آیه تطهیر یکی از پرمناقشه‌ترین آیات قرآن بین مفسران شیعه و اهل سنت، پیرامون مسئله عصمت «اهل بیت» است. شیعه «اهل بیت» را مختص خمسه طیبه(ع) می‌داند و در مقابل، برخی از علمای اهل سنت «اهل بیت» را مختص زنان پیامبر، برخی دیگر شامل زنان پیامبر و خمسه طیبه و برخی دیگر «اهل بیت» را اعمّ‌ از خویشان و اقوام پیامبر و... می‌دانند. در این بین یکی از ادلّه مفسران شیعه بر این ادعا، «تغییر ضمیر» از جمع مؤنث به ...

نقش قرآن در شعر دورهء اموی و عباسی نقشی مفهومی و غیر مستقیم است و اقتباس های ظاهری در شعر دورهء اموی که سمبل حاکمیت تعصب عربی است فقط در موارد نادری در جهت اندیشه های سیاسی به کار رفته است. در زمینهء نثر برخلاف شعر متون، کاملأ دینی و یا تحت تأثیر مستقیم پیام های دینی است. در دیوان شاعران مهم دورهء عباسی همچون شریف رضی و متنبی اقتباس قرآنی حضور ندارد، ولی شعر دورهء سقوط شعری است که آیات قرآن در...

سید محی الدین بن تاج الدین بن قتّال متخلص به «محیا»، یک از شاعران پارسی گوی قرن 11 قمری و سنی مذهب است که در آثار خویش، عشق و ارادتش را به پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) به ویژه حضرت علی(ع) بی پرده ابراز داشته است. او در دیوان اشعارش، در کنار مدح پیامبر(ص) و خلفای راشدین، بارها و به طور خاص، از حضرت علی(ع)، در نهایت احترام، اصالت و تقدّس یاد کرده است. در این نوشتار، به بیان دیدگاههای این شاعر درباره خلفا...

شناخت جانشینان پیامبر صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم از مسائل مهم تاریخ اسلام، و از چالش های اساسی مابین مسلمانان است. طبق نظر شیعه، در اکثر دوره ها، افراد دیگری به جای ائمّه و جانشینان برحقّ، مقام خلافت و جانشینی پیامبر (ص) را در اختیار گرفتند. سکوت و کنار آمدن اکثریّت مسلمانان در برابر غصب خلافت و جانشینی ظاهری اهل بیت علیهم السلام (به رغم وجود ادلّه نقلی فراوان در بیان خلافت اهل بیت علیهم السلام از ج...

دعبل خزاعی از نامدارترین شعرای متعهّد اهل بیت (ع)، در قرن سوم هجری است که در عصر عباسی می زیست. او چندین قصیده در مدح اهل بیت (ع) دارد؛ ولی شهرتش را بیشتر مرهون قصید? تائیه ای است که بعدها به نام «مدارس آیات» مشهور شد. موضوع قصید? او مدح اهل بیت (ع) ، رثای سید الشهدا (ع) ، هجو دشمنان آنان و دفاع از حقوق پایمال شده آن ها به دست خلفای عباسی و اموی است. طلائع بن رزّیک نیز از جمله شعرای نه چندان مشهو...

اسماعیل بن عباد، ملقب به صاحب، وزیر فرهیخته و شاعر برجستة ایرانی و عربی سرای قرن چهارم است. صاحب ادیب و سراینده ای متعهد و شیعی است، که در بسیاری از اشعار خود تعهد و پای بندی اش را به مذهب شیعه و دفاع از حقانیت اهل بیت علیهم السلام نمایان کرده است. وی شیفتة اهل بیت، به ویژه حضرت علی  (ع) است. یکی از قصاید مشهور و برجستة صاحب در مدح حضرت «قصیدة لامیّه» است. ابن عباد در این قصیده به بیان مناقب و ف...

عمادالدین نسیمی، از شاعران متعهد شیعی، با عاطفه ای صادق و قلمی ساده و روان، اشعاری زیبا و دل انگیز در مدح و رثای پیامبر9 و اهل بیت: ایشان به زبان ترکی سروده است. دیوان ترکی این شاعر نام دار ایرانی، بیان گر بخشی از فرهنگ و ادبیات این مرز و بوم است که تاکنون از لحاظ علمی به آن توجه نشده و غبار فراموشی هم چنان بر صفحات آن سنگینی می کند. این پژوهش که اساس آن توصیف و تحلیل است، به تحلیل بن مایه های ...

مدح و منقبت اهل بیت (علیهم السلام) همواره مورد توجه شاعران و ادیبان قرار گرفته است. بسیاری از شاعران در پرداختن به این شیوه از آیات قرآن و روایات بهره برده اند و به فراز های مهم زندگی این بزرگواران اشاره کرده اند. شیخ هاشم کعبی از جمله ی این شاعران است که شعر خود را به نام مبارک چهارده معصوم (علیهم السلام) زینت بخشیده و آن را از روی اعتقادات عمیق و ارادتی خالصانه انجام داده است. از آن جا که بیش...

عطار نیشابوری از شاعران نامدار ادب فارسی در قرن هفتم می باشد، که مضامین عرفانی را به صورت گسترده در آثارش وارد کرده است. وی با وجود داشتن مذهب شافعی و مدح خلفای راشدین در آثارش(الهی نامه، مصیبت نامه، منطق الطیر، مختارنامه، تذکره الاولیاء و دیوان) به مدح و ستایش اهل بیت پیامبر (ص) نیز پرداخته است. حضور ابیاتی دال بر ارادت شیخ نسبت به اهل بیت(ع) پژوهنده را بر آن داشت که به بررسی سیمای اهل بیت(ع) ...

نقد و بررسی بخشی از اسباب نزول است که در شأن اهل بیت (ع) به ویژه علی (ع) نقل شده است. نگارنده، پس از تبیین پیوند قرآن و اهل بیت (ع) و جایگاه اهل بیت در قرآن به شرح و توضیح آیات نازله درباره اهل بیت (ع) که دارای سبب نزول اند، پرداخته است. وی پس از طرح آیه مباهله، به نقد و بررسی ارتباط آن با منزلت اهل بیت (ع)، نظر مفسّران اهل سنّت درباره آیه مذکور، مفهوم و داستان مباهله، دیدگاه فریقین در سبب نزول آ...