت عباسی در زمان خلفای نخست؛ سفاح، منصور، مهدی و هادی، قیام هایی که علیه خلافت نو پای آنها در نقاط مختلف قلمرو اسلامی شکل گرفت، سرکوب شد و بنیان خلافت مستحکم شد. در زمان هارون و مأمون عصر طلایی خلافت رویداد؛ حکومتهای نیمه مستقل مانند ادریسیان و اغالبه و طاهریان محصول این عصر بودند. در زمان معتصم و واثق تا حدودی عصر طلایی ادامه یافت. در عصر متوکل ضعف خلفا و تسلط ترکان آغاز...

عصر اول عباسی را می توان دوران نیرومندی خلافت، شکوفایی حکومت و دستگاه های اداری و نظامی دانست. اما همین دوران نیرومند، از ناآرامی ها و شورش های متعدد بر ضد دستگاه خلافت خالی نبود، به ویژه شورش ها و رقابت های اعضای خاندان عباسی که باعث بروز مشکلات عدیده ای برای ساختار سیاسی خلافت عباسی گشت. با قدرت گیری عباسیان، تمایز شاخه های متعدد و متنوع آن که هرکدام خود را به نوعی از قدرت مکتسبه سهیم می دانس...

ساختار سیاسی، اداری، قضایی و نظامی خلافت پانصد ساله عباسی از جهات گوناگون قابل بررسی است. زمانی که عباسیان قدرت را به دست گرفتند، حاکمیت پاتریمونیال عباسی شکل گرفت. با تثبیت قدرت سیاسی و گسترش ساختار اداری و نظامی خلافت، دولت ویژگی نظام پاتریمونیال ـ بوروکراتیک یافت. پس از گذشت یک سده از عمر حکومت، به تدریج شاهد استقلال والیان، افول اقتدار خلیفه و ضعف تشکیلات اداری و سیطره نظامیان هستیم. خلیفه ...

نهاد اداری به‌عنوان یکی از ملزومات تداوم ساختار سیاسی حکومت، در تثبیت اقتدار خلافت اموی و عباسی (عصر اول) نقش داشته است. با توجه به تکوین نظام اداری در دوره اموی و استمرار قدرت بنی‌امیه تا حدود یک قرن و نیز تکامل این نظام در دوره عباسی، پژوهش حاضر به واکاوی نقش، تأثیر و رابطه متقابل دیوان‌سالاری و اقتدار سیاسی در استمرار قدرت خلافت اموی و عباسی می‌پردازد. یافته‌‌های این پژوهش که به شیوه توصیفی ...

چکیده خلافت عباسی به واسطه ی مدت زمان طولانی حضور در جهان اسلام، دست خوش حوادث بسیاری گشت. در این راستا خلفای عباسی، خصوصاً آن دسته از خلفایی که از اندک تدبیر و هوشیاری برخوردار بودند، برای تحقق هرچه بهتر اهدافشان، یعنی کسب قدرت بیشتر و یا تثبیت خلافت تلاش نمودند. این امر در دوران شکوه عباسیان یعنی عصر نخست مشهود می باشد. برخی دیگر از خلفا، که در دوران ضعف دستگاه خلافت، حضور داشتند تنها به تابع...

پیشرفت علمی تمدن اسلامی اگر چه به عقیدۀ بسیاری از محققان مخالف با آن، از تمدن‌های پیشین (ایران، روم، مصر و...) نشأت گرفته، ولی باید پیشرفت‌های علمی جهان را مرهون عالمان و اندیشمندان این تمدن بزرگ دانست. با بوجود آمدن این نهضت علمی در عصر عباسی، خدماتی در عرصه علم و دانش و همچنین اختراعات و اکتشافات به مردم جهان تقدیم شد. در این خصوص نیاز بود که با این نوع دانش افزایی تمدن اسلامی در عصر عباسی بی...

ابوالعباس احمد ملقب به الناصرلدین الله سی و چهارمین این خلفا است و کسی است که در این خاندان از تمام خلفای دیگر بیشتر خلافت کرده و ایام امامت و دوره امیرالمومنینی او به چهل و شش سال و یازده ماه قریب به نیم قرن رسیده است.دوره خلافت الناصر لدین مقارن شده است با زمانی که ممالک اسلامی از چهارطرف مورد حمله سخت کفار قرار گرفته و سلاطین اسلام در نتیجه غیرت اسلامی و به قصد حفظ مسلمین از تعرض کفار و در چ...

از دوره ی خوارزمشاهیان به علت، زود گذر بودن دوران اقتدار آن ها، عدم توجه به تاریخ نگاری و پرورش مورخ رسمی، ناتوانی آنان در مقابله با مغولان و مناسبات خصمانه ی آنان با خلافت عباسی و سلجوقی، اطلاعات کامل و درستی در دست نیست. مقام خلافت، از آغاز تا عصر خوارزمشاهیان، همواره با چالش هایی رو به رو بود بنابراین، اختلاف میان خوارزمشاهیان و عباسیان امری بی سابقه نبود. خوارزمشاهیان براساس اندیشه ها ی سیا...

چکیده مقام و منصب وزارت در ایران پیشینه طولانی دارد، عرب ها که قوم بدوی و بدون پیشینه دیوان سالاری و مقام وزارت بودند، به تقلید از ایران عصر ساسانی برای اداره ی بهتر حکومت خود از مقام وزیر و نهاد وزارت استفاده کردند و ایرانیان در جایگاه وزارت در استقرارحکومت عباسیان نقش ویژه ای داشتند. وزیر جانشین خلیفه بود و در هر کاری قائم مقام وی محسوب می شد. کلیه کارهای لشکری و کشوری را اداره می کرد و اغلب...

راهیابی پزشکان به دربار برای درمان خلیفه و درباریان، زمینه ساز ورودشان به عرصه قدرت و سیاست بود. بررسی نحوه ارتباط خلفا و پزشکان، جایگاه ممتازشان در نزد خلفا و درباریان، تأثیرگذاری در عرصه سیاست و موقعیت مالی آنها ازجمله مباحث مغفول مانده در حوادث عصر اول عباسی است. این مقاله می کوشد بر اساس رویکرد ارتباط سلامت،[1] در نگاهی کارکردی به توضیح و تبیین حضور پزشکان در دربار خلفای عباسی بپردازد و نشا...