میرسیدعلی همدانی، عارف، صوفی، عالم و شاعر ایرانی قرن هشتم هجری قمری و از مبلغان عمده دین مبین اسلام در آسیای مرکزی است که در ترویج تصوف در این ناحیه نقشی برجسته داشته است. در این مقاله که با هدف تبیین نقش سیدعلی همدانی در ترویج تصوف در آسیای مرکزی به نگارش درآمده، ابتدا تاریخچۀ پیدایش تصوف به اختصار بازگو شده است. گرایش به تصوف در ماوراء النهر و شکل گیری سلسله های صوفیانه در این منطقه بررسی و م...

در طی قرون ششم تا هشتم هجری/ دوازدهم تا چهاردهم میلادی فرقه­هایی از تصوّف، در جهان اسلام و به ویژه آسیای مرکزی پدید آمدند که مهم­ترین آنها یسویه، کبرویه و نقشبندیه بودند. از میان این سه فرقه، یسویه و کبرویه در آسیای مرکزی مجال رشد یافتند و حتّی در قرون بعدی کبرویه به یکی از انجمن­های مهم تصوّف مبدل شدند. کبرویه در آسیای مرکزی، حضوری چشمگیر و مقتدرانه در تمام عرصه­های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی داشتن...

نسبت منطقه‌گرایی و جهانی شدن از مسائلی است که طی سال‌های اخیر مورد توجه متفکران قرار گرفته است. یکی از مناطقی که از پتانسیل همگرایی منطقه‌ای برخوردار است آسیای مرکزی است. فروپاشی ابرقدرت شرق و استقلال کشورهای آسیای مرکزی را می‌توان به عنوان عصری نوین در این منطقه تلقی کرد که آنها را در معرض فرایندهای جهانی شدن قرار داد. در این میان ایران با توجه به ارتباطات تاریخی و قرابت جغرافیایی و فرهنگی با ...

در یک دهۀ گذشته آسیای مرکزی بیشتر مورد توجه قدرت‌های بزرگ جهانی و منطقه‌ای بوده است. منافع و اقدامات این بازیگران بین‌المللی به شکل‌گیری فضای رقابتی در منطقه منجر شده است که از آن با عنوان بازی بزرگ جدید یاد می‌شود. این فضای رقابتی ناشی از عملکرد پویایی‌های درونی و بیرونی منطقۀ آسیای مرکزی است. قزاقستان از کشورهایی است که توانسته از راه به‌کارگیری نگرشی متعادل منافع زیادی را از این فضای رقابتی ...

برنامه «همکاری اقتصادی منطقه‏ای آسیای مرکزی» موسوم به کارک یک گردهم‏آیی منطقه‏ای با حضور 11 کشور از آسیای مرکزی، جنوب آسیا، قفقاز جنوبی و چین است که در سال 2001 از سوی بانک توسعه آسیایی تأسیس شد و دستاوردهای قابل ملاحظه‏ای را در همکاری اقتصادی منطقه‏ای به‏ویژه در چهار حیطه دارای اولویت «حمل‏ ونقل، انرژی، تسهیل تجارت و خط‏مشی تجاری» به ثبت رسانده است. کارک از طریق برنامه کار انرژی در صدد است...

سیاست اتحادیه اروپا در قبال آسیای مرکزی از اوایل هزاره سوم به بخش مهمی از سیاست خارجی و امنیتی اتحادیه اروپا تبدیل شده است. آسیای مرکزی به طور سنتی حلقه وصل میان آسیا و اروپا بوده است و به عنوان مسیری راهبردی میان این دو قاره عمل می­کند. جامع‌ترین سند اتحادیه اروپا در ارتباط با آسیای مرکزی در ژوئن 2007 با عنوان راهبرد آسیای مرکزی اتحادیه اروپا برای شراکت جدید به تصویب رسید که موجب افزایش رو...

در طول سال های اخیر سیاست خارجی ایران با تحولاتی مواجه بوده که از این جمله می توان به توجه بیشتر به کشور های حوزه آسیای مرکزی اشاره کرد. در بین کشورهای این منطقه ، تاجیکستان به دلیل قرابت های زبانی و فرهنگی برای تهران حائز اهمیت بیشتری بوده و است. خلال این سال ها ، ایران علاوه بر مسائل فرهنگی ، به برقراری روابط اقتصادی با این کشور نیز متمایل بوده و در صدد برآمده تا انجام پروژه های عمرانی و عملی...

اتحاد جماهیر شوروی پس از 70 سال حاکمیت بر جمهوری های مختلف و برابری در مقابل ابرقدرت غرب ، بالاخره در سال 1991 عملا" از هم پاشیده شد و کشورهای جدیدی از فروپاشی این ابرقدرت پای به عرصه روابط بین الملل گذاشتند، 5 کشور جدید از این جمهوریها، در منطقه آسیای مرکزی قرار گرفته اند. قزاقستان ، قرقیزستان ، ازبکستان ، ترکمنستان ، تاجیکستان - کشورهایی که هر کدام به نوعی وارث نارساییها و کاستیهای اقتصادی شو...

پژوهشگران حوزه ادبیات در آسیای مرکزی، در مسیر شناخت میراث ادبی و زبانی این منطقه در بازه زمانی نیمه دوم سده سیزدهم تا نیمه نخست سده چهاردهم قمری/ نوزدهم تا اوایل سده بیستم میلادی۱ با پدیده منحصربه‏فرد فرهنگی و ادبی با نام بیدل (1054-1133ق./ 1644-1720م.)، و تأثیر بی‏چون وچرای اندیشه، قالب و سبک بیان این شاعر نازک‏خیالِ فارسی‏سرایِ هند بر ادیبان فارس‏تاجیک و ازبک‏زبان این منطقه مواجه می‏شوند. این پ...

سرزمین گسترده ی آسیای مرکزی دارای ویژگی های خاص جغرافیایی است که باعث بروز نوع خاصی از معیشت در کنار ساکنان آن شده است. از مجموع متون کلاسیک چنین بر می آید که فلات ها و کوه پایه های آسیای مرکزی در سده های باستان، مامن کوچ روهایی بوده که از طریق پرورش احشام و کشاورزی، روزگار می گذراندند. فلات های وسیع این ناحیه همواره به سبب نقش کوچ روهای باستانی در پرورش احشام و هم چنین تأثیری که در مقاطع مهمی ...