هدف: دوران امامت امام رضا(ع)، دورۀ طلایی گفتگو و مناظره و اثبات برتری آموزه‌های قرآنی- اسلامی، به ویژه اسلام شیعی و دکترین امامت و نیاز دین به حجت و واسطۀ زنده و روزآمد میان خلق و خالق است و مناظره‌های رضوی(ع) آوردگاه عرضۀ فکر اهل بیت(ع) از اسلام است. این پژوهش پس از ارائۀ معیار مراء حق و باطل از دید آیات و روایات، مهم‌ترین مناظره‌های بین‌الادیانی و بین‌المذاهبی رضوی(ع) را که در ضمن هشت مجلس به...

ایدۀ اصلی مقاله حاضر این است که انتقال امام رضا(ع) از مدینه به مرو و سکونت سه سالۀ آن حضرت در خراسان را چگونه می‌توان در ذیل اصل اسلامی هجرت و نقش آن در تمدن‌سازی مورد مطالعه قرار داد؟ در منطق اسلامی هجرت اصلی هم‌تراز با اصل جهاد است و آثار و نتایج حاصل از آن در خدمت تحقق اهداف و آرمان‌های اسلام قرار می‌گیرد. از این رو انتقال امام رضا(ع) از مدینه به مرو و ح...

مناظره عِمران صابی با امام علی بن موسی الرضا(ع) سه محور عمده دارد: ذات و صفات الهی، کیفیت آفرینش و ویژگی ها و اقسام آفریدگان. اهتمام نوشتار پیش رو بر بسط و شرح محور دوم ( کیفیت آفرینش) است. این مقاله می کوشد تا با روش توصیفی ـ تحلیلی ضمن ارائه تصویری از گفتار امام(ع)، تبیین ها و تفسیرهای مختلف را احصا و منطق حاکم بر آن را آشکار کند. بحث کیفیت آفرینش بر سه موضوع اساسی استوار است: نحوه آفرینش، هدف...

بررسی جریان فکری غلو در زمان امام رضا(ع) (183 ـ 203 ق) و نوع برخورد آن حضرت(ع) با این جریان، موضوع اصلی این مقاله است. بررسی این جریان فکری نشان می دهد پدیده غلو که از دوران امامان قبلی وجود داشت در این دوران در قالب غالیان برجسته و مشهوری چون یونس بن ظبیان و محمد بن فرات و طرح افکار غالیانه دیگری به خصوص از جانب غالیان واقفی (بشیریه) تداوم یافته است. هم چنین در این دوره شاهد بروز عقاید غالیانه...

«قدرت نرم» کلیدواژه‌ای اساسی در واژگان علوم سیاسی معاصر است که کاربست و مفهوم آن سابقه‌ای طولانی دارد و در سیرۀ معصومان و بزرگان دین مبین اسلام به‎کرّات نمونه‌های توجه و کاربست آن مشاهده می‌شود. در این میان، سیرۀ فردی و حکومتی حضرت امام علی بن موسی‌الرضا (علیهما‌السلام) مشحون از مواردی است که عنایت ویژۀ ایشان به این مفهوم سرنوشت‌ساز را چه در دوران پیش از ولایتعهدی و چه پس‌ از آن نشان می‌دهد. نگا...

یکی از موضوعات اساسی در فلسفه و کلام اسلامی اثبات وجود خداوند و صفات اوست و استدلال های عقلانی گوناگونی در این باره وجود دارد. شکی نیست که روایات اسلامی، مخصوصاً روایات ائمه علیهم السلام، به برهان و استدلال عقلی بر وجود خدا و صفات او، نیز اهمیت خاصی داده اند. در این میان امام رضا علیه السلام در شرایط خاصی قرار داشته و با پیروان مذاهب مختلف در مورد وجود و صفات خداوند مناظرات بسیاری داشته اند. ت...

مناظره‌ عِمران صابی با امام علی بن موسی‌الرضا(ع) سه محور عمده دارد: ذات و صفات الهی، کیفیت آفرینش و ویژگی‌ها و اقسام آفریدگان. اهتمام نوشتار پیشِ رو بر بسط و شرح محور دوم ( کیفیت آفرینش) است. این مقاله می‌کوشد تا با روش توصیفی ـ تحلیلی ضمن ارائه‌ تصویری از گفتار امام(ع)، تبیین‌ها و تفسیرهای مختلف را احصا و منطق حاکم بر آن را آشکار کند. بحث کیفیت آفرینش بر سه موضوع اساسی استوار است: نحوه‌ آفری...

یکی از عالی ترین احادیث رسیده از اهل بیت(علیهم السلام) که دارای ژرف ترین معانی دینی است؛ حدیث قدسی «سلسله الذهب» است که در سفر حضرت رضا(علیه السلام) از مدینه به مرو، در شهر نیشابور بیان شد. آنچه باعث صدور این حدیث از طرف امام در آن برهه زمانی و مکانی شد، بستر موجود آن زمان در زمینه سیاسی، اجتماعی و فرهنگی می باشد. در آن زمان جامعه اسلامی به لحاظ سیاسی، دچار خفقان بود، ظلم خلفای عباسی به مردم بو...

تحلیل گفتمان حاصل تعامل کنش‌های زبانی و غیرزبانی، اندیشگانی، فرهنگی و تعامل یا تقابل ایدئولوژی‌ها است که لایه‌های درونی در متن را تحلیل تا به معناهای عمیق آن دست یابد. مقاله حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی با استفاده از رویکرد تحلیل گفتمان بر پایه برجسته‌سازی و حاشیه‌رانی ایدئولوژیک ون دایک، به تحلیل مناظره امام رضا(ع) و جاثلیق در اثبات نبوت پیامبر(ص) می پردازد. امام(ع) در انتخاب واژگان از کلماتی ا...

عصر حضرت رضا(ع) صحنه برآمدن جریان ها و گفتمان های بسیاری در جهان اسلام است. این گفتمان ها در دو سطح درون گفتمانی و برون گفتمانی قابل تشخیص هستند. امام هشتم(ع) به واسطه مواجهه با موج گسترده این فرقه ها و (خرده)گفتمان ها و لزوم روشن کردن افکار مسلمانان، به انجام مناظرات و مقابله های فراوانی مبادرت کردند. این پژوهش به دنبال آن است تا ضمن تحلیل گفتمان مناظرات و کیفیت مجادله ایشان با گفتمان های رقیب...