مقاله پیش رو تلاش دارد تا با در نظر گرفتن اصل ِ«ضبط دشوارتر، برتر است» (lectiodifficlilior)1 و نیز با در نظر گرفتن «ضبط اقدم نسخ» و بررسی «اختلاف نسخه ها» به توضیح و تشریح واژه «مری» که از واژگان مهجور شاهنامه است، بپردازد. به همین منظور، به بررسی ضبط های گوناگون بیتی که این واژه در آن به کار رفته است، پرداخته ایم، سپس از بین صورت های مختلف آن، با توجّه به مسائل نسخه شناسی و رویکردهای تحلیلی، واژ...

چکیده شناخت و تبیین هر چه بیشتر زبانهای زنده ایرانی و آثار ادبی آنها به عنوان میراثهای گرانبها مهم و انکار ناپذیر است. زبان کردی با توجه به تنوع گویشها و گونه های آن و نیز سابقه کهن ادبی می تواند مواد غنی در اختیار محققان و زبان شناسان قرار دهد. سرهنگ الماس خان کندوله ایی از شاعران کردی سرای قرن سیزدهم و از طلایه داران حماسه سرای زبان کردی می باشد. آثار متعددی در زمینه حماسی و غنایی از ایشا...

قراین و شواهد موجود در برخی منابع نشان می دهد که احتمالاً در سده های ششم و هفتمِ هجری روایتهای شفاهی و نقّالی از بعضی داستانهای شاهنامه وجود داشته است. بر این اساس و به استناد گستردگیِ روایات نقّالی با موضوع ملّی و پهلوانی در سنّت داستانیِ ایران- که بخشی به صورت مکتوب به دست ما رسیده و بهری دیگر به اقتضای ماهیّتِ شفاهی فراموش شده است- در این مقاله این فرضیّۀ محتمل و درخورِ بررسی مطرح شده که شاید مأخذ شماری...

در این جستار نخست از اهمیت توجه به شیوه‌های قافیه‌بندی شاعران سخن می‌رود و نشان داده‌ می‌شود که در کنار پای‌بندی به کهن‌ترین دستنویس‌ها هنجارهای قافیه‌پردازی را نیز در کار تصحیح باید مورد توجه قرار داد. برای اثبات این مطلب نمونه‌هایی از شعر خاقانی و حافظ به دست داده می‌شود و سپس به بخش اصلی کار که به تصحیح برخی بیت‌های آسیب‌دیدۀ ویراستِ خالقی مطلق از شاهنامه اختصاص دارد، پرداخته خواهد ش...

شاهنامه یکی از امهات زبان فارسی است که بارها تصحیح ، چاپ و در سال های اخیر شرح نیز شده است، به دلایلی، شروح نوشته شده بر این کتاب و حتی آخرین متن های چاپ شده، نیازمند بررسی مجدد است . پژوهش حاضر تاملی است انتقادی –تحلیلی با دقت درآثار سه شارح شاهنامه عزیز الله جوینی، میرجلال الدین کزازی و جلال خالقی مطلق که شرح و یادداشت هایی را بر جلد اول شاهنامه نوشته اند. با توجه به این که این شروح در دسترس...

تصحیح و اصلاح تصحیف های انجام شده در متن آسان نمای شاهنامه، همواره یکی از مهم ترین اهداف مصحّحان و شارحان بوده است. داستان رستم و سهراب، بهترین مصداق این واقعیت است. با بررسی این داستان و شروح مختلفی که از حدود پنجاه سال پیش تاکنون بر آن نوشته شده است، می توان دریافت که در طول زمان به سبب تسامح کاتبان، ضبط بسیاری از ابیات این بخش شاهنامه، تغییرات فراوانی کرده است. یافتن شکل صحیح آن، مستلزم دقّت ن...

در این مقاله، پس از بیان تعریفی تکمیلی از دانش معانی، بیت معروف «میازار موری که دانه کش است / که جان دارد وجان شیرین خوش است » با ضبط دیگری از آن که در شاهنامه تصحیح جلال خالقی مطلق آمده است (مکش مورکی را که روزی کش است / که او نیز جان دارد و جان خوش است) مقابله و با توجه به مقتضای حال مخاطب، گوینده و نوع ادبی حماسه، دلایل بلاغی رجحان ضبط اخیر در بافت شاهنامه بیان شده است. در پایان نیز بر این ن...

در این مقاله کوشش شده است تا مبتنی بر رویکردی تحلیلی – مقایسه ای اختلاف صورت نگاشته های دو واژة «رخش» و «دخش» در فعل مرکب «رخش / دخش کردن به معنای «تیره و سیاه کردن» در چهار بیت شاهنامة فردوسی واکاوی، مقایسه و شرح شود. بنابراین، در مسیر شرح و پردازش مباحث نوشتار، به بررسی جایگاه صرفی و معنایی این واژگان، در چارچوب رویکرد مقایسه ای به نسخه های مورد بررسی شاهنامه پرداخته ایم. نتایج پژوهش از جمله ...

فرهنگهای لغتی که از ابیات متون کهن فارسی به عنوان شواهد شعری در ذیل لغات استفاده کرده اند از جمله ی منابه جنبی موجود در تصحیح آن متون به حساب می آیند در این پایان نامه به بررسی شواهد شعری شاهنامه فردوسی مندرج در دو فرهنگ جهانگیری و شرفنامه منیری پرداخته ایم تا با بررسی این ابیات لغزش های موجود در آن فرهنگ ها شناخته شود تا هنگام تصحیح ابیات شاهنامه ببتوانیم از آنها بهتر بهره گیریم این پایان نامه...

تصحیح و اصلاح تصحیف‌های انجام‌شده‌ در متن آسان‌نمای شاهنامه، همواره یکی از مهم‌ترین اهداف مصحّحان و شارحان بوده است. داستان رستم و سهراب، بهترین مصداق این واقعیت است. با بررسی این داستان و شروح مختلفی که از حدود پنجاه سال پیش تاکنون بر آن نوشته شده است، می‌توان دریافت که در طول زمان به ‌سبب تسامح کاتبان، ضبط بسیاری از ابیات این بخش شاهنامه، تغییرات فراوانی کرده است. یافتن شکل صحیح آن، مستلزم دقّت...