باکون یکی از شاخص ترین فرهنگ های پیش ازتاریخ فارس است که تقریباً یک بازه ی زمانی 800 ساله (4000-4800 ق.م.) را در بر می گیرد. در این دوره، تحولات زیادی در پیشرفت های فنی، فرهنگی، بافت اجتماعی و اقتصادی جوامع رُخ داد. تاکنون مطالعه ی آثار این دوره بیشتر در حوضه ی رود کُر متمرکز بوده و دیگر حوضه ها تا حدودی مهجور مانده است. در پژوهش حاضر، آثار این دوره در شهرستان فسا که از زیستگاه های اصلی دوره ی باک...

محوطۀ خله­کو در حاشیۀ غربی دشت قزوین و در جنوب شهرستان تاکستان قراردارد. این محوطه را در بهار 1390 رضایی کلج گمانه­زنی و حریم آن را تعیین کرده است. گاه­نگاری نسبی کاوشگر بر مبنای یافته­های سفالی، نشانگر وجود آثاری از دوره­های اسلامی و پیش از تاریخ در این محوطه است. در بررسی‌های اولیه تخمین زده شد که سفال‌های پیش از تاریخی خله­کو به دورۀ مس­سنگی تعلق دارند. در این نوشته گونه­شناختی سفال­های مس­س...

محوطة ساکی­آباد یکی از محوطه­های مهم در حوزة تالاب چغاخور است که آثار استقرار کوچ­نشینان را در دورة مس و سنگ نشان می‌دهد. کاوش نجات­بخشی محوطه به مدت دوماه در پائیز و زمستان سال 1389 به انجام رسید. با کاوش پنج ترانشه10×10 متر در این محوطه برای نخستین­بار در منطقه یکی از استقرارهای کوچ­نشینان با معماری سنگ و گل که از مصالح بوم­آور استفاده شده، آشکار شد. فضاهای معماری نمایان شده در این محوطه، مشا...

منطقه­ کهگیلویه به دلیل قرارگیری در بین ارتفاعات کوهستانی زاگرس جنوب غربی و سواحل جنوبی ایران از زیست‌­بوم و اقلیم منحصر به فردی برخوردار است به گونه­‌ای که شکل­‌گیری استقرارها و شیوه­‌های معماری ارتباط نزدیکی با زیست­‌بوم و اقلیم منطقه داشته است. یکی از محوطه­‌های تاریخی منطقه کهگیلویه، محوطه­ دلی­‌یاسیر است که بر اساس منابع تاریخی محوطه‌­ای از سده­‌های متأخر اسلامی است که حدود هزار خانه از تر...

تشکیل دریاچه های سدی در محیط های آبرفتی که دارای آب و خاک حاصلخیز می باشند، علاوه بر تغییرات محیطی می تواند باعث جابجایی، از بین رفتن و یا تغییر الگوی استقرارگاههای انسانی در محدوده تشکیل دریاچه شود. وقوع زمین لغزش کبیرکوه و شکل گیری دریاچه سیمره در 4 مرحله، باعث تغییراتی در الگوی استقرار محوطه های باستانی شده است. هدف از این تحقیق، بررسی اثرات شکل گیری دریاچه سیمره بر استقرار محوطه های باستانی...

دشت همدان-بهار واقع در کرانه های شمالی کوه الوند در استان همدان با داشتن شرایط مناسب زیستی، از جمله؛ خاک حاصلخیز، مجموعه ای از رودخانه های دائمی و فصلی و موقعیت ارتباطی و تجاری به عنوان یکی از مهم ترین کانون های جوامع انسانی در دوره های مختلف تاریخی در غرب ایران شناخته می شده است. محوطه ی نویافته ی «زینوآباد» با وسعتی بیش از 6 هکتار، بعد از محوطه ی هگمتانه، بزرگترین محوطه ی دوره ی اسلامی این دش...

عصر مفرغ متاخر و آهن I از نظر فرهنگی نشانگر تحولاتی بسیار مهم در ساختار فرهنگ مادی و معنوی مردمان ساکن فلات ایران است. شناخت و استفاده از آهن در این دوره به مثابه کشف عظیمی بود که در تمام زوایای زندگی بشر آن روز سایه افکند. زمینه­های ایجاد امپراطوری­های گسترده در پی این دوره بر پایه­های جامعه­ای استوار گشت که با سپری­کردن عصر آهن، پتانسیل جهانی شدن یافته بود؛ لذا می­توان این برهه را دوره آغاز ت...

فلات مرکزی یا به تعبیری دیگر مرکز فلات ایران از مناطق حائز اهمیت در دوره پیش از تاریخ و آغاز ایلامی است. با توجه به مواد فرهنگی مشاهده شده در بازدید های اولیه، ضرورت بررسی روشمند محوطه احمدآباد کوزه گران بر نگارنده آشکار گردید. از اهداف مهم بررسی این محوطه شناسایی توالی دوره های فرهنگی و وسعت احتمالی این استقرارگاه از طریق نمونه برداری، طبقه بندی و گونه شناسی مواد فرهنگی این محوطه در جهت غنی تر...

طی بهار 1389 دره کُران بُزان با هدفِ کشف و شناسایی محوطه های باستانی و مطالعه چشم انداز فرهنگی آن مورد بررسی قرار گرفت. دره کُران بُزان دره طویل و باریکی است که در مرکز کوهستان های زاگرس واقع گردیده و شامل بخش هایی از غرب استان لرستان و بخش هایی از شمال شرقی استان ایلام در زاگرس مرکزی است. این دره به واسطه جریان رودخانه سیمره و پتانسیل های سرشار زیست محیطی قابلیت های فراوانی به ویژه در دوره پیش از ت...

محوطه­های باستانی پس از طی فرآیند متروک و در نهایت نهشت شدن در مدت زمان طولانی تحت­تأثیر فرآیندهای طبیعی و غیر طبیعی تغییر ریخت داده و با توپوگرافی جدیدی نمایان می‌شوند. طی این فرآیند، عوامل طبیعی با توجه به مشخصات و اقتضاهای زیست' بومی و منطقه­ای از یک طرف و عوامل غیر طبیعی نظیر فعالیت‌های متعدد انسانی از طرف دیگر، به شکل‌های مختلف در جهت تغییر ریخت محوطه و آثار آن ایفای نقش می‌کنند. در واقع، ...