در این مقاله آراء هجویری درباره ایمان و معرفت و رابطه میان آنها بررسی می شود.  اما پیش از آن، انسان و جوانب وجودی او و آنچه نزد هجویری اسباب کسب معرفت محسوب است، مورد بررسی قرار  می گیرد.  ضمناً از آنجا که به نظر می رسد بین ایمان و معرفت تفاوت وجود دارد و انسان نوعاً برای تحصیل این دو مجهز به اسباب و وسائطی است، لذ ا، پیش از بررسی دو موضوع معرفت و ایمان و رابطه بین آ نها، شناخت این ابزارها در چگو...

سیاستگذاری فرهنگی در ترویج مسائل اخلاقی در امتداد اندیشه‌های بنیادین فلسفی امری ضروری است این مقاله ضمن ارائه تبیینی از این مدعی درمطالعه موردی مسئله توبه نشان می دهد که چگونه مباحث انتزاعی فلسفه صدرایی از طریق حکمت مدنی می تواند کاربردی شده و به پیشنهاد هایی در زمینه خط مشی گذاری در فرهنگ توبه بر اساس دیدگاه های علم النفسی و معرفت شناسی صدرایی با روش توصیفی- تحلیلی- استنباطی دست یابد .توبه از ...

معرفت پیشینی دارای تعاریف زیادی در فلسفه غرب دارد که رایج ترین آنها، استقلال توجیه گزاره از تجربه حسّی است. تجربه در تعریف فوق، باید به معنای تجربه حسّی ظاهری، تعبیر شود؛ چرا که در غیر این صورت، این تقسیم، از بین می رود و مصداقی برای گزاره پیشینی باقی نمی ماند. ضرورت در محلّ بحث این مقاله، به معنای وجوب است که یکی از مواد ثلاث مطرح در علم منطق است. به نظر می رسد تفکیک پلنتینجا میان ضرورت عینی و قض...

بازتولید کشمکش‌های گفتمانی نیروهای سنت‌گرا، تجددخواه و اصلاح‌گرایان دینی عصر مشروطه در جامعه‌ معاصر ایران، بازاندیشی میراث فکری این گفتمان‌ها را ضروری کرده است. تحلیل گفتمان اصلاح معرفت دینی در عصر مشروطه پاسخی بدین نیاز است. از این‌رو به‌منظور بازشناسی شاخصه‌های گفتمان اصلاح معرفت دینی روزنامه‌ الجمال مورد بررسی قرار گرفت. در این بررسی بر اساس تحلیل انتقادی گفتمان به تحلیل شاخصه‌های گفتمان اصل...

اخلاق ارسطویی پیوندی نزدیک با مفهوم فضیلت دارد. در سنت ارسطویی فاعل اخلاقی برای اتصاف به فضیلت، لازم است با معرفت کامل نسبت به شرایط عمل کند. از نظر ارسطو معرفت جزء سازنده و ضروری یک فضیلت محسوب می شود. پس از وی برخی از شارحان اخلاق نیکوماخوس در غرب و نیز ارسطوییان معاصر پیوسته بر مؤلفه معرفت کامل تأکید کرده اند. در سنت اخلاق فلسفی در جهان اسلام نیز، همواره توجه به معرفت برای اتصاف به فضایل از ...

مفهوم وجود از جمله مفاهیمی است که از گذشته تاکنون در بین فلاسفه مورد بحث قرار گرفته است.چنین بحث هایی را میتوان به دو محور اصلی تقسیم کرد. محور اول به ابعاد هستی شناسان? وجود می پردازد که به موجب آن با دو مکتب ممکن گرایی و واقعیگرایی مواجه هستیم که هر کدام در راستای مبانی متافیزیکی خود سعی میکنند دربار? محدود? دامن? اشیاء سخن بگویند. محور دوم شامل بحث هایی میشود که به محمول واقع شدن وجود می پرد...

گفتمان­های موجود در یک دوره تاریخی، با یکدیگر ارتباط دارند و بر هم تأثیر می­گذارند. شناخت کامل یک گفتمان، در گرو رجوع به گفتمان های دیگر است. «کلام» و «عرفان»، دو گفتمان قدرتمند در تاریخ تفکر اسلامی به­شمار می­آیند. این مقاله، کوششی در راستای کاویدنِ منابع کلامیِ بخشی از کتاب کشف المحجوبِ علی بن عثمان هجویری است. چنان که می­دانیم، شکل گیری علم کلام بر علم تصوف مقدم بود. برخی از نخستین صوفیان در قر...

کسب علم ودانش ازبهترین ویژگی های آدمی است که روایات متعددی تحصیل آن را واجب وسبب کمال انسان دانسته اند. اما نکته ای که قابل توجه است اینکه ازکدام دانش آغازو به کدام مجهول بپردازیم. بی شک ضروری ترین نوع معرفت برای انسان، معرفت خویشتن است که با حصول ارزش های الهی ومتعالی برای آن، همراه است. به دنبال اهمیت معرفت النفس، حکما و متفکران اسلامی به جدیت به آن پرداخته اند. از مهمترین مسائل این باب بحث ح...

شاخص توسعه انسانی متعارف با نگرشی خاص و محدود به انسان، تمام هدف‌های شاخص را متوجه اصل رفاه مادی کرده و بُعد روحی و معنوی انسان به‌عنوان اساسی‌ترین بُعد وجودی وی، مورد غفلت شده است. توجه اسلام به این بُعد، نگاه به جنبه مادی انسان را نیز در دو عرصه فردی و اجتماعی و نقش مکمل آن‌دو در راه پیشرفت تحت تأثیر قرار داده است. شاخص پیشرفت انسانی اسلام، معیارهای دینداری، علم و معرفت، آزادگی و کرامت و تأمین م...