چگونه یک ایده شکل می‌گیرد و چگونه یک گفتمانِ به‌حاشیه‌رانده‌شده، برجسته می‌شود؟ این پرسشی ا‌ست که گفتمان‌شناسان در حوزه‌های مختلف، همواره در تلاش برای پاسخ‌گویی به آن هستند. این پاسخ‌گویی همواره نیاز به پُر کردن خلأهای بایگانی گفتمان‌شناسی دارد تا پژوهشگرانی که قصد تحلیل دارند، بتوانند با ارجاع هم‌زمانی یا درزمانی، سیر تطورات گفتمانی در حوزه‌های مختلف را ــ به‌صورت بینا‌ذهنی ــ درک و تحلیل کنند. ...

کمبود معلم در تاریخ معاصر ایران یکی از معضلات نظام آموزشی بوده و دولت برای حل این موضوع اقدامات زیادی انجام داده است. گرچه در اواخر دوره قاجار دارالمعلمین و سپس در اواسط دوره رضاشاه دانشسراهای تربیت معلم تأسیس گردید، اما تا پایان سلطنت وی، تعداد معلمان با تعداد مراکز آموزشی و داوطلبان تحصیل همخوان نبود. با آغاز سلطنت محمدرضاشاه تا سقوط دکتر مصدق و آغاز انتقادات از دولت و ساختار وزارتخانه‌ها، نظ...

شکل گیری کهگیلویه و بویراحمد کنونی حاصل سرسختی، تضاد و مبارزات مردم منطقه- خاصه ایل بویراحمد- با حکومت پهلوی (1357-1304) است. این درگیری ها، از زمانی آغاز شد که پهلوی اول سعی در فروپاشی نظام زندگی مردم نمود و بنابر این آنان برای دفاع از هستی خویش به مقابله و مبارزه پرداختند. اما سرانجام این مبارزات که گاه خونین و سنگین بود، تسلط مقطعی و موقتی حکومت پهلوی اول را در پی داشت. به دنبال حضور و حاکمی...

گفتمان مجموعه­ای از نشانه­هاست که به‌صورت فراگیر به شکل­دهی رفتارهای فردی و اجتماعی جامعه می‌پردازد. در هر نظم گفتمانی مجموعه­ای از قوانین و قراردادها وضع می­شود که به ساختاربندی اصول گفتمانی می­پردازد. کنشگران اجتماعی با هدف­های ایدئولوژیکِ مدنظر خود اقدام به واردکردن نشانه­ها در چارچوب گفتمانی خود می­کنند و اینجاست که زبان به ‌عنوان بخش مهمِ سازندة گفتمان وارد عرصه می‌شود و به ‌صورت نرم­افزاری ...

حاکمان استفاده از نهادهای ناظر و کنترل کننده را با هدف شناسایی مسائل مختلف قلمرو حکومتی خود، امری لازم می دانستند و همواره به آن توجه می کردند. بازرسی شاهنشاهی، یکی از مجموعه سازمان های اطّلاعاتی عصر پهلوی دوم بود. این مرکز در سال 1337ش/1958م، بنابه فرمان محمدرضاشاه تأسیس و مجدداً در اواخر دهه 1340ش، بعد از وقفه ای کوتاه، احیا شد. انگیزه ها و اهداف شاه از احیای این سازمان در واقع تلاش برای حذف مخ...

هدف: تمبر کوچکترین سند رسمی کشور و اوراق بهاداری است که دیدگاهِ حاکمان سرزمین را تا دوردست‌ها می‌برد. این پژوهش با هدف شناخت نقش تمبر در دورۀ نخست حکومت پهلوی دوم و میزان انعکاس افکارِ حکومتی در آن انجام شده‌است. تلاش شد تا نقش تاریخی تمبر به‌عنوان روایتگر مصوّر تاریخ و فرهنگ جامعه، و ذهنیت حکومت نسبت به دوره‌های تاریخی ایران به چالش کشیده شود. روش/رویکرد: موضوع مقاله با تکیه بر روش میدانی-تحلیلی...

هدف: هدف پژوهش بررسی سیاست‌های فرهنگی- مذهبی دوران پهلوی اول و دوم است. در پاسخ به این سؤال که عملکرد هریک در مواجهه با موضوعات فرهنگی- مذهبی چه بوده است. فرضیه پژوهش هم این است که اساساً ماهیت سیاست‌های هر دو دوره یکی است و تنها به دلیل شرایط زمانی، نوع اِعمال سیاست‌ها شدت و ضعف داشته است. روش/رویکرد پژوهش: این پژوهش با روش پژوهش توصیفی­­-تبیینی با تکیه ‌بر اسناد و منابع اصلی انجام شده است. یافت...

تعدد و تکثر نهاد های اطلاعاتی و مراجع نظارتی، از مهم ترین ویژگی های حکومت پهلوی دوم بود که این امر از ترس و نگرانی وی از بروز مخالفت­ های داخلی نشأت می­گرفت. بازرسی شاهنشاهی به عنوان یک سازمان اطلاعاتی- امنیتی در نتیجه شرایط داخلی کشور در سال های پس از کودتای 28 مرداد 1332ش. در اواخر دهۀ سی ایجاد شده و با یک وقفه چند ساله و تأسیس مجدد در 1347ش. تا آخر عمر رژیم پهلوی برقرار بود. حیات این سازمان ...

سینمای ایران از 1332 تا 1357ش. با توجه به تغییرات و تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در جامعه متحول شد. سایه­ی «فیلمفارسی» در این دوره بر سینما حاکم بود، اما فیلم­هایی هم در قالب سیاسی و اجتماعی تولید شدند. نسلی که در این دوره پرورش یافت، همراه با نوسازی­های اقتصادی و اجتماعی حکومت محمدرضا پهلوی است. نوسازی نامتوازن، تقسیم طبقاتی در شهرها و مهاجرت روستائیان به شهرها، در ذهنیت این نسل شکاف سنّت و ...

تحقیق پیش‌رو در صدد پاسخگویی به این پرسش اساسی برآمده که مهم‌ترین مانع فرهنگی که در دورۀ پهلوی دوم سبب عدم دستیابی جامعۀ ایران به توسعۀ سیاسی شد چه بوده است؟ دیگر اینکه پهلوی دوم به کمک چه اقدامات اساسی‌ای جامعۀ ایران را از دستیابی به توسعۀ سیاسی محروم کرد؟ این پژوهش با الهام از رویکرد وبری در اهمیت فرهنگ و همچنین رویکرد نوسازی بازنگری‌شدۀ اینگلهارت و با به کارگیری روش تحقیق تاریخی و اسنادی، با...