فخرالدین احمد اطعمه شیرازی (د.850ق) یکی از مقلدان بسحاق اطعمه بود که به سبک نقیضه‌های او، با استفاده از اسامیِ خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها و اصطلاحات مرتبط به آن‌ها، اشعاری سروده است. تا مدتی پیش به‌سبب همسانی سبک و شباهت اسمی، این دو شاعر یک نفر انگاشته می‌شدند و این موضوع بحث‌های گوناگونی را به دنبال داشت. در این مقاله با توجه به نسخۀ‌ نویافته‌ای از اشعار احمد اطعمه (کتابخانۀ ملی، ش38894) جای...

امیر ابومحمّد عمادی غزنوی از شاعران سرشناس قرن ششم هجری قمری است که در زمان حیات از شهرت بسزایی برخوردار بوده است. با این حال از زندگی او آگاهی زیادی نداریم و دیوان اشعارش نیز تاکنون به دست ما نرسیده است. در این مقاله، نویسنده کوشیده است با شناسایی منابع متعدّد و گاه جدید و با اتّکا بر اشعار چاپ شده و چاپ نشدة عمادی، پرتو تازه ای بر زندگی این شاعر بزرگ عهد سلجوقی بیفکند. در پایان، از خلال کتاب های...

محوطه­های نویافتة مس­سنگی در دامنه­های کوه الوند و دشت همدان، نقش مهمی در ترسیم الگوی استقراری، با توجه به ویژگی‌ خاص زیست' محیطی منطقه دارد. چرا که تا پیش از این، اطلاعات موجود در خصوص پیش­از­تاریخ منطقۀ همدان محدود به مناطق هم‌جوار بود. بررسی جایگاه این 10 محوطة نویافته، می‌تواند زمینه را برای ورود به بحث جابجایی­های جمعیتی و نوع مکان­گزینی در دشت همدان با موقعیتی مرکزی، بین دو ناحیه فرهنگی ز...

مطالعۀ رابطۀ چندسویۀ متون ادبی، از ارتباطات عمیق فرهنگی، داد و ستدهای محتوایی و تعاملات ادبی آن ها در طیّ قرون متمادی، پرده برمی گیرد و به کشف راز زیبایی، کمال هنری و جاودانگی شاهکارهای ادبی می انجامد. مثنوی مولوی، از آن گونه شاهکارهایی است که نه تنها با متون ادبی پیشین رابطه دارد و با آن ها گفت وگو می کند، بلکه سخت با فرهنگ مردم گذشته و اهالی دین و تصوف و عرفان، پیوند می خورد. بررسی و تحقیق در ...

تاکنون کتابها و مقالات متعدّدی دربارة تشریح زیبایی های شعر حافظ نوشته شده است. در این مقاله ضمن اشاره به چند ایهام و اشارة نویافته در شعر خواجة شیراز، سابقة کاربرد برخی از ایهام ها در شعر بدر چاچی، شاعر صنعت گرای قرن هشتم (زنده به سال 745 هجری قمری) ارائه شده است.

به تازگی، روایت تازه ای به زبان یونانی از کارنامه اردشیر بابکان، که آن را کهن ترین حماسه تاریخی منثور فارسی دانسته اند، یافته شده است. در واقع این روایت نویافته را می توان خلاصه ای از متن پهلوی کارنامه به شمار آورد که با سبکی کاملاً متفاوت نوشته شده است. اختلاف سبک بیان این دو اثر چنان بارز است که مقایسه اساسی ترین ویژگیهای ادبی آن دو متن را ناگزیر می کند و این مقایسه به روشنی نقش و حضور پر اقتد...

تاکنون کتابها و مقالات متعدّدی دربارة تشریح زیبایی‌های شعر حافظ نوشته شده است. در این مقاله ضمن اشاره به چند ایهام و اشارة نویافته در شعر خواجة شیراز، سابقة کاربرد برخی از ایهام‌ها در شعر بدر چاچی، شاعر صنعت‌گرای قرن هشتم (زنده به سال 745 هجری قمری) ارائه شده است.

حسن‌خان شاملو، شاعر، نویسنده، خطاط، بیگلربیگی، امیرالامرای همة خراسان، حاکم هرات، در قرن دهم و یازدهم هجری (17م) است. خاندانش در دولت صفویه از نزدیکان دربار بودند. او میراث‌دار فرهنگی پدرش حسین‌خان و او نیز میراث‌بر فرهاد‌خان قرامانلو بود. اقدامات مختلف وی، نشان‌دهندة جایگاه والای فرهنگی و ادبی حسن‌خان است. مجالس حسن‌خان انجمنی برای شاعران و هنرمندان بود. از سخنوران بنام دستگاه حسن‌خان به ناظم ...

امیر ابومحمّد عمادی غزنوی از شاعران سرشناس قرن ششم هجری قمری است که در زمان حیات از شهرت بسزایی برخوردار بوده است. با این حال از زندگی او آگاهی زیادی نداریم و دیوان اشعارش نیز تاکنون به دست ما نرسیده است. در این مقاله، نویسنده کوشیده است با شناسایی منابع متعدّد و گاه جدید و با اتّکا بر اشعار چاپ‌شده و چاپ‌نشدة عمادی، پرتو تازه‌ای بر زندگی این شاعر بزرگ عهد سلجوقی بیفکند. در پایان، از خلال کتاب‌های...

تا دهۀ 1970م. قرآن در مطالعات تاریخی غرب، کتابی بود برای بازسازی تاریخ نزول وحی و تدوین قرآن در قرن اول هجری. با انتشار کتاب مطالعات قرآنی ونزبرو و هاجریسم از کرون و کوک، جریان شکاکیتی شکل یافت که قرآن را منبعی برای تاریخ ادبیات عرب از میانۀ قرن دوم به‌شمار می‌آورد. در این مقاله به روش تحلیل تاریخی از جریان‌شناسی این­گونه مطالعات بحث به­میان آمده، مسئله و مفروضات کلّی آن­ها مطر...