تقریباً در همه منابعی که به ورود علوم جدید به ایران پرداخته‌اند، نام جانورنامه به عنوان مدخل نظریه تکامل داروین به ایران دیده می‌شود؛ کتابی به قلم تقی بن هاشم محمدحسین الانصاری کاشانی، طبیب و معلم دارالفنون، که بی‌شک بهره‌ای از زیست‌شناسی نوین و نیز دیرینه‌شناسی در آن دیده می‌شود و از جنبه‌های متعددی شایسته پژوهش و بررسی تاریخی است. در این‌جا خواهیم دید که برخلاف قول معروف که این کتاب شمه‌ای است...

یکی از راه های شهرت و موفقیت یک اثر ادبی، آگاهی شاعر به فنون سخنوری است و علم معانی، اساس و ریشه و اصل هنر سخنوری است. استفاده از ظرافت های علم معانی می تواند شعر یک شاعر را برای مخاطب، تاثیرگذار و زیبا و فصیح و روشن و شیوا کند. حافظ، از شاعران توانای قرن هشتم است که از زبانی توانا برخوردار است. استفاده از معانی ثانوی جمله های خبری در قالب قصر و حصر و احوال مسند الیه و مسند و ... از شگردهایی اس...

تاریخ طبرستان کتابی بسیار ارزشمند مشحون از مطالب تاریخی، جغرافیایی، ادب فارسی و عربی، اتیمولوژی و فقه اللغه، علم رجال، حکایات، شیعه شناسی و... است و دامنۀ مطالعاتی گسترده ای را در بر می گیرد؛ به ویژه در زمینۀ حکایت های تاریخی و ادبی و وقایع مربوط به جنبش های آزادی خواه که توسط بزرگان مفتخر به عنوان «سید» رهبری شده، کتابی بی نظیر و بی مانند است. متأسفانه این کتاب با داشتن حوزۀ دانش و اطلاعات وسی...

تصحیح متون کهن ادب و فرهنگ در هر زبانْ پایه ای استوار برای شناخت روشن تر و فراگیرتر از آن زبان و فرهنگ فراهم می آورد و پژوهشگران را در دیگر رشته های وابسته به زبان و فرهنگ تاریخی یک سرزمین یاری رسان می شود. کتاب ترویح الارواح فی تهذیب الصحاح که گزیده ای از صحاح اللغه اثر جوهری است در حدود نیمه نخست قرن هفتم به دست بختیار زنجانی تألیف شد. مرکز پژوهشی میراث مکتوب اقدام به چاپ این کتاب به تصحیح محم...

موضوع این کتاب فقه اللغه و زبانشناسی عربی از جمله علومی است که از دیرباز دانشمندان بدان همت گماشته اند و در این زمینه بررسیها و پژوهشهای علمی دقیقی از خود به جای گذاشته اند لیکن امروز در مجامع ادبی آنگونه که علومی چون صرف و نحو و باغت مورد بررسی و شناخت قرار می گیرد. به فقه اللغه عنایتی نمی شود و این امر ایجاب می کرد که تلاشی هرچند محدود در جهت احیاء و شناساندن این علم آغاز گردد. در این مجموعه ...

امروزه یکی از بنیادی ترین کارها در حوزه تحقیقات ادبی، تصحیح متونی است که به صورت نسخه خسی برای ما برجای مانده است، حفظ و تصحیح و نشر این آثار کمکی در جهت ارتقای فرهنگ گرانسنگ فارسی است، یکی از این گونه آثار ارزشمند برجای مانده کتاب بدیع اللغه میبدی قرمیسینی(1313-1260)است که در موضوع لغات معرب تالیف شده است. از آنجایی که اولین نویسنده ای ایرانی به این کار مهم دست یازیده است و از آنجا که این کتاب...

مقالۀ حاضر بررسی و ارزیابی نقدی است که احسان چنگیزی بر کتاب آبان یشت (چاپ دایره المعارف بزرگ اسلامی، تهران 1392) نوشته و در مجلۀ علم زبان (سال 2، شمارۀ 3، پاییز و زمستان 1393) منتشر کرده است. منتقد مطالب مورد نظر خود را ذیل ده مدخل طرح و به تفصیل در بارۀ آنها بحث کرده است؛ عناوین این مداخل به ترتیبی که منتقد آورده است، عبارتند از: 1- واج یا نویسه؛ 2- ریشۀ *āhi-؛ 3- بیان مسئله و ضرورت تحقیق؛ 4- ...